Morgunblaðið - 18.03.1997, Blaðsíða 49

Morgunblaðið - 18.03.1997, Blaðsíða 49
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR ÞRIÐJUDAGUR 18. MARZ 1997 49 Tómas var hrókur alls fagnaðar á gleði- og hátíðastundum og kunni vel við sig í margmenni. Mér eru minnisstæðar margar ánægju- stundir sem við áttum í Lundúnum þegar við vorum þar samtíða við nám. Upp úr því hafði hann for- ystu um stofnun „Lundúnaklúbbs- ins“, sem skipaður var nokkrum félögum sem kynntust í heimsborg- inni og hafa haldið saman alla tíð síðan, þótt oft hafí heimshöfin skil- ið okkur að um tíma. Þá má ekki gleyma mörgum ánægjustundum við vötn og ár, sem urðu enn dýr- mætari og mikilvægari fyrir okkur eftir að hann fór til starfa erlendis. Flestar urðu þessar stundir á bökk- um Vatnsdalsár, og þar vorum við líka saman nokkrir félagarnir þegar ljóst var að Tómas var orðinn alvar- lega veikur, með einn af þessum hrörnunarsjúkdómum sem lækna- vísindunum hefur gengið illa að vinna bug á, þrátt fyrir miklar rann- sóknir og tilraunir. Kári Jónasson. Mjög er mismunandi, hvernig við geymum með okkur minningar og reynslu úr fortíðinni. Sumt, ef til vill flest, hverfur í hið mikla djúp en annað er sem lýsandi leiftur. Þannig man ég fyrstu kynni okkar Tómasar Karlssonar. Ftjálslyndir stúdentar í Háskól- anum létu til sín taka í lok sjötta áratugarins og nýstúdent úr MR kom til liðs við okkur hin sem fannst að örlög lands og jafnvel heimsbyggðar réðust í stúdenta- pólitíkinni. Þar var stofnað til vin- áttu sem hélst þó að oft væri vík, jafnvel heimshöf, á milli vina. Þetta voru áhyggjulaus, ljúf ár en leiðir skildu. Önnur tengsl tóku við í blaðamennsku, öðrum fjölmiðla- störfum og síðar stjórnmálum. Tómas Karlsson var skarp- greindur maður með vítt áhuga- svið, skapmikill og ljúfur í senn og áreiðanlega ekki allra. Yfirborð gat verið hijúft, en viðkvæm lund var undir niðri. Á þessum árum var honum fljótlega töm nokkur al- þjóðahyggja, sem hann þroskaði með sér í Lundúnaháskóla. Stund- um fannst mér hann mótast nokkuð af frænda sínum dr. Kristni Guð- mundssyni, fyrrum kennara við MA, síðar utanríkisráðherra - að minnsta kosti leyndu sér ekki kunn ættareinkenni ýmissa þeirra frænda af Rauðasandi. Ungur tók Tómas við ábyrgðar- störfum á Tímanum og aðeins 24 ára gamall var hann skipaður full- trúi ritstjórnar, en ritstjóri nokkru síðar 33 ára að aldri. Það voru glæsileg hjón, Ása og Tómas, sem á pressuballi árið 1967 voru gest- gjafar Edwards Heath, forsætis- ráðherra Bretlands, en þá gegndi Tómas formennsku í Blaðamanna- félagi íslands. Þessi ár voru átakaár í þjóðfélag- inu samkvæmt nokkuð þekktu munstri mótuðu af alþjóðlegum áhrifum. Stjórnmálabarátta var ekki síður innan flokkanna og átti það sannarlega við Framsóknar- flokkinn á þessum árum, einkum í Reykjavík. Þótt þessi barátta bæri oft frek- ar keim af þrætubókarlist og ágreiningi um orð og ályktanir var vissulega tekist á um grundvallar- atriði. I utanríkismálum var Tómas þeirrar bjargföstu skoðunar, að örlög okkar Islendinga væru sam- ofin hagsmunum lýðræðisríkja Vestur-Evrópu þar sem öryggi þeirra sem og okkar yrði í ótryggri veröld best tryggt með samstarfi við Bandaríkin og innan vébanda Atlantshafsbandalagsins. Þessi sannfæring reyndist ekki alltaf auðveld fyrir ungan ritstjóra við þær aðstæður sem þá voru. Flokksumræður höfðu lengi mótast af nokkurri þjóðernishyggju og þeirri óskhyggju, að einhver önnur lögmál giltu um stöðu okkar í heim- inum en nágranna okkar í austri og vestri. Af einhveijum ástæðum voru þessar raddir háværari en hinna sem vissu betur og oft á tíð- um skarst í odda