Morgunblaðið - 18.03.1997, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 18. MARZ 1997 35 „
a fjár-
kans
Morgunblaðið/Kristinn
i, Kjartan Gunnarsson, formaður
sótafélags íslands og Björgvin Vil-
hlut Brunabótafélagsins i VÍS.
Þá er ónefnt að Vátryggingafélag-
ið keypti fyrir skemmstu Fjárfesting-
arfélagið Skandia hf., sem nú heitir
Fjárvangnr hf. Landsbankinn starf-
rækir sem kunnugt er sitt eigið verð-
bréfafyrirtæki, Landsbréf hf. Þar eru
augljóslega ýmiss konar samlegðar-
áhrif möguleg, en engar ákvarðanir
liggja þó fyrir um neinar skipulags-
breytingar hvað þetta varðar.
Brunabót vill
aukna arðsemi
Af hálfu Eignarhaldsfélags
Brunabótafélagsins gætir mikillar
varkárni í yfirlýsingum um kaupin
og hefur forstjóri félagsins einungis
sagt að leitað hafi verið til félagsins
um sölu á eignarhlut þess í VÍS.
Með því að losa um þessa eign geti
félagið fært arðsemi af henni nær
umhverfi sveitarfélaganna, eins og
það var orðað.
Samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins var áhugi á því að reyna
að auka arðsemi af þessari eign til
hagsbóta fyrir sveitarfélögin. Ýmis
önnur sjónarmið eru talin hafa ráðið
miklu um ákvörðun stjórnar félags-
ins, t.d. sú þróun sem var fyrirsjáan-
leg á fjármagnsmarkaðnum. Þannig
var forráðamönnum VÍS fullkunnugt
um þau áform Landsbankans að
hasla sér völl á sviði trygginga og
að það væri beinlínis í undirbúningi
að slík þjónusta yrði senn i boði. Það
hefur augljóslega þrýst á um sölu
að heppilegra væri að VÍS ætti í
samstarfi við bankann fremur því
að öðrum kosti stæði félagið and-
spænis nýjum og öflugum keppinaut.
Þing fulltrúaráðs félagsins sem
skipað er 50 fulltrúum sveitarfélaga
víðsvegar um landið mun taka end-
anlega ákvörðun um skipan mála í
Eignarhaldsfélaginu þann 4. apríl.
Hlýtur það m.a. að koma til álita
að leysa félagið upp og greiða út
eignir þess til þeirra tugþúsunda
tryggingartaka _sem tryggðu hjá
Brunabótafélagi íslands áður en það
var sameinað Samvinnutryggingum
á sínum tíma.
Getur leitt til hraðari
einkavæðingar
En hvers vegna skyldi bankaráð
Landsbankans hafa fallist á að bank-
inn færði út kvíarnar inn á trygg-
ingamarkaðinn á sama tíma og sú
stefna er í gildi að draga eigi úr
umsvifum ríkisins á markaðnum?
Af hálfu forráðamanna bankans hef-
ur verið lögð áhersla á að einkavæð-
ing hans hafi verið forsendan fyrir
kaupum á þessum eignarhlut. Þá
hefur verið bent á að þetta geti leitt
til þess að bæði hlutafélagsvæðingu
og einkavæðingu hans verði hraðað.
Ljóst er að stjórnendur bankans hafi
ekki talið sér fært að bíða með að
. bregðast við fýrirsjáanlegum breyt-
FORYSTUMENN verkalýðshreyfingarinnar voru ósáttir við þær fréttir sem bárust af frumvarpsdrög-
um um starfsemi lífeyrissjóða á laugardag. Kjaraviðræður í Karphúsinu stöðvuðust um tíma, meðan
beðið var skýringa ríkissljórnarinnar.
