Morgunblaðið - 08.04.1993, Blaðsíða 72

872
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1993
LISTA-
KONAN
Á SELLÁTRUM
Texti og myndir: Róbert Schmidt.
Á SELLÁTRUM í Tálknafirði býr kona, Guðrún Einarsdótt-
ir að nafni. Hún býr ein í litlu húsi sem stendur norðan
megin við Tálknafjörð. þangað eru 12 kílómetrar frá kaup-
túninu. Guðrún er landsþekkt listakona á sínu sviði. Húsið
hennar er eins konar listasafn. Innandyra má sjá margvís-
leg listaverk eftir þessa hagleikskonu, sem orðin er 75 ára
gömul. Þar er að finna málverk, vefnað, leirmuni, þurrkuð
blóm í plastplöttum, listaverk úr skeljum og öðru sjó-
fangi, íslensku grjóti og fleira.
Vefstóllinn stóri í svefnherbergi Guðrúnar. Oft þurfti hún að flytja hann út í fjárhúsin til að skapa
rými fyrir sveitabörnin á sumrin, en fyrir utan börnin hennar 11 komu 7 börn til hennar í sveit.
Á þessum stað eru plattarnir hitaðir og fullkláraðir. Eins og sjá
má eru nokkrir plattar í mótum undir lampanum á glerborðinu.
Guðrún Einarsdóttir
fæddist 5. janúar
1917. Hún hefur
alla tíð búið á Sell-
átrum. Börn henn-
ar eru átta, en hún
á einnig þrjú stjúp-
börn. Fjgur börn
átti hún með Ólafi Finnbogasyni í
fyrra hjónabandi og önnur fjögur
með Davíð Davíðssyni í því seinna.
Börnin voru því 11 talsins á heimili
hennar fyrir utan sjö börn sem voru
þar í sveit yfir sumartímann. Það
hefur því verið þröngt um manninn
á Sellátrum á sinni tíð. Síðan 1981
hefur listakonan búið ein í litla
húsinu sínu, sem stendur undir háu
Sellátrafjalli. Þar ríkir þögnin daga
langa en þar er ekki setið auðum
höndum. Frá bæjarhlaðinu blasir
hafið við. Tálkninn sést beint á
móti handan fjarðarins og Blakk-
nesið líka. Kópanes er yst norðan
megin í mynni Tálknafjarðar og þar
stendur skipbrotsmannaskýli og viti
i Kóavík, sem Guðrún á Sellátrum
á heiðurinn að. Annað slíkt skýli
er að finna í Krossadal. Bæði
þessi skýli eru þarna fyrir tilstuðlan
Guðrúnar. Hún hefur margsinnis
horft á báta og skip berjast við
hafið. Stundum kom það fyrir að
bátar fórust á þessu svæði. Þegar
bátur fórst með tveimur mönnum
út af Kópanesi lét Guðrún ekki stað-
ar numið fyrr en búið var að reisa
tvö skipbrotsmannaskýli og vita á
svæðinu. Það er margt gott sem hún
hefur komið til leiðar á lífsleiðinni.
Guðrún átti stóran þátt í að koma
á fót tónkennslu við Grunnskólann
á Tálknafírði og efla áhuga fólks á
skógrækt á staðnum. Margt fleira
væri hægt að tína til, en við látum
hér staðar numið, því ætlunin er
að forvitnast um listsköpun Guð-
rúnar á þessum afskekkta stað.
EINVERAN í
SKAMMDEGINU
Ég byrja á að spyija Guðrúnu
hvernig sé að búa ein í svartasta
skammdeginu?
„Ég finn ekki svo ýkja mikið
fyrir einmanaleikanum hér. Það
hefur alltaf verið góður andi í þessu
húsi. Ég var hér ein um síðustu jól
og eldaði mat fyrir 10 manns þrátt
fyrir það. Mér hefur liðið ágætlega
á þessum stað. Myrkfælni finn ég
ekki fyrir núna, en ég var alltaf
hálf hrædd hér áður fyrr. Núna er
þetta alveg horfið.“
- Leiðist þér aldrei?
„Það er enginn tími til að láta
sér leiðast. Ég skapa mér alltaf ein-
hveija vitleysu og má því ekkert
vera mikið á ferðinni ef ég á að
geta sinnt því sem ég hef fyrir
stafni.“
- Lestu blöð og fylgistu með
fréttum?
„Já, ég fylgist vel með fréttum
bæði í útvarpi og sjónvarpi. En blöð
kaupi ég ekki. Hann Davíð heitinn
var áskrifandi að Þjóðviljanum á
sinni tíð, en þeir héldu alltaf áfram
að senda mér blaðið. Þannig að hér
er nóg af Þjóðviljanum," segir Guð-
rún og hlær.