utan og innan flokksins. Tómas fór ekki varhluta af þessum átökum um menn og málefni þar sem oft var vegið að honum óverðskuldað. Segja má að þessi sérstæða umræða hafí staðið í nokkra ára- tugi eða þar til að Sovétveldið hrundi innan frá í lok níunda ára- tugarins og staðreyndir heimsmála urðu lýðum ljósar. Ekki veit ég hvort hinn ógnandi vágestur sem smám saman nísti inn í líf hans, aftraði honum að skynja að fullu hina nýju heimssýn, en það mun hafa verið fyrr en flestir vissu. Hvernig sem því var háttað, var Tómas þátttakandi í örlagaríkri stefnumótun þar sem lífshagmunir þjóðarinnar voru í veði. Það er á fárra vitorði, en verður sagt nú, að á mikilli örlagastundu fyrir allt að því aldarfjórðungi gegndi Tómas Karlsson því vanda- sama hlutverki að eiga stóran þátt í því, að fundi var komið á með forsætisráðherrum íslands og Bret- lands, þar sem samkomulag náðist um lausn sem tryggði viðurkenn- ingu á 50 mílna landhelgi íslands. Friður var saminn í þorskastríði, þar var mikil hætta á ferðum og ýmsir fiskuðu í gruggugu vatni. Frekari stigmögnun átaka hefði getað leitt til hinna alvarlegustu atburða sem tókst að forða. Allt fram til þessa dags hefur þetta legið í þagnargildi í samræmi við góðar hefðir, en nú þegar fyrir liggja ritsmíðar erlendra fræði- manna í alþjóðamálum má telja lík- legt, að senn verði öll sagan sögð. Einhvers staðar segir að sagan sé alltaf að endurskrifa sig og ef til vill verður það raunin. Með nýjum störfum Tómasar dvöldust þau hjón erlendis, báðum megin hafsins. Minnst er margra ánægjustunda á áttunda áratugn- um - einkum í Bandaríkjunum þar sem liðnir atburðir voru metnir í nýju ljósi með nýjum mönnum og siðum. Síðar tóku við grimm örlög veikinda og endurfundum fækkaði. Með Tómasi Karlssyni er horfinn litríkur og sterkur persónuleiki og eru innilegar samúðarkveðjur færðar eiginkonu og fjölskyldum. Blessuð sé minning hans. Heimir Hannesson. Það var árið 1960, að Tómas Karlsson kom að máli við mig og spurði, hvort við ættum ekki að taka að okkur vikulegan útvarps- þátt um það, sem væri efst á baugi hveiju sinni á erlendum vettvangi. Mér leist strax vel á hugmyndina og nokkru síðar hleyptum við af stokkunum útvarpsþættinum „Efst á baugi“. Þar með hófst mjög náið og skemmtilegt samstarf milli okk- ar Tómasar sem átti eftir að standa lengi. Um þessar mundir var Tóm- as blaðamaður á Tímanum. Hann var mjög duglegur og hugmynda- ríkur blaðamaður en hafði auk þess ríkan áhuga á stjórnmálum. Sam- starf okkar um Efst á baugi stóð í tæpan áratug eða nær allan þann tíma, sem þátturinn lifði en við fluttum hann vikulega í tæp 10 ár. Ég kynntist Tómasi vel þessi ár. Hann reyndist traustur samstarfs- maður og leysti verk sitt vel af hendi. Er samstarfi okkar um Efst á baugi lauk fækkaði samverustund- um okkar. Við vorum þó um nokk- urra ára skeið áfram samstarfs- menn í blaðamennsku og góð vin- átta hélst með okkur alla tíð. Síðar hóf Tómas störf í utanríkisþjón- ustunni og fór þá m.a. til starfa erlendis. Skildu þá að mestu leiðir með okkur. Þó áttum við hjónin þess kost að heimsækja Tómas og hans ágætu konu Ásu til New York er hann var varafastafulltrúi ís- lands hjá Sameinuðu þjóðunum. Ég fylgdist þá um skeið nokkuð með störfum Tómasar hjá Samein- uðu þjóðunum, var t.d. með honum á fundum hjá SÞ. Sá ég þá, að hann leysti þau störf öll mjög vel af hendi. Tómas var glöggur og vel máli farinn, og reyndist góður fulltrúi þjóðar sinnar á erlendum vettvangi. Það var mjög ánægjulegt að heimsækja Tómas og konu hans til New York. Um tíma var útlit fyrir, að Tóm- as mundi leggja stjórnmál fyrir sig. Hann