Morgunblaðið - 07.12.1991, Blaðsíða 45

MORGUNBLiAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 1991
45
Frumvarp til laga um ráðstafanir í ríkisfjármálum á árinu 1992:
Stjórnarandstæðingar segjast
hafa orðið fyrir vonbrigðum
„Bandormurinn” svonefndi eða
nánar tiltekið frumvarp til laga
um ráðstafanir í ríkisfjármálum
á árinu 1992 var til fyrstu um-
ræðu í gær. Gerð er grein fyrir
framsöguræðu Davíðs Oddssonar
á miðopnu. Stjórnarandstæðingar
voru að vissu leyti vonsviknir.
Þeir segja að þetta frumvarp sé
bara fylgiplagg með fjárlaga-
frumvarpinu og öll fjárlagagerðin
sé nú í hinni mestu óvissu. Það
sé ljóst að það þurfi að taka til
hendinni á ríkisbúinu, í yfirstand-
andi og fyrirsjáanlegu hallæri, en
þetta frumvarp sé ekki sú björg
í bú sem vænst hefði verið.
„Mús”
Steingrímur Hcrmannsson
(F-Rn) sagði þjóðina lengi hafa beð-
ið eftir efnahagsaðgerðum ríkis-
stjórnarinnar en nú hefði bara fæðst
„mús”. Þetta frumvarp væri í tveim-
ur hlutum og væri sá síðari vanaleg-
ur „hefðbundinn bandormur”,
þ.e.a.s. að ýmsar sérmarkaðar tekjur
skyldu renna í ríkissjóð. En ræðu-
manni fannst hinn fyrri hluti öllu
óvanalegri, þar væru tillögur um
ýmsar lagabreytingar, sumar hverj-
ar vafasamar. Breytingamar væru
margar þess eðlis að ástæða væri
til að vísa þeim til fleiri nefnda held-
ur en einungis til efnahags- og við-
skiptanefndar.
Steingrímur lagði áherslu á að
þrátt fyrir nauðsyn sparnaðar og
aðhalds, væri ekki sama hvemig að
verki væri staðið. Ekki mætti missa
sjónar af hinum stærri markmiðum
fyrir hin minni, horfa yrði til framtíð-
ar fremur en láta skammsýni ráða.
Ræðumanni var atvinnuöryggi
landsmanna ofarlega í huga og taldi
mjög misráðið að skerða ríkisábyrgð
á launum vegna gjaldþrota fyrir-
tækja sem bryti í bága við alla við-
leitni til að ná þjóðarsátt. Steingrím-
ur taldi vænlegra að reyna að fyrir-
byggja gjaldþrot atvinnufyrirtækja.
Ræðumað'ur taldi ærna þörf á því
að gripa til aðgerða í núverandi og
fyrirsjáanlegum efnahagsþrenging-
um. Ríkisstjórnin hefði lengi boðað
aðgerðir en bið orðið á, uns Þor-
steinn Pálsson sjávarútvegsráðherra
hefði kynnt sínar tillögur. Var Stein-
grímur Hermannsson þeim fylgjandi
í flestu en taldi nokkur atriði þurfa
nánari útfærslu og skýringar. En
engin úrræði myndu samt duga
nema tækist að ná niður vöxtunum.
Mátti glöggt ráða að Steingrímur
teldi þar þurfa við „handafl” eða
„handleiðslu”.
Steingrímur vildi svara nokkrum
orðaskeytum frá forsætisráðherra
um fortíðarvanda framsóknaráranna
og haldleysi úrræða framsóknar-
manna. Ræðumaður kvað vera mik-
inn mun á þeirra ráðum og „íhalds-
úrræðum” Davíðs Oddssonar. Trú
framsóknarmanna væri sú að mark-
aðskerfið leysti ekki öll vandamál
þjóðlífsins, framsóknarmenn væru
fylgjandi blönduðu hagkerfi en ætíð
yrði að vera sterk hönd ríkisins til
að leiða þjóðfélagið á réttar brautir.
„Fyrirburður”
Steingrímur J. Sigfússon (Ab-Ne)
sagði þetta frumvarp vera „fyrir-
burð”. Málsmeðferð ríkisstjórnarinn-
ar væri grátbrosleg og tæplega boð-
leg þingi og þjóð. Ríkisstjórnin sjálf
hefði boðað að frumvarpið væri úr-
elt, það þyrfti margra milljarða nið-
urskurð til viðbótar. Þetta frumvarp
væri tímaskekkja, það yrði að ræða
hinar nýjustu og skuggalegu þjóð-
hagsforsendur, og allar þær ráðstaf-
anir í efnahags-, atvinnu-, og ríkisfj-
ármálum sem af þeim leiddu, fjár-
lagagerðin og tekjuöflunarfrumvarp
væru nú í óvissu. Það yrði fyrst að
bregðast við þessu, síðan mætti
ræða sparnað með „hinu og þessu
krukkinu”.