Drög að frumvarpi um lífeyrissjóði valda uppnámi
Breytt frumvarp
kynnt í næstu viku
Fjármálaráðherra stefnir að því að kynna í
næstu viku frumvarp um starfsemi lífeyris-
sjóða. Uppnám varð í kjaraviðræðum um helg-
ina þegar fréttist að í drögum að frumvarpinu
væri gert ráð fyrir að einstaklingar mættu
sjálfír við ákveðin skilyrði ráðstafa hluta af
framlagi sínu í séreignarsjóð. Forsætisráð-
herra lýsti því yfír á sunnudag að ríkisstjóm-
in myndi í frumvarpinu virða sjálfsforræði líf-
eyrissjóðanna og þá aðalreglu að 10% iðgjald
verði greitt í samtryggingasjóðina.
ingum og örri þróun á fjármagns-
markaði. Grípa þurfti tækifærið þeg-
ar hlutur Brunabótar í tryggingafé-
laginu varð skyndilega falur, því slíkt
tækifæri hefði væntanlega ekki gef-
ist aftur. Bankinn hyggst m.ö.o.
hvergi gefa eftir í samkeppninni og
neyta allra bragða til að halda for-
ystuhlutverki sínu á fjármagnsmark-
aðnum. I því sambandi er bent á
nýlegt slagorð hans, „í forystu til
framtíðar". Á fjármagnsmarkaðnum
biasir t.d. við að erlend líftrygginga-
félög eru í auknum mæli að bjóða
þjónustu sína hér á landi. Þá hafa
sparisjóðirnir einnig verið að hugsa
sér til hreyfings á sviði líftrygginga
og lífeyristrygginga eins og sést af
kaupum þeirra á Alþjóða líftrygg-
ingafélaginu á síðasta ári.
Ríkisábyrgð á
3,4 milljörðum?
Efasemda gætir meðal forsvars-
manna annarra banka, en Lands-
bankans um að bankinn fullnægi
reglum um eiginfjárhlutfall, eftir
kaup hans á hlut Eignarhaldsfélags
Brunabótafélagsins í VIS. Er bent á
að nákvæm könnun á þessari hlið
viðskipta hafi verið gerð á vegum
bankanna í desembermánuði sl. þeg-
ar það var til skoðunar hvort bank-
arnir gætu keypt fjárfestingarlána-
sjóðina, sem nú er ráðgert að steypa
saman í einn íjárfestingarbanka,
samkvæmt frumvarpi viðskiptaráð-
herra. Þá hafi niðurstaðan verið á
þann veg, að slíkt væri ekki kleift,
vegna laga um eiginfjárhlutfall. Ekki
verði séð að annað gildi um þessi
viðskipti Landsbankans en hefði gilt,
ef bankarnir hefðu reynt að ráðast
í kaup á fjárfestingarlánasjóðunum.
Jafnframt benda þeir á, að með
þessum kaupum, sé ríkissjóður, eig-
andi Landsbanka íslands, að gangast
í ábyrgð fyrir 3,4 milljörðum króna
og slík ríkisábyrgð sé í raun veitt,
án þess að nokkur þurfi að veita
samþykki fyrir henni.
Gert ráð fyrir víkjandi
láni árið 1998
Forráðamenn Landsbankans hafa
ekki tjáð sig sérstaklega um þá
gagnrýni sem fram er komin um að
kaupin stangist á við lög um eigin-
fjárhlutfall. Björn Líndal, aðstoðar-
bankastjóri Landsbankans, vildi ein-
ungis taka fram eftirfarandi þegar
hann var spurður um hvers eðlis
samningur bankans væri við Eignar-
haldsfélag Brunabótafélagsins
(EBÍ):
„Landsbanki íslands og EBI hafa
undirritað yfirlýsingu um kaup og
kauprétt bankans á eignarhlut EBI
í VIS OG LÍFÍS, en sérstakir kaup-
samningar verða gerðir um kaup
hveiju sinni. Við gerð kaupsamning-
anna fer afhending hlutabréfa fram
og réttindi og skyldur færast yfir til
bankans gegn greiðslu kaupverðs.