hafði mikinn áhuga á þjóð- málum, var kappsfullur og dugleg- ur og mörgum kostum búinn til stjómmálaafskipta. En hann kaus fremur að gerast embættismaður í utanríkisþjónustunni. Þó var hann um skeið varaþingmaður Fram- sóknarflokksins í Reykjavík. Ég er ekki í nokkrum vafa um það að Tómas hefði orðið góður stjórn- málamaður ef hann hefði kosið að leggja þau mál fyrir sig. Síðustu árin átti Tómas við mikla vanheilsu að stríða. Varð hann af þeirri ástæðu að láta af störfum í utanríkisþjónustunni fyrir 5 árum. Eftirlifandi eiginkona Tómasr er Ása Jónsdóttir. Hún reyndist Tóm- asi góður lífsförunautur, stóð þétt við hlið hans í öllum hans störfum og var honum stoð og stytta í erfið- um veikindum. Ég þakka Tómasi samfylgdina og einlæga vináttu. Við hjónin vottum Ásu og börn- um þeirra innilega samúð okkar. Drottinn blessi minningu Tómas- ar Karlssonar. Björgvin Guðmundsson. Tómas Karlsson sá ég álengdar á uppvaxtarárum. Leyndi sér ekki að þar fór vaskur maður og hæfí- leikaríkur. Hvort tveggja átti eftir að sannast ennþá betur þegar hann óx að fullu úr grasi. Tómas haslaði sér völl í blaða- mennsku og utanríkisþjónustu. Leiðir okkar snertust á báðum svið- um uns við svo urðum nánir sam- starfsmenn um 2ja ára skeið í sendiráðinu í London 1987-89. Þekking Tómasar á íslensku þjóð- lífi stóð traustum fótum sem ekki kom á óvart þeim er þekktu til ættmenna hans af Rauðasandi. Þar jók blaðamennskan dijúgt við og reyndist á margan hátt hin besta undirstaða síðari starfa hans. Þátt- taka í stjórnmálum framan af ævi, félagsforysta, ritstjórastörf og seta á Alþingi um stund, skerptu skiln- ing hans. Ávöxtur alls þessa var að ævinlega mátti verða vísari af að ræða við hann og ráðgast; og ekki var lakara hve umræðan varð oft skemmtileg. Átti þetta við bæði um þjóðmál og alþjóðamál. Þau síðarnefndu lét hann sig snemma skipta með þjóðarheill í huga og starfaði að þeim í brennidepli ár sín hjá Sameinuðu þjóðunum í New York og Genf. Störf sín vann Tómas af þeim góðu gáfum sem honum voru gefn- ar og víðri yfirsýn - og hélt vel á hlut íslands. Vald hans á íslensku máli vakti oft sérstaka gleði, auk þess sem aðrar þjóðtungur voru honum tamar. í stjórnmálaskrifum hafði hann stundum brugðið sverði svo að mörg sýndust á lofti eins og samheijar ætlast til þegar mik- ið er í húfi. Það kom því næstum á óvart að kynnast hjartahlýju hans og mannlegu næmi. En vegna þeirra eiginleika var notalegt í ná- vist hans. Að vera gestur á fallegu og menningarlegu heimili þeirra Ásu var sönn gleðistund. Tómas við hljóðfærið eða á tali við gesti sína - og þau sameinuð í rausnar- skapnum. Nutu þessa margir af mörgum þjóðernum. Þær stundir og öll hin góðu kynni munu lifa í minningunni. Undir ævilok gekk Tómas ekki heill til skógar þjáður af sjúkdómi sem ekki er enn fundin lækning við. Því helsi hefur nú verið af honum létt. - Ása sem strax á bernskudögum vakti aðdáun okkar skólafélaga sinna gerir það með enn nýjum hætti fyrir hið mikla æðruleysi sem hún hefur sýnt í þessum erfíðleikum. Nú þegar Tómas er með hlýjum þökkum kvaddur biðjum við Ragna henni, sonum þeirra, Jóni Frosta og Jökli, ásamt ástvinum þeirra - þar með töldum Tómasi unga - bjartra daga. Ólafur Egilsson. JÓNDAL ÞÓRARINSSON -I- Jón Dal Þórarinsson fædd- ' ist í Jórvík í Hjaltastaða- þinghá 12. nóvember 1911. Hann lést á Sjúkrahúsi Reykjavíkur 23. febrúar síð- astliðinn og fór útför hans fram frá Bústaðakirkju 4. mars. Hægur en glettinn var þessi tónelski maður, jafnlyndur og þrautseigur, kom samferðamönn- um sínum á óvart með skörpum ályktunum sínum, vökull, iðkandi andann og elskandi andans