Morgunblaðið - 18.03.1997, Blaðsíða 48

Morgunblaðið - 18.03.1997, Blaðsíða 48
. _ 48 ÞRIÐJUDAGUR 18. MARZ 1997 MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ TÓMAS KARLSSON ; + Tómas Karls- son, fyrrver- andi deildarstjóri í utanríkisráðuneyt- inu, fæddist 20. mars 1937. Hann lést 9. mars síðast- liðinn í Reykjavík. Hann var sonur hjónanna Karls Guðmundssonar rafvélameistara og Margrétar Tómas- dóttur, einn af níu börnum þeirra hjóna. Eiginkona Tómasar er Asa Jónsdóttir. Synir þeirra eru: 1) Jón Frosti Tómasson, f. 2. apríl 1962, prentsmiður í Reykjavík. Maki hans er Hall- gerður Thorlacius, f. 21. sept- ember 1966. Sonur þeirra er Tómas Fróði, f. 3. nóv. 1992. Fósturdóttir Jóns Frosta er Silja ívarsdóttir, f. 19. ágúst 1982. 2) Jökull Tómasson, f. 15. júní 1965 í Reykjavík, grafískur hönnuður í San Fransisco. Kona hans er Cathy Clark, skólastjóri og listamaður. Tómas varð stúdent frá Menntaskólanum í Reykjavík árið 1958 og hóf nám í lög- fræði við Háskóla íslands en hætti. Hann lauk prófi í for- spjallsvísindum árið 1954 og stundaði síðar nám í alþjóða- samskiptum við Lundúnahá- skóla á árunum 1965-1966. Tómas varð blaðamaður við Tímann árið 1959 og var fréttastjóri frá 1960-1961, fulltrúi ritstjórnar á árunum 1961- 1969 og ritstjóri árið 1970-1974. Hann var skipaður fulltrúi í utanríkis- þjónustunni árið 1974 og deildar- stjóri upplýsinga- og menntadeildar utanríkisráðuneyt- isins árið 1981. Gegndi hann því starfi þar til fyrir nokkrum árum að hann hætti vegna heilsubrests. Tómas var varafastafulltrúi íslands hjá Sameinuðu þjóðun- um 1974-1978 og hjá Alþjóða- stofnunum í Genf 1978. Hann sat í stjórn Félags ungra fram- sóknarmanna í Reylq'avík og var formaður félagsins um tima auk þess sem hann átti sæti í fulltrúaráði framsóknar- félaga í Reykjavík. Hann var formaður Blaðamannafélags íslands 1966-1967, sat í Ut- varpsráði á árunum 1971- 1974 og var varaþingmaður í Reykjavík á árunum 1967- 1974. Útför Tómasar verður gerð frá Dómkirkjunni í Reykjavík í dag og hefst athöfnin klukk- an 13.30. Tómas Karlsson var lifandi og eftirminnilegur persónuleiki þeim er kynntust honum. Fas hans og yfirbragð var gjörvilegt og hann átti létt með að tjá sig um þau fjölmörgu málefni sem hann hafði hugsað um og kynnt sér á lífsleið- inni. Nám hans í Lundúnaháskóla í alþjóðaviðskiptum og reynsla hans sem blaðamaður og frétta- stjóri við Dagblaðið Tímann á ár- unum 1959-1969 og ritstjóri sama blaðs frá 1969-1974 voru Tómasi gott veganesti er hann hóf störf í utanríkisþjónustunni árið 1974. Tómas hafði á árunum 1967-1974 jafnframt gegnt varaþingmanns- starfi fyrir Framsóknarflokkinn í ^ Reykjavík og var því gagnkunnug- ur þjóðfélagsmálum og alþjóðapóli- tík sem honum var nautn að lifa og hrærast í. Eftirminnilegir á því sviði eru útvarpsþættir er nefndust „Efst á baugi“ og Tómas stýrði ásamt Björgvini Guðmundssyni um árabil hjá Ríkisútvarpinu. Eftir stutta dvöl í utanríkisráðu- neytinu vann Tómas sem vara- fastafulltrúi íslands hjá Sameinuðu þjóðunum frá 1. september 1974 til 1. júlí 1978 þegar honum voru falin störf varafastafulltrúa hjá stofnunum Sameinuðu þjóðanna í Genf og hjá EFTA. Eftir störf í ráðuneytinu