VEFSTÓLLINN1
FJÁRHÚSUNUM
Þegar komið er upp á efri hæð
hússins blasir við risastór vefstóll í
svefnherbergi Guðrúnar. Fyrir utan
vefstólinn er hjónarúmið og lítið
annað, enda um að ræða tvær stór-
ar mublur. Sagan á bak við vefstól-
inn stóra er þannig að þegar Guðrún
var í húsmæðraskólanum á Staðar-
felli fékkst hún mikið við vefnað og
gekk vel. Forstöðukonan lét smíða
vefstól fyrir sig í Völundi og hringdi
síðan í Guðrúnu þegar hún hætti
starfi sínu á Staðarfelli og bauð
henni vefstól að gjöf, sem er sams-
konar og hún lét smíða. „Ég fékk
stólinn haustið 1939 og hann hefur
ýmist verið hér eða í fjárhúsunum.
Áður en börnin komu til mín í sveit-
ina þurfti að koma stólnum fyrir
einhvers staðar til að skapa pláss
fyrir börnin. Það var mikið verk að
drösla honum út. Stundum var hann
í flárhúsunum eða í hlöðunni. í
gamla bænum, þeim sem brann, var
stóllinn niðri og það var rétt hægt
að skríða á bak við hann til að kom-
ast í rúmið. Stóllinn hefur verið hér
í þessu herbergi síðan 1973.
Ég hef lítið átt við vefnað eftir að
ég bytjaði með blómaplattana."
SÍMASKRÁR í STÆÐUM
Það vekur forvitni að sjá heilu
stæðurnar af símaskrám á efri
ganginum. „Ég hef sankað þessum
símaskrám að mér til þess að pressa
og geyma blóm og plöntur. Þær
koma sér ágætlega til þess brúks,
og ég nota líka Þjóðviljann. Samt
er mjög óaðgengilegt að finna
ákveðnar plöntur sem til þarf hveiju
sinni.“
- Er þá engin regla á þessu hjá
þér?
„Nei, það er ekkert vit í þessu.
Það fer mikill tími í leitir en ég hef
ekki betri tök á að hafa þetta að-
gengilegra. Það er engin regla á
neinu hérna. Ég verð að leita að
öllu,“ segir Guðrún með vonleysis-
legum tón, en virðist vera löngu
búin að sætta sig við það.
- Hér er símaskrá frá 1969?
„Já, ég hlýt að hafa stolið henni
einhvers staðar,“ segir listakonan
og brosir. „Ég hef reynt að koma
reglu á þetta en alltaf skal það
ruglast aftur og aftur.
„í bókahillunum má sjá
fræðibækur af ýmsum toga. Þar
er að finna m.a. bækur um hunda,
steina, fugla og ótal bækur um blóm
og plöntur. í neðstu hillunni eru
ígulker og kórallar. „Ég hef fengið
ígulkerin gefins frá sjómönnum hér
á staðnum." Guðrún dregur nú fram
stórar litskrúðugar myndir af blóm-
um. Myndirnar málaði hún með
tauþrykkilitum. Hún segist vera
lengi að mála hveija mynd, jafnvel
margar vikur.
PLASTPLATTARNIR
Aðal viðfangsefni Guðrúnar er
plattagerð úr plexigleri. „Ég fæ
plastið í fljótandi formi í 25 lítra
tunnum einu sinni á ári, og það tek-
ur mig 3-4 mánuði að vinna úr því.“
Guðrún fær fjórar 25 lítra tunnur
á ári sem kosta 80 þúsund krónur.
Það er fyrirtækið AKRON í Reykja-
vík sem flytur plexiglerið sérstak-
lega inn fyrir Guðrúnu. Lyktin af
þessu efni er yfirþyrmandi sterk.
Hún er svo sterk að fyrir þann sem
andar henni að sér í fyrsta sinn er
það nærri óbærilegt. Maður grípur
andann á lofti og á erfitt með að
tala eðlilega í þó nokkurn tíma.
„Ég fæ aldrei hausverk af þessu
efni. Þeir segja mér að skaðleg efni
séu ekki í því, aðeins tijákvoða. Ég
var með annars konar plast hér
áður og ég náði aldrei að venjast
óþefnum af því.“ Plexiglerið notar
Guðrún til að búa til platta og
notar hún blóm og sjávargróður til
skreytingar. Fyrst hellir hún plast-
inu í glermót. Hellt er aðeins
botnfylli í mótið og það látið
harðna undir perum sem notaðar
eru í ljósabekki. Þegar botninn
er orðinn harður er blómunum
raðað fallega á hann og síðan