sköp- un, tónlistina. Hann var upprunn- inn úr fögrum sveitum Fljótdals- héraðs þar sem Dyrfjöll og Bein- geitarfjall standa vörðinn, leitaði ævintýra, náms og atvinnu á Hvanneyri og fleiri stórbýlum syðra, en réðst síðar norður að Stóru-Seylu í Skagafirði og þar kynntist hann Sillu sem varð kon- an^hans. í Skagafírði bjuggu þau langa hríð og þar átti Silla ætt og óðul. Þar eru æskustöðvar bama þeirra. Hann bjó þar í næstu sveit við greinarhöfund, en ekki nægði það til að kynni tækjust. Til þess þurfti sjálfa Reykjavík og samgöngu- kerfi hennar, leið 3 Nes-Háaleiti. Þá voru Jón og Silla löngu flutt suður og hann hafði atvinnu við næturvörslu í Háskólabíói, en ég var næturvörður í Sambandshús- inu við Sölvhólsgötu eitt sumar. Venjulega tók ég fyrsta strætó dagsins upp á Háaleiti, sem Jón ók sömuleiðis með, og báðir fórum við út á sömu biðstöð, en það var þó ekki fyrr en síðasta morgun minn í þessari sumarvinnu að tal tókst með okkur, fyrst um tónlist og orgelspil, síðan um hlutskipti næturvarða og fegurð morgunsins og síðast um Skagafjörð og þá kom upp að mér var kunnur hver bær og bóndi í hans gömlu sveit, Tungusveit, og ekki var við annað komandi að ég liti þá um kvöldið til þeirra. Og síðan var oft hist, þau heimsóttu mig á sínar fornu slóðir í Skagafjörð og síðar í Ár- nesþing en ég þau í Reykjavík. Til þeirra var fjarska hlýlegt að koma, enda kom þar margur. Skagfirðingar, Héraðsbúar, kunn- ingjar af Skaganum og ört vax- andi afkomendahópur þeirra sótti þangað hlýju og yndi. Jón eign- aðist stofuorgel þegar hann var kominn á miðjan aldur. Hann hafði lært að spila eftir nótum uppkom- inn maður og iðkaði orgelspil heima í stofu sinni þegar tóm- stundir gáfust frá brauðstritinu. Tónlistin var auðlegð hans á kyrrl- átu heimili þeirra hjónanna. Það var eftirlæti að fá að kynn- ast þeim Jóni og eiga vináttu þeirra. Eldur er bestur með ýta sonum og sólarsýn, heillyndi sitt, ef maður hafa náir, án við löst að lifa. (Úr Hávamálum) Ég bið þeim Guðs blessunar. Ingi Heiðmar Jónsson. HALLGRÍMUR KRISTJÁNSSON + Hallgrímur Kristjánsson fæddist á ísafirði 20. ágúst 1923. Hann lést á Sjúkrahúsi Reykjavíkur 3. mars síðastlið- inn og fór útför hans fram frá Árbæjarkirkju 11. mars. Elsku afl. Nú ertu farinn á betri stað og ert hjá henni ömmu. Við krakkarn- ir hlökkuðum alltaf svo til að fara í heimsókn upp í Hraunbæ 12 til afa og ömmu. Minningar um ferðalög bæði á ættarmót og í sumar- bústað uppi á Laugarvatni munu endast okkur alla ævi. Þú gast alltaf skemmt þér og okkur og komst öllum til að brosa. Það var alltaf gaman að hlusta á þig segja frá ættingjum okkar og frá öllum örnefnum sem þú vissir um. Það var nefnilega alveg sem þú gast sagt frá og mjög fróðlegt að hlusta á þig. Þú varst alltaf svo hress og kátur og fórst næstum í hverri viku að dansa. Fram á síðasta dag varstu á ferð og flugi og varst alltaf tilbúinn að hjálpa hveijum sem er. Minninginn um þig mun alltaf lifa í huga okkar. Með þessum orðum kveðjum við þig- Kallið er komið, komin er nú stundin, vinaskilnaðar viðkvæm stund. Vinimir kveðja vininn sinn látna, er sefur hér hinn síðsta blund. Margs er að minnast, margt er hér að þakka. Guði sé lof fyrir liðna tíð. Margs er að minnast, margs er að sakna. Guð þerri tregatárin strið. (V. Briem.) Þín barnabörn. Crfisclrykkjur Veitingohú/ið GAPt-mn Sitni 555-4477 Minnismerki úr steini Steinn er kjörið efni í allskonar minnismerki. Veitum alla faglega ráðgjöf varðandi hverskonar minnismerki. Áralöng reynsla. SKEMMUVEGI 48 . SÍMI 557 6677 S. HELGASON HF ■ STEINSMIÐ JA
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.