Ræðumanni þótti lítið til um
áform ríkisstjórnarinnar um einka-
væðingu. Davíð Oddsson hefði talað
um aðgerðir fyrri ríkisstjórnar sem
„stefnumót” við fortíðina. Sjálfur
hefði forsætisráðherrann dregið
fram í dagsljósið „15-20 ára afdank-
aðar íhaldshugmyndir”. Steingrímur
J. Sigfússon nefndi Bifreiðaskoðun
ríkisins hf. sem „prýðilegt dæmi um
einkavæðingu”. Það var þó skýrt í
máli ræðumanns að hann teldi þjón-
ustu og gjaldskrá þessa hlutafélags
ekki til prýði né eftirbreytni.
Það hafði glatt Steingrím að heyra
frá forsætisráðherra að það ætti að
draga úr ferða- og veislukostnaði.
Var hann reiðubúinn að skála fyrir
því en hins vegar gat hann ekki
kyngt ýmsu öðru í þessum miði ríkis-
stjórnarinnar s.s.: „Sníða af allar
helstu framfarir í skólamálum til að
ná í skitnar 30 milljónir.” Hún hefði
jafnvel fellt út ákvæði úr grunnskól-
alögunum sem hefðu verið lögfest í
vor vegna sérstakra beiðna frá sjálf-
stæðismönnum, ákvæði um fjölda
kennslustunda á viku.
Steingrími var óskiljanlegt að
dregið væri úr ábyrgð ríkisins á
greiðslum launa við gjaldþrot fyrir-
tækja. Óskiljanlegt væri að ríkis-
stjórnin kysi að ráðast á þessi rétt-
indi, og það einmitt við þær aðstæð-
ur sem nú væru uppi. Ætlunin væri
að spara um 400 milljónir, velta
þessu yfir á atvinnulífið, það væri
þá ljóst að þess mun minna svigrúm
yrði til kjarabóta. Hann skoraði á
ríkisstjórnina að draga þennan kafla
úr frumvarpinu. Ræðumanni fannst
líka flestar breytingar og skerðingar
til heilbrigðismála ógeðfelldar.
Ræðumaður taldi ríkisstjórnina
deila sekt með fleirum í síðari kafla
frumvarpsins, þ.e.a.s. hún væri ekki
sú fyrsta til að nota svonefnd „þrátt
fyrir”-ákvæði, en hann varð þó að
gagnrýna smásmygli á ýmsum stöð-
um, t.a.m. gagnvart Menningarsjóði
og ekki síður Ferðamálasjóði, en
ferðaþjónustan væri nánast eini
vaxtarbroddurinn í efnahagslífinu.
Og 34. gr. væri vítaverð; ráðist
harkalega á Framleiðnisjóð landbún-
aðarins. Þarna væru samningar
rofnir á bændum.
í ræðulok ítrekaði Steingrímur að
ríkisstjórnin hefði ekki átt að koma
með þetta frumvarp fyrr en hún
hefði komist sjálf að einhverri niður-
stöðu um frekari niðurskurð, ráð-
stafanir og aðgerðir. En augljóslega
væri ekki hægt annað en að vísa
þessu frumvarpi til nefndar og þar
hlyti það að bíða eftir því að það
yrði ljósara um frekari áform og
úrræði ríkisstjórnarinnar.
Menningarböðull
Kristínu Ástgeirsdóttur (SK-
Rv) sýndist bandormur ógeðfelld
skepna og ekki síður „þessi lagaorm-
ur” sem myndi hlykkjast um þjóð-
arlíkamann, soga til sín næringu og
drepa það sem síst skyldi, m.a.
framfarir í menntamálum og menn-
ingu. Þetta frumvarp boðaði niður-
skurð, en á þessari stundu vantaði
alla yfirsýn yfir fjármál ríkisins, fjár-
lögin væru í uppstokkun og fylgi-
frumvörp enn ókomin. Kristín sagði
ljóst að sá vandi sem við stæðum
frammi fyrir væri mjög stór og
þröngt í þjóðarbúinu. En á slíkum
tímum væri mikilvægt að auka jöfn-
uð og réttlæti landsmanna í millum.
