Morgunblaðið - 10.04.1986, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR10, APRÍL1986
23
félags íslands og lögfræðinga yfír-
leitt um þá leið sem hér um ræðir.
í sjötta lagi er hér um að ræða
gamalt en virðulegt hús með merka
sögu að baki, sem skapar Hæsta-
rétti íslands þá ytri umgjörð sem
honum sæmir sem æðsta dómstól
Jón Sveinsson.
núverandi starfsemi flyst úr húsinu
en húsnæði Hæstaréttar nú er með
öllu óviðunandi. Telur stjómin að
hér gefíst tækifæri til að bæta úr
brýnni húsnæðisþörf Hæstaréttar.
Sómir húsið sér vel sem aðsetur
æðsta dómstóis þjóðarinnar jafn-
framt því sem líklegt er að ekki
þurfi að gera á því miklar breyting-
ar vegna starfsemi réttarins."
Af framangreindu er ljóst að
verulegur áhugi er fyrir því meðal
dómara, lögmanna og lögfræðinga
að Safnahúsið við Hverfísgötu verði
gert að dómhúsi Hæstaréttar ís-
lands til frambúðar.
VII. Helstu rök
Með tilliti til þess sem sagt er
hér að framan eru helstu rökin fyrir
því að Hæstiréttur íslands fái
Safnahúsið við Hverfísgötu til af-
nota þessi:
f fyrsta lagi eru þrengsli og núver-
andi starfsaðstaða æðsta dómstóls
þjóðarinnar ólíðandi öllu lengur og
tími til kominn að þar verði breyting
á.
í öðru lagi hentar Safnahúsið
Hæstarétti Islands mjög vel að allri
innri gerð.
í þriðja lagi þarf litlar breytingar
eða endurbætur að gera á Safna-
húsinu svo unnt sé að nýta það til
fulls fyrir Hæstarétt. Fullnægja má
friðunarkröfum með notkun réttar-
ms á húsinu.
í fjórða lagi er staðsetning hússins
afar góð. I flestum réttarríkjum er
á það lögð áhersla að æðsti dóm-
stóll ríkisins sé staðsettur miðsvæð-
is þannig að þegnamir eigi gott
með að vera í nánum tengslum við
hann og geti auðveldlega og hindr-
unarlaust fylgst með meðferð mála
og uppkvaðningu dóma.
í fimmta iagi er samstaða meðal
Dómarafélags íslands, Lögmanna-
sjöunda lagi væri unnt að nota
núverandi húsnæði Hæstaréttar ís-
lands við Lindargötu fyrir Stjómar-
ráð íslands, er það losnaði, en húsið
er samtengt Amarhvoli svo sem
kunnugt er. Unnt væri að byggja
á milli núverandi dómhúss að Leik-
fímihúsi Jóns Þorsteinssonar, sem
nú er einnig í eigu ríkisins og nýta
síðar allt það húsnæði sem þannig
fengist fyrir stjómarráðið.
VIII. Gagnrök
Helstu rökin gegn þeirri skipan
sem tillagan gerir ráð fyrir em létt-
væg. Helst má nefna þessi:
í fyrsta lagi yrði með samþykkt
tillögunnar endanlega horfíð frá
því að Hæstiréttur verði með í
byggingu dómhúss fyrir alla hér-
aðsdómstólana í Reykavík, þegar
að því kemur. í raun tel ég slíkt
kost en ekki ókost, þar sem Hæsti-
réttur á að mínu mati að standa
einn og sér og algjörlega óháður
öðmm dómstólum og í mátulegri
öðru lagi yrði endanlega horfíð
frá þeirri hugmynd að gera Safna-
húsið að aðsetri fyrir forsætisráðu-
neytið eða forseta íslands eins og
aðeins hefur verið bryddað upp á.
Tel ég einnig slíkt kost en ekki
ókost ef hægt væri að koma í veg
fyrir það. Kemur ekki til greina í
mínum huga að flytja forsætisráðu-
neytið úr stjómarráðshúsinu við
Lækjartorg, þó væri nema vegna
sögu hússins. Nóg er og að hafa
ráðherrabústaðinn við Tjamargötu
og veislusali ríkisins við Borgartún
6 fyrir móttökur viðhafnargesta.
Væri að minni hyggju algjör sóun
á sölum Safnahússins ef gera ætti
þá að veislu- og móttökusölum eins
og aðeins hefur heyrst meðal veislu-
glaðra íslendinga.
Aðsetur forseta íslands á að vera
á Bessastöðum um ókomna tíð. Ber
að styrkja og efla þann sögufræga
stað. Út í hött er að mínu mati að
hugsa sér Safnahúsið sem aðsetur
eða skrifstofur forseta íslands.
