Morgunblaðið - 05.05.1998, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 5. MAÍ 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
ÚR myndröðinni „Stjörnuþyrping" eftir Bernard Moninot.
Sjónkeilur Moninots
MYNÐLIST
Kjarvalsstaðir
BLÖNDUÐ TÆKNI
BERNARD MONINOT
Opið alla daga frá 11 til 18. Að-
gangseyrir 300 kr. Tii 17. maí.
BERNARD Moninot er franskur
myndlistarmaður sem sýnir á
göngum Kjarvalsstaða. Flest verk-
in eru frá árabilinu 1989 til 1992, og
tvö frá 1996. Meginhluti sýningar-
innar samanstendur af sex
myndröðum í miðrýminu og eru öll
verkin unnin á gler í þunnum
málmi'ömmum.
Eftir því sem ég fæ best skilið er
viðfangsefni Moninots sjón, ljós og
tími. Hann nálgast sjónina á nánast
eðlisfræðilegan hátt. Það er hvorki
augað, skynjun þess eða það sem
skynjað er, heldur sjónkeilan sem
afmarkar sjónsviðið á geómetrísk-
an hátt. Myndimar eru fullar af
hringjum, keilum, spírölum, gorm-
um og diskum sem gefin eru til
kynna með hnitkerfi lína sem
minna einna helst á eðlisfræðilega
uppdrætti.
Sjóneðlisfræði Moninots á sér
langa hefð í ft-anskri hugmynda-
sögu, allt frá dögum Descartes. En
það er einkum franski myndlistar-
maðurinn Marcel Duchamp sem
kemur upp í hugann, ekki vegna
þess að Moninot er ný-dadaisti,
heldur vegna skyldleika við
ákveðnar hugmyndir Duchamps og
útfærslu þeirra í verkum eins og
„Stóra-glerinu“. Duchamp hafði
einnig mikinn áhuga á mekanisma
sjónarinnar og um það leyti sem
hann fjarlægðist málverkið
snemma á ferlinum tók hann til við
að gera myndir á gleri sem svipuðu
sum til verkfræðilegra uppdrátta.
Kallaði hann þessar glermyndir
„frestun á gleri“, þar sem ferðalagi
ljóssins til augans er frestað í plani
myndarinnar. Gler Moninots eru
svipaðar sneiðar af rúm/tíma at-
burðarás, þar sem ljósið fellur á
glerið og er haldið þar í gíslingu
tímans. Til að leggja áherslu á
þetta sáldrar Moninot litnum á
glerin og festir á glerið eða maskar
glerið til að mynda formin.
A veggnum sem snýr út að
glugganum á miðrýminu eru íínleg
málsmíðastykki, sem Moninot kall-
ar „Studiolo", og sem minna einna
helst á mælitæki frá upphafi vís-
indabyltingar á sautjándu öld.
Þessi verk eru nokkurs konar
módel af mekanisma sjónarinnar
og hann notar þau sem fyrirmynd-
ir að glerverkunum, m.a. með því
að láta skuggann af módelunum
falla á glerin.
Moninot notar skuggann á
skemmtilegan hátt sem mynd
ljóssins í nokkrum verkum á vegg
við Vestursal. Þar endurskapar
hann á einfaldan hátt, með hvítum
doppum sem svtfa rétt yfir veggn-
um, skuggaspil sem varð til á
vinnustofu hans þegar sólin skein
inn um gluggann og sýna þannig
sneið af ljóskeilu á tilteknum stað
og tíma.
011 útfærsla verkanna er fáguð
og nákvæm. Myndirnar í miðrým-
inu eru mjög grafískar og minna á
ætingar sumar hverjar. Það er hin
fínlega grafíska útfærsla sem gríp-
ur augað án þess að sjónfræði
Moninots sé manni endilega ofar-
lega í huga. Annars finnst mér að
sýningin standi ekki og falli með
þessum pælingum, og að því leyti
til er hann ólíkur Duchamp, sem
einmitt reyndi að halda allri mynd-
rænni fagurfræði í skefjum. Enda
er ég ekki sérstaklega viss um
hversu mikil alvara Moninot sé
með sjónfræði sinni og hvort hún
gegni ekki aðallega því hlutverki
að vera baksvið fyrir myndirnar,
sem efniviður fyrir myndlýsingar.
Sýningin ber merki um hand-
bragð Gunnars Kvaran, enda sjálf-
sagt skipulögð á meðan hann var
enn forstöðumaður Kjarvalsstaða.
A meðan hann var forstöðumaður
Kjarvalsstaða fengum við að kynn-
ast allmörgum frönskum lista-
mönnum. Ekki var maður nú alltaf
klár á því hvað réð vali hans á
listamönnum. Moninot mun hafa
haldið sýningu í listasafninu í
París, Galerie Nationale du Jeu de
Paume, fyrir ári og er sýningar-
skráin sem fylgir frá þeirri sýn-
ingu. Sigurður Pálsson þýddi á ís-
lensku greinina úr þeirri skrá og
fylgir þýðingin með. Einhvern
veginn kemur ekki á óvart að sjá
mynd í sýningarskrá af Moninot á
góðri stund með Erró og komast
að því að Erró hafi greitt götu
hans í myndlistarlífi Parísarborg-
ar. Getur verið tilviljun að hann
skjóti síðan upp kollinum hér á Is-
landi? Hvað sem því líður er þetta
athyglisverð sýning sem gleður
augað.
Gunnar J. Árnason
i
Fáðu senda
AJ.LAN
SOLAR-
HRINGINN
m
800
4500
BM»Vallá hjálpar þér að fegra hús og
garð. Pantaðu bæklingana llúsið og
frainkvæmdirnar og Garðurinn og g
unihverflð.
u) BM-VALLA
90D1
www.mbl.is
• •
Ogun =
TOIVLIST
Víðistaðakirkja
TÓNLEIKAR
Verk eftir inn- og erlenda höf-
unda, auk upphafs- og lokaatriðis
úr Þrymskviðu e. Jón Ásgeirsson.
