Morgunblaðið - 08.04.1993, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1993 61
75 ára
Sigurður Lárusson, fv.
útgerðarmaður, Höfn
Sigurður Lárusson fyrrum út-
gerðarmaður á Höfn í Homafirði
verður 75 ára á páskadag, hinn
11. apríl næstkomandi. Hver skyldi
trúa því að hann væri orðinn svona
gamall? Jú, hann er að verða með
elstu körlum á Höfn, en samt svona
ungur. Fyrir mér og fjölskyldunni
er hann alltaf jafn ungur, þannig
vil ég muna árin góðu heima á
Höfn, árin sem við áttum, allur
hópurinn, heima á Sigurhæð.
Pabbi er einn af þessum gömlu
hvunndagshetjum sem fæddist á
Norðfirði frostaveturinn 1918.
Hann er einn úr stórum og föngu-
legum systkinahópi þeirra Lárusar
Ásmundssonar útvegsbónda og
Dagbjartar Sigurðardóttur hús-
móður, sem jafnan gengu undir
nafninu amma og afi á Sjávarborg,
hjá okkur krökkunum.
Eins og efni stóðu til fór hanri
mjög ungur til sjós, strax þegar
Lárus afi sleppti af honum hend-
inni og hafði kennt honum allt sem
þurfti til þess að hann gæti kallast
maður með mönnum og ráðið sig
fyrir hlut, sem hálfdrættingur að
vísu, aðeins 13 ára gamall. Upp
frá þeim tíma átti sjómennskan
hug hans allan.
Á þessum árum tíðkaðist að
útgerðarmenn og sjómenn flyttu á
vetuma bækistöð sína suður með
Austfjörðum, og var Höfn í Homa-
firði mjög þéttsetin sem útgerðar-
stöð Austfirðinga. Það kom einkum
til vegna góðrar lífhafnar skipanna
og nálægðar við gjöful fiskimið,
en einnig og ekki hvað síst vegna
hinnar miklu loðnugengdar, þar
sem loðnan var eftirsótt beita. Á
þessum áram vora verbúðir og
fískverkun í Álaugarey og Mikley
auk heimabryggjanna.
Pabbi var sem sagt einn af þess-
um farandsjómönnum, þá kom-
ungur maður með góða sjálfsvit-
und.
Ég hef oft velt því fyrir mér,
hvort það var hið mikla víðsýni og
undirlendi Homafjarðar sem réð
búsetu hans á Höfn. Ég sé fyrir
mér óvenjulegt víðsýni af Al-
mannaskarði, yfir stórbrotið lands-
lag, frá Homafirði til Suðursveitar
og Öræfajökuls. Að baki gnæfir
Vatnajökull með skriðjökulstungur
sínar. Til austur sér til Lóns, sem
varðað er af homunum tveim, en
í suðaustri era innviðir fomrar eld-
stöðvar sem endar við sjó í hrika-
legu Vesturhorni. Innst, á nesinu
milli Skarðsfjarðar og Hornafjarð-
ar, kúrir kaupstaðurinn Höfn á
einu fegursta bæjarstæði landsins.
Með ströndinni era löng malarrif,
I'jörarnar. Þær aðskilja Atlants-
hafið frá Homafirði, sem hefur út-
og innstreymi um Hornafjarðarós,
sem í gegnum tíðina hefur ofið
pabba grimman örlagavef. En
þessi draumsýn mín sannfærir mig
ekki um að þetta hafi ráðið bú-
setuvali hans á Höfn. Þar kom
annað og meira til, því að á Höfn
fann hann sína heitt elskuðu. Katr-
ín heitir hún og er dóttir Ásgeirs
Guðmundssonar og Soffíu Guð-
mundsdóttur, sem kennd vora við
Guðmundarhús. Erfitt er að hugsa
sér föður minn án þess að mamma
sé þar einhversstaðar nærri, svo
náið og gott hefur samband þeirra
ávallt verið. Sá er þetta ritar er
einn af átta bömum þeirra og fyr-
ir það vil ég þakka.
