Morgunblaðið - 05.05.1998, Síða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 5. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Hefðbundið, lat-
neskt og heitt
LISTIR
ATRIÐI úr leikritinu Leyndarmál sem Leikfélag Nemendafélags Fjöl-
brautaskóla Suðurlands sýnir um þessar mundir.
Þegar lífíð
ákveður leiðina
TÓIVLIST
Múlinn á Sóloni
f s 1 a n d u s i
DJASSTÓNLEIKAR
Kvartett Ómars Einarssonar:
Ómar gítar, Árni Scheving víbra-
fón, Tómas R. Einarsson bassi
og Einar Valur Scheving trommur.
Sunnudagur 3. maí.
ÁRNI Scheving hefur lengi ver-
ið í hópi fremstu djassleikara ís-
lands. Hann er þúsund þjala smið-
ur og spilar á fjölda hljóðfæra, en
víbrafónninn verður að teljast höf-
uðhljóðfæri hans. Það er dálítið
merkilegt hversu marga góða
djassvíbrafónleikara við Islendinga
höfum átt því þetta er ekki hljóð-
færi sem fjöldinn leikur á. Áuk
Árna hafa Gunnar Reynir Sveins-
son og Reynir Sigurðsson leikið
meistaralega á væbinn. Ami hefur
því miður leikið djass nokkuð stop-
ult hin síðari ár, en sem betur fer
stendur það til bóta og í sumar
mun hann ferðast vítt um land með
kvartetti sínum. Þó hefur hann
unnið mörg afreksverkin undanfar-
in ár og enginn sem heyrði mun
gleyma leik hans með Utlendinga-
hersveitinni á RúRek djasshátíð-
inni 1992.
En það var Ómar Einarsson gít-
aristi sem stjórnaði kvartetti
sunnudagskvöldsins á Múlanum.
Ómar hefur ásamt Agli B. Hreins-
syni verið dugmestur amatördjass-
leikara að halda úti djasssveitum
og þeir eiga það sameiginlegt að
leika sérlega smekklegar útsetn-
ingar, en skortir nokkuð uppá
kraftmikinn spuna. Ómar er mikill
sömbumaður og voru nokkrar á
efnisskránni, en þó held ég honum
hafi tekist best upp í gamla slagar-
anum Teach me tonight, skemmti-
legt hljómaspil og tónninn óvenju-
mjúkur. Svo lék hann laglínu Óli-
vers Nelsons, Stolen moments af
næmri tilfinningu. Tómas R. Ein-
arsson sló bassann, traustur að
vanda með stutta úthugsaða ein-
leikskafla og svo var trommarinn
ekki af verri endanum: Einar Valur
ihm.isi
Kirkjuhvoll
LJÓÐATÓNLEIKAR
Ljóðasöngvar eftir Schumann, Beet-
hoven og Brahms. Keith Reed, bassa-
baritón, Gerrit Schuil, píanó. Kirkju-
hvoli, Garðabæ, laugardaginn 2. maí
kl. 17.
KAMMERTÓNLEIKUM í
Garðabæ árið 1998 lauk s.l. laugar-
dag með ljóðasöngvatónleikum
Keith Reeds, bass-baritónsöngvara
og Gerrit Schuil, píanóleikara, list-
ræns stjórnanda tónleikaraðarinnar.
Á efnisskrá voru fjórir Ijóðlagaflokk-
ar: Fimm lög og Astir skáldsins eða
Dichterliebe eftir Robert Schumann
við ijóð eftir Heinrich Heine, þá Sex
trúarleg lög eftir Ludwig van Beet-
hoven við ljóð eftir Christian Gellert
og Fjórir söngvar alvarlegs eðlis eft-
ir Jóhannes Brahms.
Keith Reed er fyrst og fremst
kunnur hér á landi fyrir óperusöng.
Hann hefúr tekið þátt í fernum upp-
færslum íslensku óperunnar auk
þess að syngja eitt aðalhlutverkanna
í Valdi örlaganna sem sett var upp i
Þjóðleikhúsinu haustið 1994. Það var
því óneitanlega nýnæmi að heyra
þennan sviðsvana söngvara takast á
við allt annarskonar tónlist: ljóða-
söngva rómantísku tónskáldanna.