frá 1981 starfaði Tómas sem sendifulltrúi í London ■» frá 1. otkóber 1987 til 1991 er hann fluttist á ný til starfa í ráðu- neytinu. Þótt við Tómas værum góðir kunningjar frá upphafsárum hans í utanríkisþjónustunni kynntist ég honum best er ég kom til starfa við sendiráðið i London árið 1989. Hann varð mér góður félagi og samstarfsmaður og við hjónin eig- um góðar minningar um Tómas og Ásu Jónsdóttur, eiginkonu hans, frá samveru okkar í London. Þau Ása áttu einstaklega fallegt “ * heimili í London og voru höfðingjar heim að sækja. Það gneistaði af Tómasi í gamni og alvöru við slík tækifæri og ég minnist drengilegr- ar einlægni hans og hversu góður málafylgjumaður hann var og rök- vís í allri framsetningu. Skömmu eftir heimkomuna til íslands árið 1991 greindist Tómas með alvarlegan sjúkdóm og lét af störfum sínum í utanríkisþjón- ustunni árið 1992. Við hjónin og samstarfsfólk í utanríkisþjónustunni vottum Ásu og drengjunum þeirra Jóni Frosta og Jökli samúð okkar og biðjum Guð að styrkja þau_í sorg þeirra. Helgi Ágústsson, ráðuneytisstjóri. Það var vinum Tómasar Karls- sonar ekki síður en fjölskyldu hans erfitt og þungbært að sjá þennan annars hrausta og glaðværa mann fjarlægjast umheiminn smátt og smátt sökum sjúkdóms, sem læknavísindin hafa enn ekki fundið lækningu við. í lok sjöunda áratugarins og í byijun þess áttunda var Tómas Karlsson í hópi þeirra ungra fram- sóknarmanna, sem efnilegastir þóttu. Sem varaþingmaður flokks- ins í Reykjavík og ritstjóri Tímans hafði hann vakið landsathygli fyrir skörulegan málflunting á Alþingi og beinskeytt skrif í blaðinu. Ekki sakaði, að hann þótti glæsimenni með örugga framkomu svo að eft- ir var tekið. En örlgagyðjurnar geta verið duttlungafullar. Það átti ekki fyrir Tómasi Karlssyni að liggja að feta stigu stjórnmálanna fyrir Fram- sóknarflokkinn frekar en Ólafi Ragnari Grímssyni, en þeir tveir voru aðalpólar í átökum innan flokksins á þessum tíma, sem sner- ust aðallega um afstöðuna til varn- arliðsins og sameiningu vinstri flokkanna. Tómas Karlsson var eindreginn fylgismaður vestrænnar samvinnu og var afar ósáttur við þá fyrirætl- un vinstri stjórnarinnar 1971-74 að senda varnarliðið úr landi. Jafn- framt taldi hann óraunsætt að Framsóknarflokkurinn sameinað- ist vinstri öflunum. Allt þetta leiddi til átaka og uppgjörs þar sem sjónarmið Tómasar urðu ofan á. Engu að síður kaus hann að stíga af sviði stjórnmálaátakanna í kjöl- far þessara deilna og gerðist starfsmaður utanríkisþjónustunn- ar. Má því segja, að Framsóknar- flokkurinn hafi misst á einu bretti foringja beggja arma ungliða- hreyfingarinnar, Tómas og Ólaf Ragnar, þó að þeir færu í ólíkar áttir. í ritstjóratíð Tómasar á Tíman- um í Edduhúsinu 1970-74 var blaðið mjög öflugt, enda ritstjórar og blaðamenn metnaðarfullir fyrir hönd blaðsins. Er margs að minn- ast frá þessum árum, þegar gamla blýsetningin var enn við lýði og blaðamenn unnu af slíkum áhuga, að þeir fylgdu blaðinu í gegnum prentsmiðju og út í nóttina til að vera vissir um, að ekkert færi úr- skeiðis. Greiðsla fyrir eftirvinnu þekktist ekki í þá daga í blaða- mennskunni. Á þessum árum bryddaði Tómas upp á ýmsum nýjungum í blaðamennsku og má