Þörfín fyrir bæði forsætisráðuneyt-
ið og forseta íslands er einnig
hverfandi og ekki í nokkurri líkingu
við þarfir Hæstaréttar íslands.
í þríðja lagi yrði horfíð frá þeirri
hugmynd að gera Safnahúsið að
aðsetri Borgarbókasafnsins í
Reykjavík. Er rétt að benda í því
sambandi að þrátt fyrir þá stað-
reynd að húsið hafí verið byggt sem
bókasafnshús fullnægir það ekki
ströngustu kröfum sem gerðar em
til slíkra húsa í dag. Þannig er t.d.
ekki ein einasta lyfta í húsinu,
hvorki fyrir almenning né til flutn-
ings á bókum og skjölum. Húsið
er sögufrægt og merk eign allrar
þjóðarinnar, og á að notast í þágu
hennar allrar.
í fjórða lagi hefur því verið haldið
fram að Safnahúsið væri of stórt
fyrir hæstarétt. Sú fullyrðing er
röng í veigamiklum atriðum eins
og þegar hefur verið lýst hér að
framan, ef virtar em þarfir réttar-
ins. Segja má þó að dómurinn þurfí
ekki þegar í stað á að halda öllum
þeim skjalageymslum sem í húsinu
em. Þær má hins vegar með góðu
móti nota áfram að hluta fyrir aðrar
ríkisstofnanir ef vill. Þá má geta
þess að Dómarafélag íslands hefur
enga aðstöðu í dag. Færi vel á því
að' félagið fengi aðstöðu í húsi
Hæstaréttar íslands.
í fimmta lagi hefur aðeins heyrst
að með notkun hússins til annars
en safnahúss yrði friðun þess ekki
virt. Svo sem rakið er hér á undan
í V. kafla þarfnast húsið sáralítilla
breytinga að mati þeirra sem til
þekkkja verði húsið dómhús Hæsta-
réttar íslands. Að sjálfsögðu verður
allar breytingar og endurbætur að
vinna í samvinnu við húsfriðunar-
nefnd skv. þjóðminjalögum. Ótti að
þessu leyti er því með öllu ástæðu-
íaus. Er og engum betur treystandi
til að virða lög og reglur hvað þetta
snertir en Hæstarétti íslands. Að
því leytinu til getur húsið ekki verið
í betri umsjá.
IX. Lokaorð
Ég hygg að ýmsu megi fá áorkað
ef haldið er á málum af góðum
vilja, áræði og stórhug. Er það von
mín að Alþingi beri gæfu til að
fylgja þessu máli eftir á þann hátt
sem þjónar best hagsmunum
Hæstaréttar íslands, æðsta dómstól
þjóðarinnar.
Að lokum geri ég að mínu upp-
hafsorð Hannesar Hafstein, ráð-
herra, í ræðu er hann flutti þegar
homsteinn safnahússins var lagður
23. september 1906 og áður er
vitnað til, en þau eru svohljóðandi:
„Hálfnað er verk þá hafíð er,
segir gamalt máltæki. Það er svo
jafnan um öll nauðsynjamál og góð
fyrirtæki, að aðalerfíðleikamir em
í byrjuninni, enda „varðar mest til
allra orða, að undirstaðan rétt sé
fundin." En sé undirstaðan fundin
og hymingarsteinninn lagður í fullri
meðvitund um tilgang og takmark,
í einlægum vilja og einbeittri trú á
málefnið, þá lánast að jafnaði að
ljúka því sem eftir er.“
Höfundur er lögmaður á Akranesi
og varaþingmaður Framsóknar-
flokks fyrir Vesturlandskjör-
dæmi.
VORUVAL VIÐ
VESTURHOFNINA
Sjóstangaveiði og handfæra-
búnaður í úrvali
Handfæravindur með stðng. Færeyskar handfæravindur.
Sjóveiðistangir með hjóli.
Dælur — drekar — handblys
— svifblys — björgunarvesti
— siglingaljós — Barco —
öryggisleiðari og yfirleitt allur
skoðunarbúnaður sem þú
þarft.
Sjálflýsandi pilkar, sjóspúnar
og pilkar í úrvali. Nælonlínur,
sigurnaglar, handfæraönglar
með gervibeitu, handfæra-
sokkur margar gerðir, blýtog,
flottog, kolanet, rauðmaga-
net, grásleppunet, netaflot.
Skoðunarbúnaður í allar
stærðir skipa.
Ánanaustum, Grandagarði 2, sími 28855.
NVRSKODA
FRAKR.139.900
JOFUR HF
NÝBÝLAVEGI 2 • SÍMI 42600
i z • jiivii mí-ouu /i V J/l? A «
á*
Þóra Dal, auglysingastofa