Morgunblaðið - 23.04.1998, Blaðsíða 48

48 FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Spilltir
tímar
r
Um spillingu fyrr og nú og gengisfall
háttsettra ríkisstarfsmanna.
KRAFAN um að menn
í opinberum stöðum
beri siðferðislega
ábyrgð á gerðum sín-
utn sýnist nú hafa
skotið rótum. Á örfáum árum hef-
ur einn ráðherra og hæstsettu
ríkisstarfsmenn orðið að segja af
sér, ekki vegna lögbrota heldur
vegna þess að þeir hafa misboðið
siðferðisvitund almennings. Af-
sögn Guðmundar Ama og Lands-
bankastjóranna er því til vitnis
um merkileg vatnaskil í þjóðar-
sögunni.
Þótt veldi stjómmálaflokkanna
hafi löngum verið mikið, er það þó
ekki fyrr en á síðustu áratugum
sem spillingarkeimurinn af stjóm-
málum og stjómsýslu hefur geng-
ið fram af fólki. Vissulega má
finna mörg dæmi um spillingu frá
íyrri ámm, þegar stjórnmála-
menn höfðu
VIÐHORF [ulltforræðiyfir
------ lanastarísemi í
Eftir Jakob F. landinu og auð-
Ásgeirsson vitað var þá
mikið um póli-
tískar embættaveitingar og bit-
linga sem fólk hneykslaðist á. En
vald stjómmálaflokkanna yfir
fjölmiðlunum gerði það að verk-
um að spillingartalið var íyrst og
fremst á flokkspólitískum nótum
og því ekki alltaf tekið hátíðlega.
Samt sem áður hafði almenn-
ingur það ekki á tilfinningunni að
háttsettir menn misnotuðu að-
stöðu sína í eigin þágu. Jafnvel
þegar forræði stjómmálamann-
anna var sem mest vom þeir
sjálfir lágt launaðir. Eftir langa
setu á ráðherrastóli íhugaði
Bjami Benediktsson t.d. að hætta
stjómmálaafskiptum á sjötta ára-
tugnum til að bæta kjör sín. Og
engum datt í hug á þessum árum
að halda því fram að embættis-
menn mötuðu krókinn. Það var al-
kunna að hæstsettu embættis-
menn vom margir hveijir hinir
mestu nirflar í meðferð opinbers
fjár - eins og vera ber - og er
óhætt að fullyrða að fyrir 1970
hafi almennt verið borin virðing
fyrir embættismönnum ríkisins.
Á verðbólguáratugunum tveim-
ur, frá 1970 til 1990, skynjar al-
menningur hins vegar mikla
breytingu í þessum efnum. Þá
tekur þjóðfélagið að ýmsu leyti
stakkaskiptum m.a. vegna kröfu
um fjölbreyttara samfélag. Við
þau umbrot er eins og losnað hafi
um allt aðhald. Verðbólgan
skekkti verðskyn manna og ýtti
undir eyðslusemi, jafnt hárra sem
lágra. Og það er á þessum ámm
sem sú mynd festist í huga al-
mennings að menn í háum stöðum
misnoti aðstöðu sína í einkaþágu.
Með frjálsari fjölmiðlum misstu
stjómmálamenn flokksverndina.
Skyndilega blasti við hvemig
skattfé landsmanna var ráðstafað
úr opinbemm sjóðum. Þar var í
mörgum tilvikum um að ræða
ábyrgðarlausa lánastarfsemi, sbr.
minka- og refaræktina og laxeld-
ið, auk þess sem almannafé var
dælt í nær gjaldþrota fyrirtæki út
um land án viðhlítandi tryggingar
fyrir endurgreiðslu. Jafnframt
var ekki lengur hægt að fela
hvernig flokkamir komu gæðing-
um sínum fyrir í ýmsum áhrifa-
stöðum á vegum ríkisins.