nefna það hér, að hann er senni- lega upphafsmaður svokallaðrar rannsóknarblaðamennsku hérlend- is, en slík blaðamennska hafði þá rutt sér til rúms erlendis. Varð töluverður taugatitringur vegna þessara skrifa, enda um nýbreytni að ræða, og hrist upp í málum, sem áður lágu í þagnargildi. Blaða- mennska af þessu tagi þykir hins vegar sjálfsögð í dag. Enginn vafi leikur á því, að fjöl- þætt reynsla Tómasar úr blað- mennsku og stjórnmálum, sem færði honum yfirgripsmikla þekk- ingu á innanlands- og alþjóðamál- um, gagnaðist honum vel í utanrík- isþjónustunni. Ófáir íslendingar nutu gestrisni þeirra hjóna Tómas- ar og Ásu Jónsdóttur á erlendri grund á þessum árum, hvort sem það var í New York, Genf eða London. Sá, sem þessar línur skrifar, naut vináttu og handleiðslu Tóm- asar á blaðamennskuárum sínum á Tímanum. Ófáar ferðir fórum við saman til lax- og silungsveiða og var Tómas raunar sá, sem kenndi mér fyrstu handtökin á því sviði. Þess vegna var það dapur- legt að upplifa það fyrir 5-6 árum, þegar alzheimer-sjúkdómurinn var farinn að heija á hann, að verða vitni að því í veiðiferð hvernig honum brugðust hin öruggu hand- tök, sem hann hafði fyrrum á veiði- stönginni. Þó að Tómas sé nú horfinn af sjónarsviðinu lifir í minningunni hið glaðværa bros hans, glæsileiki og örugga fas. Hans er sárt sakn- að af vinum og fjölskyldu, þó að dauðinn hafi verið líkn að lokum. Blessuð sé minning Tómasar Karlssonar. Alfreð Þorsteinsson. Nú er vinur minn Tómas Karls- son allur. Við kynntumst í Mennta- skólanum í Reykjavík, vorum ná- grannar og því iðulega samferða í skólann þótt ekki værum við í sama bekk. Áttum mörg sameigin- leg áhugamál og ræddum þau fram og aftur en vorum ekki alltaf sam- mála. Átti ísland að ganga í EFTA eða ekki? Við vorum miklir lestrar- hestar og lásum frekar bókmennt- ir en skólabækurnar. Smásagna- höfundar voru okkur sérlega hug- leiknir, Maugham, Steinbeck, Balsac og snillingurinn de Maup- assant. Og Tómas benti mér á að lesa nýþýdda franska sögu, Þögn hafsins, eftir Vercore sem hefur alltaf verið mér sérlega hugleikin síðan. Við gátum hlegið saman og oft dátt. Hann var óvenjulega glað- lyndur og hafði ríka kímnigáfu. Við brölluðum margt og fórum margar eftirminnilegar ferðir. Leigðum iðulega sendiferðabíl ásamt öðrum ungmennum og fór- um út á land um helgar. Setið var ofan á farangrinum og sungið linnulaust. Tómas leiddi sönginn með gítarundirspili en hann hafði óvenjugóða tónlistarhæfileika og spilaði á píanó og gítar af fingrum fram og ég söng undir af hjartans lyst. Við vorum heimagangar hjá hvor öðrum, miklir matmenn og borðuðum stundum bæði á Grettis- götunni hjá Margréti, móður hans, og hjá móður minni, Elínu, á Laugaveginum. Tómas komst til metorða í Menntaskólanum í Reykjavík, var inspector scholae veturinn 1957-58. Þá var ég horfínn úr skólanum en ég las yfír frábæra framboðsræðu hans og hlustaði á hann flytja hana a.m.k. tvisvar. Þessi ábyrgðarstaða efldi mjög fé- lagsþroska Tómasar og sjálfs- traust. Og árin liðu, við stofnuðum fjöl- skyldur, starfsvettvangur Tómasar var löngum á erlendri grundu en vináttuböndin, sem urðu til í æsku, slitnuðu aldrei. Við höfðum báðir yndi af veiðiskap