Ég hef stundum velt því fyrir
mér hversu hrikalega umbrotatíma
þessi kynslóð foreldra minna hefur
lifað í vora landi, þessi kynslóð sem
lifað hefur fátækt, heimskreppu,
tvær styijaldir og alla þá tækni-
byltingu, sem orðin er þennan síð-
asta mannsaldur. í raun og vera
held ég, að ungt fólk í dag hafí
aldrei og geti ekki sett sig í þessi
spor.
Mér hefur oft dottið í hug, að
kvæðið íslands Hrafnistumenn eft-
ir Öm Arnarson lýsi þeirri miklu
byltingu, sem varð á þessum áram
í sjómennskunni, en þar segir:
íslands Hrafnistumenn
lifðu tímamót tvenn,
þó að tðf yrði á framsóknar leið.
Eftir súðbyrðings fór
kom hinn seglprúði knörr,
eftir seglskipið vélknúin skeið.
En þótt tækjum sé breytt,
þá er eðlið samt eitt -
eins og ætlunarverkið,
er sjómannsins beið.
Þannig var það með sjómenn,
sem hófu sjósókn upp úr aldamót-
um, þeir gengu í gegnum allar
þessar breytingar og raunar miklu
fleiri allt til vorra daga.
Mín kynslóð, sem fædd er og
uppalin í sjávarplássi úti á lands-
byggðinni, á ljúfar minningar af
bryggjunum heima. Það var sá
akur sem við helst vildum yrkja,
það var vettvangur lífsins skóla.
Þar slógu æðar atvinnulífsins, þar
hittum við gömlu karlana sem vora
okkur fyrirmynd, sem við litum upp
til og reyndum að líkjast í orðum
og athöfn. Þannig hefur þú, pabbi,
örugglega orðið fyrirmynd margra
ungra manna, þegar þú gekkst um
bryggjumar, stóðst við beitingu,
eða í aðgerð eða með nálina að
taka í kríulöpp. Þannig er ljúft að
minnast þín og annarra samtíðar-
manna þinna, sem allir eigið það
sameiginlegt að geta kallast frum-
kvöðlar vélbátaútgerðar á Höfn.
En hvað er það í fari ykkar,
gömlu kempur, sem gerir ykkur
svo eftirminnilega?^ Þessu get ég
svarað fyrir mig. Ég minnist þín
sérstaklega fyrir árvekni, dugnað,
þrautseigju og hversu vel þú rakst
þína útgerð. í þá daga skulduðu
menn ekki í þeim mælikvarða sem
nú er. Ég minnist þess sérstaklega
að þú sagðir einhveiju sinni við
mig, að þú hefðir aldrei skrifað á
víxil um dagana. Það er af sem
áður var. Það er rétt að spyija
þig: Höfum við gengið til góðs,
götuna fram eftir veg?
Ég held kannski, að endurminn-
ingin um ykkur, þessa gömlu sjó-
menn, merli eilítið, en það er ekki
nema gott eitt um það að segja.
Staðreyndin er sú að þessir litlu
þilfarsbátar, sem í augum okkar
krakkanna vora heil hafskip, voru
raunar mjög smáir. Ég var að rifja
það upp með Óskari bróður þínum,
sem þú varst skipstjóri hjá fyrstu
árin þín á Höfn, þá innanvið 25
ára aldur. Það var skemmtilegt
samtal. Fyrsti báturinn var Skúli.
Hann var átta brúttólestir að
stærð. Þá kom Óli sem Óskar raun-
ar leigði. Hann var 12 brúttólestir.
Þessa vertíð varst þú lang afia-
hæstur á Höfn, með rúmlega 600
skippund, frá byijun febrúar til
byijunar maí. Þá kom Hafþór sem
var 25 tonn. Allan tímann sem þú
varst skipstjóri hjá Óskari var
Denni mágur okkar vélstjóri, og
þín stoð og stytta.