Á sama tíma tók að myndast
einskonar forréttindastétt hæst-
settu ríkisstarfsmanna. Kynslóða-
skipti urðu í stjómsýslunni í sama
mund og umsvif hennar jukust
stórlega. Þeir sem tóku við æðstu
embættum höfðu ekki skólast í
gamla embættismannaandanum
og spamaðarhyggju hans, auk
þess sem hinir gömlu starfshættir
áttu um margt ekki lengur við
vegna síaukinna umsvifa. I huga
almennings vék smám saman
hinn ráðvandi embættismaður
gamla tímans með blýantinn í
hönd og í staðinn komu menn sem
óku um á lúxusjeppum og heimt-
uðu háa þóknun fyrir nefndar-
störf sem þeir sinntu í vinnutíma
sínum, vora tíðum á ferðalögum í
útlöndum og neyttu þá færis að
kría út sem mest af dagpeningum
fyrii’ sig og maka sína, og vora
jafnvel staðnir að því að færa
margvíslegan einkakostnað yfir á
stofnanir sínar.
Ymsir vilja kenna þetta tímabil
við Steingrím HeiTnannsson -
vegna þess fjármálasiðferðis sem
ríkti meðal ýmissa ráðamanna á
þessu skeiði. Upphaf Steingríms
Hermannssonar-skeiðsins væri þá
grænubauna-málið svokallaða í
lok sjöunda áratugarins og lok
þess ferðalög Steingríms á kostn-
að Seðlabankans nú í aldarlok.
Einn Landsbankastjóranna
fyrrverandi lét svo um mælt ný-
verið að hann hefði ekkert gert af
sér, hann hefði engar reglur brot-
ið, hann hefði gert það sem alltaf
hefði viðgengist, þær reglur sem
til væru hefðu bara verið svona
rúmar. Þetta eru furðuleg um-
mæli, en í fullu samræmi við
hugsunarhátt Steingríms-skeiðs-
ins. Þótt formaður bankaráðs
Landsbankans komi á stundum
fyrir eins og hann sé úti á þekju
hitti hann naglann á höfuðið þeg-
ar hann sagði að hann gæti ekki
staðið í því að brýna fyrir banka-
stjórum þjóðbankans að brjóta
ekki boðorðin! Þá framkröfu
verður nefnilega að gera til hæst-
settu manna í opinberum stöðum
að þeir kunni nokkur skil á réttu
og röngu. Vissulega era þau skil
iðulega óljós, en mennirnir era
valdir til ábyrgðarstarfa vegna
þess að þeir era taldir hafa dóm-
greind m.a. til að meta hvað sé
sæmilegt að gera stöðu sinnar
vegna. Þeim er auk þess borgað
hátt kaup svo þeir freistist ekki
til að misnota aðstöðu sína í eigin
þágu.
Enginn stjómmálaforingi hefur
lagt meira af mörkum við að
kveða niður Steingríms-skeiðið
en Davíð Oddsson. Hann réðst
með hörku gegn sjóðasukkinu
svokallaða og hefur sem forsætis-
ráðherra lagt fram frumvörpin að
stjórnsýslu- og upplýsingalögum,
en með þeim lögum hefur aðhald
með ríkisgeiranum stóraukist,
auk þess sem Ríkisendurskoðun
hefur eflst mjög í forsætisráð-
herratíð hans. Á sama tíma hefur
aðhald fjölmiðlanna með stjóm-
málamönnum og embættismönn-
um aukist - og krafan um að
þessir menn beri jafnt siðferðis-
lega sem lagalega ábyrgð á gerð-
um sínum verður ekki lengur um-
flúin.
Ymsir kunna að segja að nú
eigi sér einfaldlega stað kynslóða-
skipti og það skýri breyttan tíð-
aranda. Ekki er það nú einhlítt.