Fyrsti kaupsamningurinn skal
gerður fyrir 15. apríl nk. um kaup
á 12% eignarhluta í EBÍ eða sem
svarar 6% eignarhluta í VÍS og LÍF-
ÍS. Landsbankinn hefur síðan rétt
til að kaupa 60% af eignarhluta EBÍ
á árinu 1998 í þremur áföngum og
28% á árinu 1999 í tveimur áföng-
um. Útreikningar um áhrif kaupanna
á eiginfjárhlutfall Landsbankans ár-
in 1997-1999 hafa verið gerðir á
grundvelli rekstraráætlana. Allan
þennan tíma uppfýllir bankinn kröfur
sem gerðar eru um eiginfjárhlutfall
án þess að þurfa að auka eigið fé
sitt með sölu hlutafjár. Með viðun-
andi eiginfjárhlutfalli er átt við 9%
hlutfall eða hærra. Inni í því er gert
ráð fyrir víkjandi láni á árinu 1998,
án þess þó að heimildir bankans til
slíkrar lántöku séu fullnýttar.
Efni yfirlýsingar samningsaðila
tekur mið af þeim reglum sem gilda
um útreikning á eiginfjárhlutfalli og
veitir bankanum svigrúm til að
bregðast við mismunandi aðstæðum
sem geta komið upp.“
Eins og fram kom í Morgunblað-
inu á laugardag hefur bankinn rétt
til að framselja kauprétt sinn til
þriðja aðila, en á þann hátt myndast
ekki skuldbinding vegna kaupanna
í ársreikningum bankans. Bankaeft-
irlit Seðlabankans hefur fallist á
þessa leið og hefur Þórður Ólafsson,
forstöðumaður stofnunarinnar, þeg-
ar lýst því yfir að hún gerði ekki
athugasemdir við kaupin.
JÁRMÁLARÁÐHERRA
skipaði nefnd haustið 1995
til að undirbúa frumvarp um
lífeyrissjóði á grundvelli
stefnuyfirlýsingar ríkisstjórnarinnar.
Nefndin starfaði í eitt ár og einbeitti
sér einkum að lagabreytingum sem
snerta fjárreiður sjóðanna. Formaður
nefndarinnar var Steingrímur Ari
Arason,_ aðstoðarmaður fjármálaráð-
herra. í haust fól fjármálaráðherra
tveimur nefndarmönnum að kanna
hvort hægt væri að ná samkomulagi
milli ólíkra sjónarmiða um innihald
skyldutryggingar og verksvið starf-
andi lífeyrissjóða. Vinna við samningu
nýs frumvarps er nú að komast á loka-
stig, að sögn Friðriks Sophussonar
fjármálaráðherra.
Mikilvægt að afgreiða
frumvarpið
Friðrik sagði að hann stefndi að
því að kynna frumvarpið aðilum
vinnumarkaðarins og öðrum hags-
munaaðilum í næstu viku. Málið yrði
síðan lagt fyrir nefndina og í fram-
haldinu myndi það ganga til ríkis-
stjórnar, þingflokka og Alþingis.
Stefnt væri að því að afgreiða frum-
varpið á yfirstandandi þingi.
„Það er afar brýnt fyrir okkur að
afgreiða málið sem fyrst vegna þess
að lagareglur um þessi efni eru af
skornum skammti. Til fjármálaráðu-
neytisins hafa borist fjölmargar beiðn-
ir um staðfestingu á reglugerðum líf-
eyrissjóða þar sem sjónarmiðin eru
mjög ólík. í sumum tilvikum eru lífeyr-
issjóðir, sem starfa í SAL, að fara
fram á að geta tekið við séreignar-
framlagi lífeyrisþega umfram 10%,
sem er aðalreglan núna, en í öðrum
tilvikum eru lífeyrissjóðir að fara fram
á að einstaklingar geti valið á milli
þess hvort 10% eru greidd inn sem
samtrygging eða séreign eins og geng-
ur og gerist í svokölluðum séreignar-
sjóðum. Framlög í séreignarsjóði hafa
verið talin uppfylla skilyrði um lögboð-
ið framlag til lífeyrissjóða," sagði Frið-
rik.