Þá víkur sögunni að eigin útgerð
og bátum. Fyrst var leiguskipið
Hrönn frá Fáskrúðsfirði. Eftir vel-
gengi þann veturinn var ákveðið
að kaupa eigið skip. Sigurfari (sá
fyrri) var um 40 tonn og nýi Sigur-
fari (sá seinni) var 75 tonn. í báð-
um tilvikum var um nýsmíði að
ræða. Þetta þættu nú ekki stórir
bátar í dag, en á þessum tíma
vora þetta með stærri landróðra-
bátum, sem þekktust og vora hrein
nýsköpun. Aflinn á vetrarvertíðum
var allt frá 900-1.400 skippund,
dágóður afli það. Á þessum árum
var enginn kvóti. Þá var nóg af
fiski, þá var gaman að vera strák-
ur á slorbing og skera gall, kinna
og gella. Allt var okkur strákunum
falt í þá gömlu góðu daga.
Ég á varla nógu sterk lýsingar-
orð til þess að lýsa þessum hvunn-
dagshetjum mínum frekar, ykkur
sem stunduðuð sjó á þessum litlu
fleyjum og rudduð tækninni braut.
Ég held að enginn nái betur að
lýsa því umhverfi og þeim aðstæð-
um sem sjómenn bjuggu við á þess-
um tíma en Stefán G. Stefánsson,
þegar hann segir í kvæði sínu
Rammislagur:
Mastrið syngur sveigt í keng,
seglið kringum hljómar,
raddir þvinga úr stagi og streng
stormsins fingurgómar.
Með þessum sundurlausu orðum,
og örfáu minningabrotum um þig
og æskustöðvarnar á Höfn sendi
ég þér og mömmu hugheilar kveðj-
ur á afmælisdaginn.
Hilmar Sigurðsson.
Framkvæmdir við Stykkishólmshöfn. Morgunbiaðið/Arni Heigason
Miklar framkvæmdir
við Stykkishólmshöfn
Stykkishólmi.
UNDANFARIÐ hafa staðið yfir framkvæmdir við Stykkishólmshöfn.
Smábátahöfnin hefur verið stækkuð og dýpkuð og sprengt hefur
verið daglega til að losa gijót úr höfninni, sem er svo notað í hafnar-
kanta bæði í smábátabryggjurnar og eins til að tengja bryggjurnar
saman, þ.e. í góðan garð og bifreiðaveg efst í höfninni sem svo teng-
ir saman bæði hafnarbryggjuna gömlu, smábátabryggjuna og stóru
bryggjuna sem liggur út í Súgandisey. Sú bryggja er athafna-
bryggja Baldurs sem siglir yfir Breiðafjörð sem áætlunarskip.
Við þetta vex öll hagræðing að
komast milli bryggja með farm.
Þetta hefur aukin þægindi í för með
sér við lestun fiskiskipa og báta og
allra sem þurfa á slíkri þjónustu
að halda.
Högni Bæringsson, bæjarverk-
stjóri, sem sýndi fréttaritara þessar
framkvæmdir á vegum bæjarins,
var ekki í vafa um að með tímanum
myndu þær borga sig í spamaði og
stórauknum umsvifum.
Verkið var boðið út og var lægst-
bjóðandi Friðgeir V. Hjaltalín og
eftir því sem Högni sagði miðar
verkinu vel og er búist við að fram-
kvæmdum ljúki á umsömdum tíma.
Stykkishólmshöfn, sem ætíð hef-
ur þótt með bestum höfnum lands-
ins, verður því enn aðgengilegri og
betri eftir þessar framkvæmdir.
- Árni.
Sjóferðir um KoUafjörð
UM PÁSKAHELGINA stendur Náttúrverndarráð Suðvesturlands
fyrir tveggja tíma náttúruskoðun og skemmtiferðum um Kollafjörð
í samvinnu við Fjörunes hf. á farþegaskipinu Fjörunesi.