Lögin á fyrri hluta tónleikanna
voru öll eftir Schumann við ljóð eft-
ir Heinrich Heine. Hafi tónleika-
gestir vænst þess að heyra máttuga
rödd óperusöngvarans í fullum
styrk alla tónleikana þá varð þeim
Scheving nýkominn frá Miami í
Flórída þar sem hann stundar nám
með miklum glæsibrag og leikur
auk þess með ýmsum djassleikur-
um m.a. kvartetti hins nær sjötuga
saxófónista og trompetleika Ira
Sullivan, sem er í hópi betri bí-
boppblásara djassins sem enn eru
ofar foldu. Eitt er víst að í Banda-
ríkjunum, þar sem samkeppnin er
hörð, þarf dálítið meira en meðal-
hæfileika til að komast í kvartett
Ira Sullivans. Einar er í stöðugri
framfór. Síðast lék hann hér um
jólin með tríói Jóns Páls Bjama-
sonar og fór á kostum og nú hefur
hann náð því að hafa fullt vald á
hinni afslöppuðu sveiflu og styrkur
hans og styrkleikabreytingar voru
alltaf í fullu samræmi við leik fé-
laga hans.
Fyrstu tvö lögin á efnisskrá
kvöldsins voru af sönglagaættinni,
en urðu sígild djassverk í túlkun
tveggja saxófónmeistara: Out of
nowhere með Coleman Hawkins og
Old folks með Ben Webster. Kvar-
tettinn fór hægt af stað, gat og
þessvegna verið að leika á ein-
hverju Hilton hótelanna. Þriðja
lagið á efnisskránni var Night and
day eftir Cole Porter og upphófst
það með latíntakti, en í sóló sínum
sneri Ami Seheving á vit svíngsins
og Hilton varð að ekta djassklúbbi.
Þeir feðgar leiku fjóra/fjóra í lokin
og sýndi Einar þar mikla hug-
kvæmni einsog í öðram ein-
leiksköflum sínum.
Öll lögin á efnisskrá þeirra fé-
laga vora af klassískri efnisskrá
djassmenna utan eitt. Jobim eftir
Tómas R. Einarsson. Það lag lék
Jakob Fischer af mikilli snilld með
Tómasi á RúRek í fyrra. Kvartett-
inn lék lagið af öryggi og féll víbra-
fónleikur Árna vel inní verkið. Tón-
leikum kvartetts Ómars Einars-
sonar lauk svo á I’Il remember
april sem er einn af helstu hús-
göngum djassins og þá var sveiflan
sterk og heit.
Þetta var næstsíðasta Múla-
kvöldið að sinni, en vetrarstarfi
klúbbsins lýkur með djammsessjón
á fimmtudagskvöldið kemur.
Vernharður Linnet
ekki að ósk sinni: þvert á móti nálg-
uðust söngvari og undirleikari tón-
listina frá allt annarri hlið: af mýkt
og nærfæmi með áherslu á líf text-
ans í tónlistinni. Fyrstu lög
Schumanns voru jafnvel sungin af
of mikilli varfæmi; í Was will die
einsame Tráne? og Du bist wie eine
Blume var túlkunin á mörkum þess
að vera sannfærandi, en í þriðja lag-
inu, Die Lotusblume, komst á jafn-
vægi í söngnum; röddin opnaðist og
söngvarinn komst á skrið. Með
hverju lagi sem bættist í sveiginn
auðgaðist litróf raddarinnar: hinn
fínlegi tónn varð að myrkum „vör-
um sem kyssa dauðann" og að háðs-
legri raust í söngnum um hermenn-
ina tvo sem „vilja keisaranum allt“.
Ljóðlagaflokkurinn Dichterliebe
opus 48 er einn fegursti söngva-
sveigur rómantísku stefnunnar í
tónlist. Lögin taka við hvert af öðru
líkt og perlur á bandi; þau eru í raun
svo samtengd að eifitt er að hugsa
sér þau ein og sér. í flutningi Keith
Reeds og Gerrit Schuils hvfldi sér-
stök kyrrð yfir ljóðaflokknum.
Skynjunin var einna dýpst og hrein-
LEIKLIST
Leikfélag IVemendafé-
lags Fjölbrautaskóla
Suðurlands
LEYNDARMÁL
Leyndarmál eftir Jónínu Ledsdóttur.
Leikstjdri: Guðmundur Karl Sigur-
dórsson. Leikendur: Elfa Arnardótt-
ir, Iris Grétarsdóttir, Daldís Ýr Guð-
mundsdóttir, Sigurður Andrés Þor-
varðarson, Leifur Viðarsson_, Helgi
Valur Ásgeirsson, Margrét Óskars-
dóttir, Guðni Kristinsson, Freyja
Egilsdóttir, Bjarnheiður Jónsdóttir,
Olav Veigar Davíðsson, Eyrún Magn-
úsdóttir, Lilja Jdhannesdóttir o.fl.