Hún varaði við því að fara offari í
aðhaldsaðgerðum og niðurskurði.
Ræðumaður minnti á að Kvennalis-
takonur hefðu lagt til að þær lán-
tökuheimildir sem Landsvirkjun
þyrfti ekki nú, þar sem grundvöllur
fyrir álvei-sframkvæmdum væri
brostinn, mætti nýta til arðbærra
fjárfestinga sem nýttust landsmönn-
um, þ. á m. konum. í lok ræðu sinn-
ar hnykkti Kristín Ástgeirsdóttir á
vanþóknun sinni á frumvarpinu.
Meginhluti þess væri svo vondur að
hún gæti með engu móti stutt það.
Hún ráðlagði ríkisstjórninni að huga
að hátekjuskatti og einnig væri ekki
vonlaust um að einhveijar krónur
fyndust ef hugað væri að því svarta-
markaðs- og neðanjarðarhagkerfi
sem hér tíðkaðist.
„Hákot”
Það mátti heyra að Guðmundur
Bjarnason (F-Ne) hefði orðið fyrir
nokkrum vonbrigðum með frum-
varpið um ráðstafanir í ríkisfjármál-
um, en „það er stórt orð Hákot,”
sagði Guðmundur. Hann taldi þetta
frumvarp vera fylgifrumvarp með
fjárlagafrumvarpinu sem flest væri
í óvissu með núna og var honum til
efs að tækist að taka það frumvarp
til annarrar umræðu næstkomandi
Iðjuþjálfafélag íslands 15 ára:
Gróska í fræðslu-
starfsemi félagsins
IÐJUÞJÁLFAFÉLAG íslands var stofnað 1976 og er því 15 ára á
þessu ári. Stofnfélagar voru 12 talsins, síðan hefur félaginu vaxið
fiskur um hrygg og eru félagsmenn nú um 70.
Tilgangurinn með stofnun fé-
lagsins var að auk þekkingu lands-
manna á iðjuþjálfun, stuðla að sí-
menntun félagsmanna og beita sér
fyrir því að hafín verði kennsla í
iðjuþjálfun hér á landi.
1977 fengu iðjuþjálfar löggild-
ingu og rétt til að starfa sam-
kvæmt beiðni frá lækni. Fljótlega
var hafist handa við að leita eftir
samningi við Tryggingastofnun
ríkisins um greiðslu fyrir meðferð
iðjuþjálfa á göngudeild og í heima-
húsum. Samningar hafa ekki tekist
enn.
Félagið varð aðili að heimssam-
bandi iðjuþjálfa (WFOT) 1976, en
hefur aukaaðild í nefnd iðjuþjálfa-
félaga innan Efnahagsbandalags-
ins (COTEC) frá 1989. 1985 varð
félagið aðili að Bandalagi háskóla-
manna (BHM) og er það einnig
aðili að Samtökum heilbrigðis-
stétta (SHS) og Öldrunarráði ís-
lands.
Mikil gróska er í fræðslustarf-
semi félagsins og hafa fjölmargir
erlendir iðjuþjálfar komið og haldið
námskeið og fyrirlestra á undan-
fömum árum. Áuk þess hafa ýms-
7
Stjórn Iðjuþjálfafélags íslands, aftari röð frá vinstri: Sigrún Garðars-
dóttir varaformaður, Valrós Sigurbjörnsdóttir gjaldkeri, Anna Guð-
rún Arnardóttir ritari. Fremri röð frá vinstri: Hope Knútsson formað-
ur og Lilja lngvarsdóttir ineðstjórnandi.
ir íslenskir iðjuþjálfar haldið nám- Hæst ber námskeið Guðrúnar
skeið fyrir starfsbræður sína. Árnadóttur iðjuþjálfa um Heila og
þriðjudag eins og ráð er fyrir gert.
Einnig saknaði hann fleiri tekjuöfl-
unarfrumvarpa með fjárlagafrutn-
varpinu.