og þannig hélst þráðurinn. Veiddum saman í Ell- iðavatni, Úlfljótsvatni, vorum hætt komnir í Langavatni og að ógleymdri Vatnsdalsá. Síðustu veiðiferðina fórum við saman í Elliðaámar en þá var Tómas farinn að heilsu langt um aldur fram. Innilegar samúðarkveðjur sendi ég og fjölskylda mín konu hans, Ásu, og öðrum aðstandendum. Far vel, vinur. Oft verður mér af vana gengið hér sem von á því ég eigi, að gömul kvæði hlaupi móti mér á miðjum Laugavegi. Með vini mínum eitt sinn átti ég þar í æsku minni heima, og marga glaða minning þaðan bar, sem mér er ljúft að geyma. (T.G.) Jónas Finnbogason. Hann Tómas er dáinn. Strengur er brostinn. Minningamar hrann- ast upp. Ég hitti Tómas og Ásu Jónsdóttur, tengdaforeldra mína, fyrst hinn 17. júní 1988 þegar Jón Frosti sonur þeirra kynnti okkur Silju dóttur mína fyrir þeim, vænt- anlegum tengdaforeldmm mínum. Ég man hvað ég var búin að kvíða því að hitta þau í fyrsta sinn, en sá kvíði gufaði fljótt upp þegar Tómas heitinn tók mér opnum örm- um. Þá varð ég þess fyrst vör hvað persónutöfrar hans voru miklir. Hann var svo hress og kátur og alltaf með spaugsyrði á vömnum og svo hafði hann þessa útgeislun og þennan óvenjulega hæfíleika að láta öllum líða vel í návist sinni. Silja laðaðist strax að Tómasi og hlakkaði alltaf mikið til að hitta þau Ásu aftur, en á þessum árum vora þau búsett í Bretlandi. Næst þegar við hittumst var það í Lond- on, en Tómas starfaði þar í utanrík- isþjónustunni við sendiráð íslands. Mér eru líka minnisstæð fyrstu jólin sem við áttum þar ytra á fal- legu heimili þeirra hjóna. Fjölskyld- an var Tómasi mikils virði og hon- um þótti afar vænt um að hafa hana hjá sér um jólin. Enda hafði ekki annað komið til greina en að við kæmum út og héldum jólin öll saman. Þær stundir eru ógleyman- legar því Tómas var eitt mesta jóla- barn sem ég hef þekkt og þetta voru með allra bestu jólum sem ég hef átt. Það var mikið um fínar veislur sem þau Ása héldu á jólahá- tíðinni og mörgum boðið. Þar var Tómas jafnan hrókur alls fagnað- ar, alltaf jafn fínn og glæsilegur og alltaf með þetta jafnaðargeð sem ég dáði svo mjög í fari hans. Um vorið 1990 var farið að bera á alvarlegum veikindum Tómasar og varð hann ófær um að gegna embætti sínu í London þess yegna. Fluttu þau hjón þá heim til íslands enda orðið ljóst að Tómas var hald- inn illvígum, ólæknandi sjúkdómi, Alzheimer. En þau Ása tóku þessum hræði- legu tíðindum af slíku æðruleysi að ég mun aldrei gleyma því. Og ég mun heldur ekki gleyma því hve Ása stóð eins og klettur við hlið Tómasar í þessum erfiðu veikind- um hans. Og Tómas sjálfur, hans ljúfa og þægilega viðmót breyttist ekkert. Þau komu oft á heimili okkar síðustu árin, einkum eftir að Tómas Fróði, bamabarn þeirra, fæddist. Þá áttum við oft góðar stundir saman. Tómas Fróði litli var lánsamur að fá að kynnast afa sínum áður en sjúkdómurinn var farinn að há hönum verulega. Við sem sáum þá nafna saman fundum vel hve náin bönd vom að mynd- ast milli þeirra tveggja. Að lokum vil ég, fyrir hönd syst- ur minnar Ásgerðar Thorlacius, þakka þeim Tómasi og Ásu fyrir að taka svo vel á móti henni þegar hún dvaldi sumarlangt S London fyrir nokkrum árum. Við báðár, og