Morgunblaðið - 08.04.1993, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1993
Menntamálaráðherra flytur ávarp í Harvard-háskóla
Frelsi háskóla aukið
en aðhald verði veitt
^ Boston. Frá Karli Blöndal, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÓLAFUR G. Einarsson menntamálaráðherra flutti á þriðjudag fyrirlest-
ur um stöðu æðri menntunar og rannsókna í ljósi þeirra breytinga,
sem nú eiga sér stað í Evrópu, og stöðu Bandaríkjanna í þeim efnum
við Harvard-háskóla og sagði hann meðal annars að um þessar mund-
ir byggju háskólar við aukið frelsi um leið og þeim væri veitt aukið
aðhald með eftirliti. Góður rómur var gerður að máli hans.
Ráðherra er staddur í fimm daga
heimsókn hér í Boston ásamt sam-
ferðafólki, Guðríði Sigurðardóttur
ráðuneytisstjóra og Þórólfi Þórlinds-
syni prófessor, og er tilgangur farar
hans að ræða við hérlenda skólamenn
um háskólastarf, auk þess að flytja
ávarp sitt í kennsludeild Harvard,
enda er óvíða jafnmarga háskóla að
finna á einum stað og í Boston og
aðliggjandi bæjum.
Jerome Murphy, yfirmaður
kennsludeildar Harvard-háskóla, lét
íslenska fánann blakta við hún í til-
efni af heimsókn Ólafs og var haft
á orði að sex sinnum fleiri hefðu
komið að hlýða á mál men'ntamála-
ráðherra, en Michael Dukakis, fyrr-
um ríkisstjóra í Massachusetts og
forsetaframbjóðanda demókrata árið
1988, þegar hann talaði á sama vett-
vangi.
Frá miðstýringu til aukins
sjálfstæðis
Ólafur lagði á það áherslu að af-
staða stjómvalda víðast hvar í Evr-
ópu til háskólamála hefði gerbreyst
frá því um miðjan síðasta áratug.
„A áttunda áratugnum og fyrri hluta
þess níunda efndu margar ríkis-
stjómir til mikilvægra grundvalla-
rumbóta, sem juku þátt þeirra í há-
skólamenntun," sagði menntamála-
ráðherra. „Á undanförnum árum
hafa stjómir fjölmargra Evrópuríkja
lýst yfir því að þær hygðust láta af
skipulagningu og stjórnun smáatriða
og láta nægja að fjarstýra [háskóla-
málum]. Afleiðing þessa er að sjálf-
stæði æðri menntastofnana hefur
eflst og lögð hefur verið áhersla á
að stofnanir beri ábyrgð á náms-
skrám.“
Ólafur sagði að þessi þróun bæri
því vitni að „stjómvöld hefðu glatað
trausti til að miðstýra æðra mennta-
kerfí í smáatriðum". Þetta hefði þó
ekki í för með sér að sjálfstæði há-
skóla yrði algert því að þeim yrði
veitt aðhald með eftirliti, en stefnu-
mótun þeirra yrði háð samkeppni. Á
íslandi yrði samkeppnin fólgin i sam-
anburði við sambærilegar mennta-
stofnanir erlendis. „Utanaðkomandi
aðiljar munu í auknum mæli meta
bæði kennslu og rannsóknir, nýjar
leiðir verða famar til fjármögnunar
og kröfur um greiðan aðgang náms-
manna, atvinnurekenda og samfé-
lagsins að upplýsingum um æðri
menntakosti munu aukast," sagði
Ólafur.
Menntamálaráðherra vék því næst
að þróun mála í Evrópu og sagði að
af ýmsum áætlunum Evrópubanda-
lagsins mætti ætla að verið væri að
skilja aðra heimshluta útundan, þar
á meðal Bandaríkin. „Að sumu Jeyti
er það satt, en ekki ö!lu,“ sagði Ólaf-
ur. Máli sínu til stuðnings benti hann
meðal annars á að smám saman
gætu áætlanir Evrópubandalagsins
leitt til háskólakerfís, sem næði yfír
alla Evrópu og svipaði til þess, sem
fyrir hendi væri í Bandarílqunum,
þannig að upp myndu spretta kjarn-
ar, sem bæru af í menntun og rann-
sóknum. „Þessir afburðakjarnar
kynnu að hafa meira aðdráttarafl
fyrir bandaríska vísindamenn til að
ráðast í samverkefni, en núverandi
samtíningur evrópskra háskóla,“
sagði Ólafur.
Ólafur sagði að þróun mála í Evr-
ópu væri þó ekki alfarið til góðs. „Ég
sé fram á að í Evrópubandalaginu
muni gæta þeirrar tilhneigingar að
Ólafur G. Einarsson
leggja áherslu á stór vísindaverkefni
og einblína á að ná fáum markmiðum
á kostnað jafnrar dreifíngar tækni-
þekkingar um þjóðfélagið og hag-
kerfið,“ sagði menntamálaráðherra.