Ræðumanni var ljóst að staðan í
efnahagsmálum væri erfið og skór-
inn kreppti víða að. Sumu í þessu
frumvarpi hefði hann skilning á og
gæti jafnvel tekið undir en margt
annað væri aðfinnsluvert, t.a.m.
meint svik ríkisstjórnarinnar á bú-
vörusamningi með því að skerða
framlög til Framleiðnisjóðsins. Guð-
mundur Bjarnason kvaðst útaf fyrir
sig geta stutt ákveðnar gjaldtökur
fyrir læknaviðtöl til að laða fram
kostnaðai’vitund, enda væri um hlut-
fallsgjald að ræða. Einnig gat hann
stutt aðgerðir til að draga úr kostn-
aði ríkisins vegna tannlækninga en
vildi að orðalag væri skýrara og for-
takslausara. Guðmundur spurði Sig-
hvat Björgvinsson um nokkur atriði 1
varðandi málefni sjúkrahúsa og um
heilbngðismál og um tannréttingar
en honum var mjög umhugað um
að bráðabirgðaákvæði í frumvarpinu
væri alveg skýrt. En ákvæði geri ráð
fyrir því að þeir sem frestuðu því
að leita tannréttinga vegna tilmæla
frá heilbrigðisráðuneyti myndu ekki
gjalda þess. En frumvarpið leggur
til að greiðsluþátttöku ríkisins í
tannréttingum verði hætt.
Sighvatur Björgvinsson heil-
brigðis- og tryggingamálaráðherra
þakkaði Guðmundi Bjarnasyni fyrir
sanngjarna og málefnalega umfjöll-
un. Sighvatur viidi fullvissa fyrri
ræðumann um að menn yrðu ekki
látnir gjalda þess að hafa orðið við
tilmælum frá heilbrigðisráðuneyti.
Heilbrigðis- og tryggingaráðherra
ræddi einnig málefni sjúkrahúsanna.
Það kom fram að hugsanlega eða
jafnvel líklega yrði ekki endanlega
gengið frá þeirra málum fy.rr en við
þriðju umræðu fjárlaga þar sem tek-
in yrði ákvörðun um hugsanlega
sameiningu Landakotsspítala og
Borgarspítala.
Finnur Ingólfsson (F-Rv) vildi
að það kæmi fram að þótt framsókn-
armenn skildu vel að núverandi heil- ■
brigðisráðherra væri að eigin sögn
dauðuppgefinn á því að þurfa að
beijast við tannréttingarlækna, hefði
það aldrei verið stefna framsóknar-
manna að fella niður kostnaðarþátt-
töku vegna tannréttinga.
Hjörleifur Guttormsson (Ab-Al)
vísaði til þess að bandormurinn er
þáttur í sullaveikinni skæðu. Taldi
hann frumvarp þetta, svonefndur
bandormur, verða til lítillar heilsu-
bótar í þjóðlífinu. Nú þegar sjaldan
hefði verið „eins dökkt í álinn”,
væri helsta haldreipi ríkisstjórnar-
innar hugsanlegur ávinningur af
samningum um evrópskt efnahags-
svæði. Rakti Hjörleifur - í nokkru
máli - ýmsa þætti þar í, og fannst
flestir þræðir haldlitlir. Hjörleifur
hvatti til þess að íslendingar hugs-
uðu um eigið land og mennt. Var
auðheyrt að honum sýndist frum-
varpið bera því gagnstæða vitni.
Einkum og sér í lagi taldi hann
breytingar á grunnskólalögunum
bölvanlegar.
Þessari umræðu varð ekki lokið,
um kvöldmatarleytið var fundi frest-
að en skyldi fram haldið kl. 21.
heðgun: Það var skert heilastarf-
semi metin út frá athöfnum dag-
legs lífs, en hún gaf út bók með
sama nafni á ensku hjá bandaríska
útgáfufyrirtækinu C.V. Mosby
1990.
Félagið gefur út Blað-ið sem
kemur út tvisvar sinnum á ári og
Ijallar um fagleg málefni iðju-
þjálfa. í vinnslu er útgáfa nýs
kynningarbæklings.
. Allt frá 1981 hefur félagið unn-
ið að því að námsbraut í iðjuþjálfun
verði stofnuð innan Háskóla Is-
lands. Skriður komst á málið í sept-
ember 1988, þegar Menntamála-
ráðuneytið skipaði nefnd til að at-
huga hvort tímabært væri að
stofna til kennslu í iðjuþjálfun hér
á landi. Nefndin skilaði áliti í maí
1989 og mælti með að námi í iðju-
þjálfun yrði komið á hið fyrsta og
yrði innan Háskóla íslands. Mál
þetta er nú til umfjöllunar innan
veggja Háskólans. Fram að því að
námsbraut við HÍ líti dagsins ljós
verður að sækja menntun í iðju-
þjálfun í háskóla og sérskóla er-
lendis. (Fréttatilkynning)