þeir sem að okkur standa, mún- um minnast Tómasar sem góðs og yndislegs manns, sem dauðinn hrifsaði frá okkur langt fyrir aldur fram. Þó er missirinn hennar Ásu mestur. Ég bið Guð að blessa hana og styrkja. Hallgerður Thorlacius. Tómas Karlsson sendiráðunaut- ur og fyrrverandi ritstjóri Tímans er látinn langt um aldur fram. Hann hefði orðið sextugur nú á fimmtudaginn. Fyrir nokkmm áram uppgötvaðist að hann væri með Alzheimersjúkdóminn og varð hann því að láta af störfum í utan- ríkisþjónustunni. Dvaldist hann um skeið heimavið í góðum höndum Ásu konu sinnar, en eftir að sjúk- dómurinn hafði heltekið hann dvaldi hann á sjúkrastofnunum þangað til yfir lauk. Við fráfall Tómasar koma marg- ar myndir í hugann. Sú fyrsta sem mér birtist er frá síðsumardögum árið 1963 þegar ég var um það bil að hefja störf á Tímanum. Þá stóð yfír fyrsta almenna verkfall Blaðamannafélagsins, og þar var Tómas í forystusveit fyrir sjálf- sögðum réttindum blaðamanna s.s. varðandi vinnutíma og yfirvinnu- greiðslur. Ákafínn og krafturinn leyndi sér ekki hjá honum við þessi fyrstu kynni okkar, og þannig var það ætíð síðan hjá honum. Tómas tók virkan þátt í starfsemi Blaða- mannafélags íslands og var um tíma formaður þess. Hann var ekki aðeins baráttumaður fyrir bættum kjömm og réttindum okkar blaða- og fréttamanna, heldur var hann ekki síður virkur í félagslífínu sem þá stóð með blóma, og var fremst- ur í flokki þegar haldin voru svo- kölluð Pressuböll, þangað sem gjaman var boðið frægum persón- um utan úr heimi, eða þegar haldn- ir voru fundir með frammámönnum í Blaðamannaklúbbnum. Tómas var bæði hugmyndaríkur og fylginn sér í blaðamennskunni og reiddi oft hátt til höggs þegar honum þótti við eiga í gagnrýni á menn og málefni. Eftirminnilegur er laugardagsmorgunn einn fyrir mörgum árum á ritstjórnarskrif- stofum Tímans við Skuggasund þegar verið var að ganga frá for- síðu sunnudagsblaðsins og hún lögð undir gagnrýni á þjóðkunnan Is- lending, sem að mati Tómasar gegndi fullmörgum ábyrgðarstöð- um í þjóðfélaginu. Til að undir- strika áhrifamátt fréttarinnar voru birtar einar 10 andlitsmyndir af honummeð mismunandi mynda- textum um stöðuheiti og völd. Ef ég man rétt hrikti töluvert í sums staðar þegar blaðið kom út, en Tómas lét það ekki á sig fá, og átti eftir að halda áfram réttmætri gagnrýni sinni og gaf sig hvergi. Sami ákafínn einkenndi störf hans á Alþingi og í blaðamennsk- unni. Lengi átti hann metið í fram- lagningu mála sem varaþingmaður, þegar hann sat á þingi fyrir Fram- sóknarmenn í Reykjavík. Hann var ekki fyrr sestur í þingsalinn en frá honum streymdu margskonar fyrir- spurnir og þingsályktunartillögur um ýmis mál. Þar naut hann líka reynslu sinnar sem þingfréttaritari um árabil. Hugur hans stefndi í þingmennsku, en árið 1974 kvaddi hann bæði blaðamennskuna og pólitíkina þegar hann gekk í utan- ríkisþjónustuna og sama ár héldu Ása og hann ásamt sonunum tveimur Jóni Frosta og Jökli vestur um haf til New York þar sem Tóm- as varð fastafulltrúi í sendinefnd íslands hjá Sameinuðu þjóðunum. Síðar starfaði hann svo á vegum utanríkisþjónustunnar í Genf, Lundúnum og hér heima.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.