„Það er ekki til einhlít uppskrift að
gulltryggðri vísindastefnu."
Hann bætti því við að án fjöl-
breytts kerfís með fjárstuðningi úr
ýmsum áttum fengi sjálfstæði ein-
stakra vísindamanna ekki þrifíst og
miðstýring gæti haft í för með sér
skriffínnsku og kæft frumkvæði.
Bandarískir háskólar
gagnrýndir
Segja má að gagnrýni mennta-
málaráðherra á bandarískt háskóla-
kerfí hafi fengið bestar undirtektir
viðstaddra. Það hefur lengi loðað við
háskólamenntaða Bandaríkjamenn
að kunna ekki annað tungumál en
sitt eigið. Ólafur sagði að skipan
mála í Evrópu hefði í för með sér
aukin samskipti fræðimanna landa í
millum og slíkt krefðist kunnáttu í
meira en einu tungumáli. „Banda-
rískir háskólar ættu að taka sér tak
og kreíjjast þess að útskrifaðir nem-
endur með æðri gráður tali að
minnsta kosti eitt erlent tungumál,"
sagði Ólafur og kinkuðu viðstaddir
taktfast kolli í þöglu samþykki.
Ólafur fjallaði einnig um þau tæki-
færi, sem ísland byði upp á í rann-
sóknum og vísindum. Hann sagði að
íslendingar þyrftu að leggja harðar
að sér en aðrar þjóðir til að skerpa
vísindastefnu sína, en með því að
einblína á þau svið, sem íslendingar
hafa sérstöðu á, gæti þjóðin komist
í fremstu röð. Nefndi hann „náttúru-
legar rannsóknarstofur" hafsins um-
hverfís ísland, einstakt tækifæri til
að kanna orkulindir á borð við jarð-
hita og kosti þess að rannsaka jarð-
skjálfta og eldfjallavirkni. Þá sagði
hann að Island væri upplagt til ha-
frannsókna, að ógleymdri íslenskri
tungu, bókmenntum og þjóðfélagi.
Olafur hefur í heimsókn sinni átt
fundi með háskólamönnum í Boston.
í samtali við Morgunblaðið kvaðst
hann ánægðastur með fund sinn með
Derek Bok, fyrrum rektor Harvard-
háskóla. Bok tók til hendinni þegar
hann var settur yfír skólann og þótti
takast vel til. Þegar hann lét af störf-
um á síðasta ári var hann rómaður
í dagblöðum og var mörgum til efs
að tækist að fínna jafn hæfan mann
til að taka við.
Að sögn Ólafs talaði Bok um að
brýnt væri að forysta háskóla væri
virk og efaðist hann um að kjörin
yfírstjórn og háskólaráð næði að
stjóma styrkri hendi þegar á móti
blési. „Það væri gaman að fá Bok
til að huga að því hvemig marka
mætti íslenska háskólastefnu,“ sagði
Ólafur.
Friðrik Sigurðsson, framkvæmdastjóri Kísiliðjunnar
Framtíðin tryggð
FRAMKVÆMDASTJÓRI Kisiliðjunnar segist sáttur við að með nýjum
samningi um kísilgúrnám, sem kynntur var í gær, sé framtíð fyrirtæk-
isins tryggð. Með þessum samningi sé unnt að skipuleggja til lengri tíma
starfverksmiðjunnar. Vinnslusvæði hennaráYtri-Flóastækkaraðmun.
Þorgrímur Starri Björgvinsson í Garði
Mest um vert að Syðri-
Flói verður friðaður
ÞORGRÍMUR Starri Björgvinsson, bóndi í Garði, segir að sættast megi
við margt í þeirri málamiðlun sem hinn nýi samningur um Kísiliðjuna
sé. Málin hljóti samt að verða í brennidepli hér eftir sem hingað til.
Margt sé enn óunnið til að náð verði því marki að færa Mývatn til
fyrri náttúrugæða.
Starri sagði að bændur væru enn
að skoða þau gögn sem fram hefðu
komið á fundi með ráðherrum í gær,
en á því sem séð væri virtist einkum
mega líta á þrennt jákvætt í þeim.
í fyrsta lagi væri með samningnum
endanlega girt fyrir að Kísiliðjan
teygði dælur sínar suður fyrir Teigar-
horn. í annan stað væri með samn-
ingnum kveðið á um að verksmiðjan
hætti rekstri árið 2010, um það
væri ekki tvímæli í þessum gögnum,
og að umráðasvæði hennar þennan
tíma væri valið samkvæmt samþykki
Náttúruverndarráðs. í þriðja stað
væri jákvætt í samningnum að tekið
væri tillit til að tryggja fé til atvinnu-
þróunar til að mæta skakkaföllum
sem kynnu að verða. Slíkt ætti að
vera þeim sem hefðu starf við verk-
smiðjuna gleðiefni.
