Morgunblaðið - 28.11.1996, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 28.11.1996, Blaðsíða 8
8 FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1996 MORGUNBLAÐIÐ FRÉTTIR Sóknarkonur ÞETTA er nú meiri letin, maður hefði nú haldið að það væri bara léttara fyrir ykkur að nudda yfir gólfin í sem fæstum spjörum, Þórunn mín. Rannsóknaþjónusta háskólans 10 ára Mikilvægt að mennt- un nýtist atvinnulífi Morgunblaðið/Kristinn SVEINBJORN Björnsson háskólarektor var meðal ræðumanna á afmælishátíð Rannsóknaþjónustu HÍ. RANNSÓKNAÞJ ÓNU STA Há- skóla íslands hefur verið starf- rækt í tíu ár og var af því tilefni sett upp sýning á starfsemi henn- ar í anddyri Tæknigarðs, sem opnuð var sl. laugardag. Hellen M. Gunnarsdóttir framkvæmda- stjóri Rannsóknaþjónustunnar bauð gesti velkomna og í stuttu ávarpi Ingjalds Hannibalssonar formanns stjórnar fór hann yfir það hvernig starfsemin hefur þró- ast frá upphafi og hvaða verkefn- um Rannsóknaþjónustan er að sinna nú. Hlutverk Rannsóknaþjón- ustunnar hefur verið að styrkja tengsl Háskóla íslands og at- vinnulífsins á sviði menntunar, starfsþjálfunar, rannsókna og nýsköpunar. Til að ná fram mark- miðum sínum hefur hún stuðlað að þátttöku skóla og fyrirtækja í menntaáætlunum og rannsókna- og þróunaráætlunum Evrópusam- bandsins, sem og veitt aðstoð vegna samskipta við aðra alþjóð- lega verkefnasjóði. Verðum að tjalda öllu til Sveinbjörn Bjömsson háskóla- rektor ræddi um nauðsyn þess að fjárfesta í menntun og endur- menntun. Hann kom einnig inn á mikilvægi þeirra styrkja sem ís- lendingar eiga nú rétt á að sækja um til Evrópusambandsins. „Til þess að eiga von um þessa styrki verðum við að tjalda öllu til í sam- vinnu háskóla, stofnana og fyrir- tækja okkar og koma á samvinnu við skyldar stofnanir í öðrum lönd- um,“ sagði hann. „Auk vonar um aukið fé til rannsóknar- og þróun- arverkefna, er helsta giidi þess að taka þátt í þessari alþjóðlegu sam- keppni um rannsóknarfé, að árangur af starfi okkar er mældur á sama kvarða og annarra,“ sagði hann. Samstarf mikilvægt Þorkell Sigurlaugsson er einn þriggja sem sæti eiga í stjórn Rannsóknaþjónustunnar fyrir hönd atvinnulífsins. Sagðist hann sannfærður um að öllum væri til góðs það nýmæli að stjórn há- skólastofnunar skuli einnig skipuð fulltrúum frá atvinnufyrirtækjum utan háskólans. Hann rakti í fáum orðum þær breytingar sem orðið hafa á hugsunarhætti Islendinga varðandi mikiivægi nýsköpunar og rannsóknar auk beitingar nýrrar tækni og hugvits við atvinnuþróun hér á landi. Þá sagði hann að nefna mætti fjölmörg dæmi um góðan árangur af samstarfi skóla og atvinnulífs, en eitt besta dæmi væri e.t.v. stofnun Marels hf. Fyrirtækið væri stærsta iðnfyrirtækið í út- flutningi hér á landi fyrir utan stóriðju. „Þar starfa 160 manns, mjög margir með háskólamennt- un. Sölutekjur félagsins verða á þessu ári nálægt 1,8 milljörðum, sem nálgast það að vera jafnmik- ið og framlag ríkisins til reksturs HÍ. Þetta dæmi sýnir okkur hversu mikilvægt er að menntun nýtist atvinnulífinu,“ sagði hann. Samskiptin við Bandaríkin 1945-1960 Atburðir á Is- landi vöktu heimsathygli Valur Ingimundarson TÍMABILIÐ eftir síð- ari heimsstyqoldina hefur verið umdeilt í íslandssögunni. í bókinni „í eldlínu kalda stríðsins" fjallar Valur Ingimund- arson, sagnfræðingur, um samskipti íslendinga og Bandaríkjamanna frá 1945 til 1960 og varpar nýju ljósi á ýmsa þætti þeirra. Valur fékk hugmyndina að bók- inni fyrir nokkrum árum, er hann var að undirbúa doktorsritgerð sína í skjala- safni Dwights D. Eisen- howers, fyrrverandi Bandaríkjaforseta, í Kans- as. Þar fann hann mörg gögn um ísland, sem ekki höfðu komið fyrir sjónir almennings hér. -Kom þérmargt á óvart þegar þú varst að vinna að bókinni? Já, til dæmis hve ísland skipti miklu máli á þessu tímabili. Stórvið- burðir á íslandi, eins og gerð Kefla- víkursamningsins árið 1946 eða ályktun Alþingis um brottför hers- ins árið 1956, vöktu heimsathygli og var fjallað um þá á forsíðu The New York Times og annarra stór- blaða. Þá