Fyrsta ferðin verður farin á fimmtu-
dag, skírdag, kl. 14 og einnig kvöld-
ferð kl. 20. Síðan verða sjóferðir
daglega á sömu tímum föstudag,
laugardag, sunnudag og mánudag,
nema ferðirnar kl. 14 á föstudaginn
langa og páskadag falla niður.
í ferðirnar verður farið frá Aust-
urbakka framan við Faxamarkað,
vestan við Bakkastæði. Siglt verður
inn á Rauðarárvík, út með Laugar-
nesi, inn á Viðeyjarsund, síðan
norður fyrir Viðey og inn undir
Lundey og Þerney. Til baka út fjörð-
inn og inn á Éngeyjarsund milli
Akureyjar, Örfiriseyjar og Engeyj-
ar. Á leiðinni verður útsýnis notið
undir leiðsögn og ýmislegt gert til
skemmtunar og fróðleiks. Harmon-
ikkuleikari verður með í för og vík-
ingur, boðið verður upp á kaffisopa
og léttar veitingar verða um borð.
Þá verða tekin botndýrasýni og far-
þegar geta tekið þátt í einfaldri
skráningu á lífverum og ástandi
sjávar á ákveðnum stað á Kollafirð-
inum.
Þeim, sem ekki hafa siglt um
Kollaijörð, mun koma á óvart hve
fjörðurinn er fallegur með sínum
eyjum og sundum og fögru land-
sýn. Sjóferð fyrir alla íjölskylduna.
Verð 1.000 kr. og 600 kr. fyrir
böm I fylgd fullorðinna.
Undanfarið hefur Náttúrvernd-
arráð Suðvesturlands í samvinnu
við ýmsa aðila staðið að tilrauna-
starfsemi sem hefur verið kölluð
vöktun lífríkis og minja. Þessi starf-
semi er tilraun með framsetningu
á náttúrfræðslu og náttúru-, um-
hverfis- og minjavernd. í stuttu
máli byggist þessi nýja framsetning
á því að almenningur og skólar
skrái reglulega upplýsingar um líf-
ríki og ástand þess á ákveðnum
stöðum, einnig manngerðs um-
hverfis og mannvistarminja og komi
þeim á framfæri. í framtíðinni verði
þessir aðilar síðan aðstoðaðir og
þeim veitt aðstaða til þess að þeir
geti sinnt þessu sem best.
Tilraun verður gerð nú yfir
páskahelgina með því að tengjá
þetta skoðunar- og skemmtiferðum
á sjó um Kollafjörð með farþega-
skipinu Fjorunesi, (Fréttatakynning)
----------------»-»-♦---------
■ HLJÓMSVEITIN Todmobile
heldur tónleika í Félagsheimili
Hvammstanga miðvikudaginn 14.
apríl kl. 21 á vegum Tónlistarfélags
Vestur-Húnvetninga. Þetta eru
fyrstu tónleikar hljómsveitarinnar á
þessu ári en síðast hélt hljómsveitin
tónleika í Óperunni þann 10. desem-
ber sl. Hljómsveitina Todmobile
skipa þau Ándrea Gylfadóttir, Ey-
þór Arnalds og Þorvaldur Bjarni
Þorvaldsson, Eiður Arnarson, Matfy
hías Hemstock og Kjartan Valdi-
marsson. Á þessum tónleikum mun
hljómsveitin koma til með að leggja
mesta áherslu á að flytja nýlegt
efni og jafnframt að spila tvö ný
lög sem væntanleg eru á diski inn-
an skamms og í sumar, en einnig
má eiga von á eldri lögum.
(Fréttatilkynning)
4 vikna v Upplagt
vornámskeið fyrir
iiefst qrhíln W\ byriendur
eftir páska Skúlalúni J ^ til kynningar
Innritun og upplýsingar í sínna 38360.