Ljósahönnun: Stefán Freyr Stefáns-
son. Svið: Rebekka Guðmundsdóttir,
Ágústa Þórhildur Sigurðardóttir, Jón
Hnefill Jakobsson, Vaka Sigmars-
dóttir, Ester Ýr Jónsdóttir, Elsa Þóra
Jónsdóttir. Frumsýnt í Hátíðarsal
F.Su. miðvikudaginn 29.apríl 1998.
MÁNAÐAMÓTIN apríl-maí eru
framhaldsskólanemum einna harm-
rænustu mánaðamót ársins; þegar
hið ógurlega vorprófaskrímsli fer á
stjá að heimta hvað því ber. Flestir
láta undan kröfum þess, með kaffi-
drykkju og byrgðum gluggum. Aðr-
ir biðja það vinsamlegast að bíða,
meðan þeir setja upp leikrit. I Fjöl-
brautaskóla Suðurlands er sá hátt-
urinn a.m.k. hafður á. Á miðviku-
daginn síðastliðinn frumsýndi leikfé-
lag nemendafélagsins leikritið
ust í Ich will meine Seele tauchen og
Am leuchtenden Sommermorgen: í
síðamefnda laginu var lágróma
söngur Keiths (sotto voce) sérlega
áhrifaríkur: orðin „du trauriger,
blasser Mann“ hrísluðust líkt og
kaldur gustur um hlustir áheyrenda
í niðurlagi lagsins. Stundum urðu
innbyrðis tengsl laganna svo sterk
að dramatísk upplausn eins þeirra
kom ekki fyrr en í því næsta. Þannig
var um lögin Im Rhein, im heiligen
Strome og Ich grolle nieht. Spennan
í fyrra laginu, þar sem gröfin er ekki
nægilega stór til að rúma harm
skáldsins, nær hámarki í takmarka-
lausu æðruleysi elskhugans í því síð-
ara; þessi lög voru þungamiðjan í
glæsilegum flutningi þeirra félaga,
Gerrits og Keiths, á ljóðlagaflokki
Schumanns.
Eftir hlé voru fluttir tveir laga-
flokkar, byggðir á andlegum text-
um. Fyrst hljómuðu sex lög Beet-
hovens við trúarleg ljóð Christians
Gellert, opus 48 og síðan Fjórir
söngvar alvarlegs eðlis (Vier ernste
Gesánge) opus 121 eftir Jóhannes
Brahms. Lög Beethovens við ljóð
Leyndarmál eftir Jónínu Leósdótt-
ur. Leyndarmál var samið fyrir
Aristofanes, leikfélag FB, sem
frumsýndi það á síðasta ári, auk
þess sem leikfélag Framhaldsskóla
Vestfjarða sýndi það um svipað
leyti; í marz 1997. Af þessu má sjá
að verkið höfðar til framhaldsskóla-
aldurs, enda fjallar það um ungt fólk
þegar það er að komast að því að
stundum ákveður lífið leiðina.
Verkið er byggt upp af stuttum
afmörkuðum atriðum. Strax í upp-
hafi er ljóst að eitthvað plagar Sollu,
aðalpersónu verksins. Áhorfanda er
sagt smátt og smátt, með samtölum
og eintölum, hvað það er. Jónínu
tekst á þann hátt að skapa spennu,
og nær að halda henni fram að hléi.
Þá upplýsir Solla hvert leyndarmál
hennar er um leið og hún gerir eina
lokatilraun til að sanna fyrir sjálfri
sér að allt sé þetta bara ímyndun
ein. I seinni hluta verksins er lýst
hvernig vinir og fjölskylda Sollu, og
hún sjálf, takast á við leyndarmálið.
Þá kemur í ljós að annar aðili hefur
búið yfir sama leyndarmáli í örlítið
lengri tíma. Leikstjóra sýningarinn-
ar, Guðmundi Karli Sigurdórssyni,
tókst vel upp því leikurinn var jafn
og góður. Þó er tæpast hægt að
segja annað en sviðið hafi verið ögn
víðáttáttumikið í sumum atriðum.
Leyndarmál er virkilega gott
„unglingaleikrit“ sem án efa mun
fara víðar í framtíðinni.
Heimir Viðarsson
Gellerts era sjaldheyrð á tónleikum
og því hefði verið fengur að textum
þeirra í efnisskrá. Lögin eru um
margt athyglisverð eitt og sér en
sem heild nokkuð ósamstæð.
Lengsta lagið og jafnframt best
flutt af Keith og Gemt var Bufllied
eða Iðrun, lengsta lagið í flokknum.
Það er tvískipt: fyrri hlutinn er
þungur og alvarlegur en síðari hlut-
inn fullur bjartsýni. Mjög gott sam-
ræmi var á milli tónlistar og texta;
þar átti leiftrandi góður píanóleikur
stóran hlut að máli.