kom mér á óvart hve Bandaríkjamenn áttu erfitt með að koma fram stefnumálum sínum á íslandi á 6. áratugnum. Það, sem veikti stöðu þeirra, var ekki aðeins sívaxandi vöruskiptaverslun við Sovétríkin og önnur austantjalds- ríki eða andstaða sósíalista, Þjóð- varnarflokks og annarra stjóm- málaafla, heldur einnig hve stjóm- kerfið í Washington talaði mörgum röddum. Oft var erfítt að samhæfa viðhorf utanríkisráðuneytisins, Bandaríkjahers og þeirra stofnana, sem settar voru upp til að heyja kalda stríðið. Flugherinn sóttist harðast eftir áhrifum á íslandi, en mætti oft andstöðu landhers og flota og mistókst að lokum að gera Island að bækistöð fyrir sprengjuflugflot- ann, sem var ætlað að ráðast á skotmörk í Sovétrílg'unum, ef Sovét- menn réðust inn í Vestur-Evrópu. -Hvernig horfði málið við ís- lenskum ráðamönnum? það gerði Bandaríkjastjóm ekki auðveldara fyrir, hve þeir voru ákveðnir samningamenn. Bjami Benediktsson, utanríkisráðherra, náði öllum helstu markmiðum sín- um í viðræðum við Bandaríkjamenn um vamarsamninginn árið 1951. Það sama má segja um þá Kristin Guðmundsson, utanríkisráðherra, og Hermann Jónasson, formann Framsóknarflokksins, þegar breytingar voru gerðar á framkvæmd vamarsamningsins árið 1954 og Keflavíkurstöð- in afgirt. Og þótt Bandaríkjamenn hefðu veitt íslend- ingum mikla efnahagsaðstoð á þessu tímabili, gátu þeir sjaldan gengið að einhveiju vísu á íslandi. Vinstri stjóm Hermanns Jónasson- ar, sem var við völd á árunum 1956-1958, hafði til dæmis ekki fyrr tekið við lánum frá Bandaríkja- mönnum og Vestur-Þjóðverjum á vegum NATO en hún ákvað að færa út landhelgina úr fjórum í tólf mílur. Sú ákvörðun mætti mik- illi andstöðu innan NATO, enda áttu Bretar og Vestur-Þjóðverjar hér verulega fískveiðihagsmuna að gæta. -Hvernig gekk Bandaríkja- mönnum að ná fram markmiðum sínum með Marshalláætluninni? ► Valur Ingimundarson fædd- ist í Reykjavík 27. febrúar 1961. Hann er stúdent frá Menntaskól- anum í Reykjavík og er með doktorspróf frá Columbia- háskóla í New York. Doktorsrit- gerð hans nefnist „East Ger- many, West Germany, and U.S. Cold War Strategy, 1950-1954“. Hann hefur skrifað í fræðitíma- rit í Bandaríkjunum, Bretlandi og á Islandi. 1995 birtist eftir hann grein í tímaritinu Sögu um stefnubreytingu vinstri stjórn- arinnar í vamarmálum árið 1956. Valur er kvæntur Ingu Reynisdóttur, doktor í líffræði, og búa þau í New York. Markmið Marshall áætlunarinn- ar var að koma í veg fyrir út- breiðslu kommúnismans og endur- reisa efnahagskerfí Vestur-Evr- ópuríkjanna, meðal annars með því að efla alþjóðaviðskipti. Eins og annars staðar vildu Bandaríkja- menn reyna að draga úr haftabú- skap og innflutningshöftum á ís- landi. En það var ekki fyrr en eft- ir skipbrot vinstri stjórnarinnar í efnahagsmálum árið 1958, að mörg markmið Marshallaðstoðar- innar náðust. Viðreisnarstjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks felldi þá niður útflutningsbætur og innflutningshöft og færði efna- hagslífið í nútímalegra horf. -Voru árekstrar í samskiptum Islands og Bandaríkjanna? Ég tel, að einn helsti árekstur- inn í samskiptum ríkjanna hafí komið fram í mismunandi hug- myndum um hugtakið „þjóðarör- yggi“. Bandaríkjamenn litu á ís- land sem fasta stærð vegna legu landsins og hernaðarmikilvægis. Meðan Bandaríkja- mönnum stóð ógn af Sovétríkjunum vildu þeir tryggja stjórnmálalega og efnahagslegan stöðugleika á ís- landi. Afstaða íslenskra stjórn- málamanna til öryggismála tók hins vegar alltaf mið af þróuninni í innaríkis- og alþjóðamálum. Stjómmálamenn voru mun líklegri til að endurskoða varnarsamstarf- ið við Bandaríkin, ef þíða var í samskiptum stórveldanna. -Það liggur greinilega mikil heimildavinna að baki bókinni. Hvar leitaðir þú heimilda? Ég reyndi að leita fanga sem víðast, Sem fyrr er fijálslegastur aðgangur að skjölum í Bandaríkj- unum, en ég fann einnig mikið af gögnum á Islandi og í Bretlandi og Þýskalandi. Litu á ísland sem fasta stærð
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.