Uppnám í Karphúsinu
í uppkasti að lífeyrissjóðafrum-
varpi, sem lá fyrir í síðustu viku og
kynnt var nokkrum aðilum, var gert
ráð fyrir að einstaklingar gætu varið
hluta af lágmarksiðgjaldi í séreignar-
sjóð. Ákvæðið gerði ráð fyrir að við
viss fjárhagsmörk, sem ekki voru skil-
greind í uppkastinu, gæti einstakling-
ur óskað eftir að veija því sem er
umfram þessi mörk til séreignarsjóða.
Greinin var í drögum orðuð með þess-
um hætti: „Að lágmarki 10% á að
renna til lífeyrissjóðs upp að vissu
krónutölumarki."
Þegar samningamenn í Karphúsinu
fréttu af þessum frumvarpsdrögum sl.
laugardag olli það miklu uppnámi í
kjaraviðræðunum og þær stöðvuðust
um tíma. Forystumenn ASÍ og vinnu-
veitenda gengu á fund fjármálaráð-
herra og forsætisráðherra þar sem
þeir óskuðu eftir skýringum á frum-
varpinu. Þeir fengu þau svör að sam-
ráð yrði haft við þá um efni frum-
varpsins. Daginn eftir tjáði forsætis-
ráðherra Grétari Þorsteinssyni, for-
seta ASÍ, að ríkisstjómin myndi í
þessu frumvarpi virða sjálfsforræði
lífeyrissjóðanna og þá aðalreglu að
10% iðgjald yrði greitt í samtrygg-
ingasjóðina.
Málið kom til tals á Alþingi í gær,
og sagði Ágúst Einarsson, Þingflokki
jafnaðarmanna, að þessi áform ríkis- r
stjórnarinnar væri kjaraskerðing og
atlaga að lífeyrisjóðakerfinu án sam-
starfs og samráðs við samtök launa-
fólks.
Sett í samband við kaup
Landsbankans
„Ég býst við því að kaup Lands-
bankans á hluta Vátryggingarfélags
íslands hafi valdið þessum titringi.
Menn hafi lagt saman tvo og tvo og
fengið út fimm og talið að hér væri
á ferðinni eitthvert samsæri gegn líf-
eyrissjóðakerfinu sem byggir á kjara-
samningi aðila á vinnumarkaði. Það
er af og frá. Þessi kaup eiga sér eng-
ar rætur í þessari vinnu sem staðið
hefur í eitt og hálft ár á vegum ráðu- •
neytisins,“ sagði Friðrik.
Friðrik sagði að fjármálaráðuneytið
myndi halda áfram að vinna að frum-
varpinu. Greininni sem aðilar vinnu-
markaðarins hefðu gert athugasemd
við yrði breytt og frumvarpið kynnt
fyrir þeim í næstu viku. Áhersla yrði
lögð á að það yrði að lögum á yfir-
standandi þingi.
„Ef svo færi að það tækist ekki,
þá getum við lent í vandræðum með
að halda utan um framhald þessara
mála, vegna þess að það bíða hér
eftir svörum ráðuneytisins fjölmargir
hópar sem vilja opna fyrir sparnað á
mjög mismunandi forsendum. Það
ætti að vera mjög mikið hagsmuna-
mál fyrir aðilana á vinnumarkaði, að
þetta frumvarp fái afgreiðslu vegna
þess að með því er verið að tryggja,
að kjarasamningur þeirra haldi um
leið og verksviði almennu lífeyrissjóð-
anna er settur eðlilegur starfsvett-
vangur," sagði Friðrik.