Nýr bankastjóri Fjárfestingar-
banka atvinnulífsins lét t.d. verða
sitt fyrsta verk að innrétta skrif-
stofurnar uppá nýtt, kaupa nýja
jeppa og halda mikla veislu - og
setja síðan fram kröfu um stóran
ágóðahlut í viðbót við sín háu
laun! Þetta sýnir hversu að-
kallandi það er að einkavæða rík-
isbankana svo hluthafar geti veitt
stjórnendum þeirra nauðsynlegt
aðhald fyrst stjórnmálamennirnir
era ófærir um að gera það.
+ Stefanía Magn-
úsdóttir fædd-
ist á Þverhamri í
Breiðdal 29. októ-
ber 1926. Hún lést
á Hrafnistu í
Reykjavík 15. apríl
síðastliðinn. Hún
var dóttir hjónanna
Ingigerðar Guð-
mundsdóttur, f. 29.
október 1888, d.
28. febrúar 1946,
og Magnúsar
Magnússonar, f. 18.
apríl 1883, bónda á
Þverhamri í Breiðdal. Systir
Stefaníu er Ólafía Magnúsdótt-
ir, f. 29. febrúar 1928. Hálf-
systkini Stefanfu sammæðra:
Albert, f. 14 mars. 1910, d. 28.
ágúst 1996; Oddur, f. 7. ágúst
1911, d. 17. nóv. 1993; Petra
Guðbjörg, f. 15. sept, 1912, d.
1921; Jakob Ingvar, f. 24. okt.
1913, d. 8, maí 1949; Jóna Guð-
rún, f. 16. maí 1915, d. 2. feb.
1994; Svava, f. 15. okt. 1916;
Guðmundur Kristinn, f. 16.
mars 1918, d. 19. okt. 1928;
Þorsteinn, f. 31. maí 1919;
Elsku Stefanía tengdamóðir mín,
nú ert þú látin. Mig langar að þakka
þér fyrir þær stundir sem ég átti
með þér.
Ekkert lífshlaup er eintóm gleði
og engin ævi eintóm sorg.
Fyrstu kynni mín af þér voru fyr-
ir 30 árum. Ég var að læðast heim
með syni þínum að næturlagi, þú
vaknaðir við það og kallaðir: „Hvað
ertu með í eftirdragi, drengur?"
Það var ég. Síðan tókst þú mér
strax opnum örmum og upp frá þvi
fann ég alltaf velvilja þinn í minn
gai’ð.
Tengdamamma bjó ásamt Þor-
geiri tengdapabba í Fagrahvammi í
Blesugróf. Þangað var alltaf gott að
koma í heimsókn með fjölskylduna
þvi hún stjanaði við okkur, bakaði
pönnukökur og smurði brauð ofan í
hópinn. Aldrei settist hún sjálf til
borðs með okkur heldur undi hún
sér best í þjónustuhluverkinu.
Síðustu árin var hún léleg til
heilsunnar og hugsaði tengdapabbi
um hana lengst af með alúð og
myndarskap. Það kom svo að því að
hún gat ekld verið heima lengur og
dvaldi hún á hjúkrunardeildinni á
Hrafnistu í Reykjavík þar sem hún
dó 15. aprfl síðastliðinn. Á Hrafnistu
var vel hlúð að henni og viljum við
þakka starfsfólki fyrir það.
Hin langa þraut er liðin.
Nú loksins hlaustu friðinn,
og allt er orðið rótt.
Nú sæll er sigur unninn
og sólin björt upp runnin,
á bak við dimma dauðans nótt.
Fyrst sigur sá er fenginn,
fyrst sorgar þraut er gengin,
hvað getur grætt oss þá?
Oss þykir þungt að skilja,
en það er Guðs að vilja,
og gott allt, sem Guði’ er frá.
Nú héðan lík skal heQa,
ei hér má lengur tefja
í dauðans dimmum val.
Úr inni harms og hryggða
til helgra Ijóssins byggða
far vel, í Guðs þíns gleðisal.
(V. Briem.)