Fjögur síðustu sönglög Brahms
eru svo sannarlega á meðal þess
magnaðasta sem kom úr fjöðurstaf
þessa torræða tónskálds. Hann
byggir þau á þremur textum úr
Gamla-testamentinu og einum úr
apokrýfu bókunum svonefndu.
Enda þótt ytra byrði laganna sé að-
eins ætlað rödd og píanó þá jafnast
innihald þeirra á við Þýska sálu-
messu tónskáldsins. Undirspilið er
fléttað af sinfónískri kunnáttu,
söngröddin er aðeins eitt hljóðfæri
af mörgum í þeim vefnaði. Túlkun
Keith Reeds og Gerrit Schuils á lög-
Rómantísk ást
og tregi
Sumar-
nám-
stefna í
myndlist
SAMSTARFSVERKEFNI
Myndlista- og handíðaskóla
íslands, Sumarskóla Háskóla
Islands og Seminar on Art,
sem efnt var til fyrsta sinni
síðastliðið sumar, verður fram
haldið dagana 14.-30. ágúst
nk. í Reykjavík. Þetta er al-
þjóðleg námstefna sem ætluð
er myndlistarmönnum á
seinni hluta náms og starfandi
myndlistarmönnum.
Yfirskrift námstefnunnar
að þessu sinni er Listin í nátt-
úrunni - Náttúran í listinni og
verður fjallað um þátt náttúr-
unnar í starfi listamannsins.
Aðstandendur Seminar on
Art era myndlistarmennirnir
Helgi Þorgils Friðjónsson og
Hannes Lárasson ásamt list-
fræðingnum Olafi Gíslasyni.
Síðastliðið sumar stóðu sömu
aðilar fyrir námstefnunni On
the Borderline með þátttöku
íslenskra og erlendra mynd-
listarmanna og listfræðinga.
Erlendu listamennirnir og
kennararnir sem leitað hefur
verið til að þessu sinni era Gi-
anni Vattimo, heimspekipró-
fessor við háskólann í Tórínó
á Italíu, frá sömu borg kemur
myndlistamaðurinn Claudio
Parmiggiani, Michael
Glasmeier er prófessor í lista-
sögu við listaakademíuna í
Braunschweig í Þýskalandi og
þaðan kemur einnig myndlist-
armaðurinn Walter Dahn,
Alex Rochman er bandarískur
myndlistannaður og loks
myndlistarmaðurinn Juan
Geuer frá Kanada.
Námstefnan fer fram á
ensku og er metin til þriggja
eininga háskólanáms. Frestur
til að skila inn umsóknum
rennur út 20. maí. Frekari
upplýsingar um skráningu
veitir Sumarháskóli Háskóla
Islands.
um Brahms var gædd mikilli frið-
sæld, næstum trúarlegri upphafn-
ingu. Keith söng líkt og röddin ætti
sér ekki upphaf í barka hans heldur
kæmi utan frá; eins og hann væri
aðeins hljóðfæri þess boðskapar
sem fólginn var í tónlistinni.
Keith Reed sýndi á þessum tón-
leikum að hann á fullt erindi sem
ljóðasöngvari. Styrkur hans felst
fyrst og fremst í fjölbreytilegu litrófi
raddarinnai-; hann getur sett lögin á
svið með röddinni einni saman án
nokkurra leikrænna tilburða en býr
jafnframt yfir mikilli stillingu; setur
sjálfan sig stundum jafnvel í skugg-
ann fyrir tónlistinni. Gerrit Schuil er
mjög næmur undirleikari. Hann
fylgir andardrætti söngvarans út í
hörgul og veitir röddinnijiann stuðn-
ing sem hún þarfnast. Á sama hátt
og píanóið er í höndum hans ómetan-
legur bandamaður raddarinnar
hvaifiaði sú spuming stundum að
hlustandanum hvort píanóið mætti
ekki einnig vera röddinni hvassari
andstæðingur, sérstaklega þegar um
svo mikla rödd er að ræða og bass-
baritónrödd Keiths Reed.
Að lokum ber að þakka vandaða
efnisskrá. í henni var tónleikagest-
um gerð grein fyrir verkum og flytj-
endum á aðgengilegan hátt. Hún
setur ekki aðeins tónlistina í sögu-
legt samhengi heldur sýnir ekki síð-
ur viðhorf flytjenda til hennar. Það
hefði glatt aðdáendur þýski-ar ljóð-
listar enn frekar hefði ekki aðeins
íslenskur útdráttur ljóðanna fylgt
efnisskrá heldur ljóðin í heild sinni.
Gunnsteinn Ólafsson