Friðrik Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Kísiliðjunnar hf.,
sagði um leyfí til áframhaldandi
kísilgúrnáms í Ytri-Flóa að þessa
niðurstöðu mætti vel sættast á. Hér
væri Kísiliðjunni veitt leyfi til ársins
2010 svo þarna væri tryggð framtíð
starfseminnar til 17 ára. Þegar leyfí
hefði upphaflega verið gefíð árið
1966 hefði það verið til 20 ára.
Friðrik sagði að þótt miðað væri
við að leyfí til að taka efni af botni
í Ytri-Flóa næði einungis til ársins
2010 markaði það ekki endalok Kís-
iliðjunnar. Vonir stæðu til að enda
þótt ekki yrði leyft að taka meira
hráefni úr Mývatni sjálfu væri unnt
að vinna kísilgúr undan hrauninu
og enginn gæti enn sagt til um
hversu mikið þar leyndist.
Að sögn Friðriks stækkar það
svæði verulega á Ytri-Flóa sem
Kísiliðjan fær að dæla úr samkvæmt
hinum nýja samningi. Verksmiðjan
fenp að teygja sig lengra suður í
vatninu og jafnframt lengra til vest-
urs og það ætti að tryggja nægt
hráefni til þeirra 17 ára sem samn-
ingur þessi er bundinn við.
MYNDLISTASKÓLINN
Á AKUREYRI
Kaupvangsstræti 16
auglýsir inntöku nýrra nemenda ífornámsdeild, málun-
ardeild og grafíska hönnun veturinn 1993-1994.
Umsóknareyðublöð fást á skrifstofu skólans,
Kaupvangsstræti 16.
Allar nánari upplýsingar veittar í síma 96-24958.
Umsóknarfrestur er til 15. maí.
Skóiastjóri.
(íWIf Hótel
Ij^Harpa
Hópar -
einstaklingar
Minnum á blómstrandi
menningar- og skemmtana-
líf, landsins besta skíðafjall
og vetrartilboð okkar.
Hótel Harpa
Góð gisting á hóflegu verði
í hjarta bæjarins.
Sími 96-11400
^ Ath. aðHótelHarpaerekkiísímaskránni.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Myndhópurinn
MYNDHÓPURINN á Akureyri, frá vinstri Hörður Jörundsson, Guð-
rún Lóa Leonardsdóttir, Iðunn Ágústsdóttir, Alice Sigurðsson og
Bernharð Steingrímsson.
Myndhópurinn sýnir í
Garnla Lundi um páskana
NÝJU lífi hefur verið blásið í starfsemi Myndhópsins, en í dag, 8.
april verður opnuð sýning á verkum sex félaga hópsins í Gamla lundi
við Eiðsvöll. Hópurinn var stofnaður árið 1978 og hefur frá þeim tíma
staðið árlega fyrir sýningum, en þó með örlitlum hléum. Sýning sex-
menninganna verður opin daglega
apríl, annan daga páska.
Á páskasýningu Myndhópsins
eru myndverk eftir 6 listamenn, þá
Aðalstein Vestmann, Alice Sigurðs-
son, Bemharð Steingrímsson, Guð-
rúnu Lóu Leonard^dóttur, Hörð
Jörundsson og Iðunni Ágústsdóttur,
en á sýningunni gefur að líta vatns-
litamyndir, akríl- og pastelmyndir
og olíumálverk sem þátttakendur
frá kl. 14 til 20 en henni lýkur 12.
hafa verið að vinna að undanförnu.
Myndhópurinn hefur starfað í 15
ár, en fyrsta sýningin var í Iðnskól-
anum sem þá var við Þórunnar-
stræti. Frá þeim tíma hafa verið
haldnar sýningar m.a á Akureyri,
Húsavík og Sauðárkróki auk fleiri
staða í nágrenni Akureyrar.
Skíðaveisla um páska
í HLÍÐARFJALLI verður opið fyrir skíðagesti og annað útivist-
arfólk alla daga um páskana. Á föstudaginn langa, laugardag og
páskadag verða skíðamót fyrir alla fjölskylduna, göngubrautir verða
gerðar alla daga frá fimmtudegi til annars í páskum og sömu daga
verður boðið upp á skíðakennslu.
ívar Sigmundsson, staðarhaldari páskana. Horfur væru á ákjósan-
á Skíðastöðum, sagði að vænst legu veðri og skíðafæri væri gott.
væri mikillar aðsóknar í Pjallið um