Elsku Þorgeir, megi Guð styrkja
þig í sorg þinni, svo og fjölskylduna
og vini alla.
Þess óska ég og fjölskylda mín.
Sigríður Gunnarsdóttir.
Elsku Stefanía amma er látin
eftir baráttu við erfið veikindi í
nokkur ár. Við minnumst þeirra
stunda þegar við vorum litlir og
Stefán Ingi, f. 28.
mars 1921. d. 14.
júlí 1978.
Hinn 14. október
1951 giftist Stefan-
ía Þorgeiri Jóni
Einarssyni bílamál-
ara, f. 5. júlí 1921.
Foreldrar hans
voru Einar Sig-
urðsson og Ásta
Halldórsdóttir.
Börn Stefaníu og
Þorgeirs eru: Ein-
ar Ástþór, f. 20.
sept. 1947, giftur
Sigrúnu Edvardsdóttur, þeirra
börn: Runólfur Einarsson og
Laufey Karitas. Magnús Ingv-
ar, f. 8. nóv. 1949, giftur Sig-
ríði Gunnarsdóttur, þeirra
börn: Olafur, Stefán, Þorgeir,
Gunnar og Ásgeir. Ingigerður
Guðlaug, f. 8. ágúst 1951, gift
Ingólfi Guðnasyni, þeirra
börn: Ásta Magnea, Guðrún
Hrönn, Stefanía og Jórunn.
Anna, f. 3. mars 1958.
Útför Stefaníu fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
komum í heimsókn til ömmu og afa
í Fagrahvammi í Blesugróf.
Þangað var oft gaman að koma,
enda umhverfið í kring
ævintýraheimur út af fyrir sig.
Hóllinn, Elliðaárnar, Hólminn og
Indíánagilið á næsta leiti. Oft
komum við bræðurnir inn til ömmu
rennblautir í sparifotunum eftir
busl í ánni, eða skítugir up fyrir
haus eftir leiki í sandhólnum. Þá
hló amma dátt.
Á góðviðrisdögum sátum við
stundum í sólinni fyrir framan
eldhúsgluggann, smökkuðum á
rabarbara og teygðum okkur í
gegnum gluggann eftir kakómalti
og kræsingunum sem amma var
vön að bera fram.
Okkur langar að þakka ömmu
fyrir þann tíma sem við áttum með
henni. Hvfl þú í friði, elsku amma
okkar.
Elsku afi, við erum stoltir og
þakklátir fyrir hversu góður þú
hefur verið við ömmu og staðið eins
og klettur við bak hennar og styrkt
hana öll þessi ár í gegnum þessi
erfiðu veikindi. Við óskum þess að
Guð styrki þig í sorg þinni, nú
þegar amma hefur fengið hvíldina.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir iiðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir aUt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guðþérnúfylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Stefán, Ólafur, Þorgeir,
Gunnar og Ásgeir.
Ástkær amma okkar, Stefanía,
er látin, það er erfitt að lýsa því
hvemig okkur leið þegar við
vissum af fráhvarfi hennar, langri
baráttu hennar við veikindi var
lokið. Hún háði baráttuna við
veikindi sín í alltof mörg ár. Við því
var að búast á hverri stundu að guð
tæki hana í sína arma. Margir
myndu segja að sökum þess hversu
mörg ár hún barðist hetjulega, að
þetta væri henni fyrir bestu, nú
hefði hún frið og kveldist ekki
lengur, að spyrja hana væri
eigingirni, amma vildi ekki vita af
okkur líða illa. Það má vel vera
rétt, en alltaf er sárt að missa, hún
var besta amma sem hægt var að
hugsa sér. Hjartahlýrri og betri
manneskju er erfitt að finna. Alltaf
var hún glöð með sitt, að fara í fylu
var eitthvað sem ekki var til í
henni, jafnaðargeð og bjartsýni
einkenndi fas hennar. Þær eru
ófáar góðu minningarnar sem við
systurnar eigum um þessa blíðu og
góðu konu, nýbökuðu kleinumar
og pönnukökurnar; hún standandi í
eldhúsinu, eldandi kjötsúpu í
marga svanga munna. Það fór
enginn svangur frá ömmu og afa í
Fagrahvammi.
Það var hrein paradís fyrir
okkur stelpurnar sem börn að
koma í Fagrahvamminn til ömmu
og afa. Við tipluðum á steinunum í
ánni og lékum okkur í læknum,
tíndum ber í móanum og fórum í
nestisferðir í Indíánagil. Ófá voru
skiptin sem við komúm heim
blautar og skítugar uppfyrir haus
úr þessum ævintýraferðum okkar
um Elliðaárdalinn. Aldrei fann hún
ástæðu til að hvessa sig við okkur,
við vorum bara færðar úr blautu
fötunum í hrein. I hennar augum
voru börn bara börn. Það var erfitt
fyrir hana og alla sem þótti vænt
um hana að sjá hana á besta aldri
veikjast svo mikið að stólföst væri
hún. Þetta var ekki líkt ömmu sem
alltaf var með tuskuna á lofti og að
sinna öðrum heimilisstörfum. Þetta
átti illa við hana, en stundum er
lífið ekki alveg eins og maður vill
hafa það og þannig vai-ð hún og
allir sem að henni stóðu að taka
því. Ekkert gladdi hana jafn mikið
og tíðar - heimsóknir
langömmubarnanna sinna en
sorglega fá voru árin er hún gat
notið þeirra. Hetjulega stóð afi við
hlið hennar öll þessi erfiðu ár og
studdi hana og hjúkraði svo vel
sem hann gat og mátti. Kom að því
að hann gat ekki meir vegna heilsu
sinnar og var amma flutt að
sjúkradeild Hrafnistu í Reykjavík
þar sem henni var sinnt af alúð og
hlýju allt þar til hún yfirgaf þennan
heim.
Elsku amma okkar, ekkert fær
úr hjörtum okkar tekið
minninguna um þig, þú munt eiga
þar stað að eilífu. Megi algóður guð
blessa þig og varðveita.
Elsku afi okkar, Anna og aðrir
aðstandendur, guð gefi ykkur
styrk í ykkar miklu sorg.
Ásta, Hrönn, Stefanía
og Jórunn.
Elsku Stebba. Nú ert þú búin að
fá hvíld og frið frá þínum erfiðu
veikindum. I þessari hinstu kveðju
vil ég þakka þér góðu stundimar í
Fagrahvamminum en ég var ekki
nema fjögurra ára þegar ég kom
fyrst inn á heimili þitt til að leika
við hana Ingu sem var þá árinu
eldri. Allar götur síðan hefur þú
reynst fjölskyldu minni og
foreldrum traustur vinur og eru
þau ógleymanleg árin sem við
vorum nágrannar. Gæska
einkenndi ykkur hjónin og eru mér
minnisstæðir sunnudagsbfltúramir
sem ég fór með ykkur. Ekki
munaði um að bæta einu barninu
við þegar fjölskyldan fór í bfltúr.
Ljóslifandi sé ég þig ennþá fyrir
mér líta til með okkur Ingu er við
lékum okkur fyrir utan
eldhúsgluggann og ósjaldan kom
það fyrir að góðgæti væri gefið út
um gluggann. Núna fjöratíu áram
seinna veit ég að þú ert enn að
fylgjast með okkur, bara úr öðrum
glugga.
Stebba mín, með söknuði við
kveðjumst, þakka þér fyrir
samfylgd þína og ég bið góðan guð
að geyma þig. Eg votta lngu
vinkonu minni og öllum ástvinum
innilega samúð.
Þorbjörg Rósa.
öa^ðskom
W v/ Fossvo0ski»*Ujuga»*ð J
55 4 0500
STEFANÍA
MAGNÚSDÓTTIR