Karlakórinn Þrestir u. stj. Jóns
Kristins Cortez; Bergþór Pálsson
barýton; Lára Rafnsdóttir, píanó.
Víðistaðakirkju, fimmtudaginn 30.
april kl. 20:30.
VORTÓNLEIKAR elzta karlakórs
landsins vora haldnir í Víðistaðakirkju
s.l. fimmtudag fyrir troðfullu húsi.
Verkefnavalið var með virðulegu hefð-
bundnu karlakórssniði. Hér var ekk-
ert gospel-hark, íslenzk lög þar að
auki í meiiihluta, og jafnvel „léttasti“
þáttur dagskrár, Vínai'valsar (syrpa í
ágætri útsetningu Magnúsar Ingi-
marssonar), löngu viðurkenndur
pappír á beztu bæjum.
En hafi kannski almennt mátt óska
sér nánari tengsla við nútímann (þó
ekki skuli afdráttarlaust tekið undir
andvarp ónefndrar kórstýru um að
það bezta sem gæti hent hérlendri
kóramenningu væri ef sem flestum
tenórum og bössum kailakóranna
yrði úthlutað til blönduðu kóranna),
kom eitt dagskrái'atriði á óvai’t:
Þrymskviða Jóns Ásgeirssonar. Söng
kórinn ásamt Bergþóri Pálssyni í tón-
leikalok upphaf og niðurlag þessarar
fyrstu heilskvöldsóperu Islendinga,
og var það í fyrsta skipti um langa
hríð sem undirritaður hefui- rekizt á
tónverkið á almennum tónleikadag-
skrám. Fyrmefhd atriði, „Gáttir allar,
áður gangi fram“ og ,,“Eg em Óðins
sonui- / Heill þér, Oðins sonur“ voru
skörulega flutt við óvenjusnarpan pí-
anóundirleik Láru Rafhsdóttur (sem
hefði jafnvel mátt vera enn hryn-
þyngri), og fersk eftirvæntingar-
spennan sem lá yfir einkum byrjunar-
atriðinu vakti til umhugsunar um,
hvort ekki sé kominn tími á að gefa
þennan merka tónsögulega áfanga
lýðveldisins út á hljómdisk - sem og
reyndar fleiri íslenzk verk frá því fyrir
„gæðabyltingu“ Sinfóníuhljómsveitar-
innar á 9. áratug, því spuming er,
hvort eldri segulbandaupptökur stofn-
unarinnar séu fyllilega sambærilegar
við það sem hægt er að gera í dag.
Eftir skrykkjótta byrjun á átthaga-
óð Hafnfirðinga „Hafnarfjörður“ utan
prentaðrar dagsskrár, sem virtist
hafa komið kórfélögum í opna skjöldu,
sungu kórfélagar „hitt“ lagið (s.s. ekld
það eftir Kaldalóns) við Á
Sprengisandi í útsetningu Jóns Ás-
geirssonar. Kom þá þegar fram sem
gilti allt til loka hvað hinn nýi stjóm-
: gleði?
andi, er tók við s.l. haust, náði næmri
svörun frá kómum í hendingamótun
og dýnamík. Er slík ögun sjaldséð á
vettvangi karlakóra, sem vanari eru
stormi og frelsi, og ekki að efa að eigi
eftir að bera drjúgan árangur, ef
söngstjórinn ber jafnframt gæfu til að
viðhalda þeirri sönggleði sem er meg-
inaðal íslenzkrai- karlakórsmenning-
ar. Hinn stundum nokkuð daufí tónn,
sem lýsti sér m.a. í tilhneigingu til að
síga á háum tónum, einkum er veikt
var sungið, gaf vísbendingu um að hér
væri aðgátar þörf - komi ekki einnig
til meiri áherzla á raddþjálfun og auk-
inn þindarstuðning. Ögun ber sízt að
lasta, en henni þarf að fylgja hvatning
og uppörvun.
Meirihluti fyni helmings dagskrái-
var án undirleiks, og stóðu þai- upp úr
Undú bláum sólarsah (að vísu heldur í
sprettharðara lagi), íslands vísur og
Herhvöt (bæði e. Bjama Þorsteins-
son), hinn hraustlegi og skýrt mótaði
mars Josephs Stuntzs, Fanna skaut-
ar, og sérkennileg útsetning (nafns út-
setjara var eigi getið) á Söng ,1'erju-
mannanna" [sic; væri ekki réttara
„bátsdi'áttaikarlanna"?] við Volgu,
þar sem kórinn var notaður furðu
sparlega, við hraustlegan einsöng
Bergþórs Pálssonar.
Bergþór söng loks tvö einsöngslög
fyrir hlé með glæsibrag, Fögur sem
forðum og Hamraborgina, við örugg-
an undirleik Láru, er lét ekki aftra sér
að flygillinn hefði mátt vera betur
stilltur. Textatúlkun Bergþórs var að
vanda tilþrifamikil og með afbrigðum
skýr, ekki sízt í Hamraborginni - jafn-
vel svo, að framburðurinn mætti
stundum vera ögn nær eðlilegu tal-
máli, t.d. sérhljóðið u, er stundum
minnti á hið þýzka u. Hinu duldist
engum, að hér fór söngvari með
óvenjumikla sviðsútgeislun og ósvikna
tilfinningu fyrir gamanleik.
Svo stiklað sé á stóm á dagskránni
eftir hlé, var verulegt bragð að vold-
ugri en þó skemmtilega andstæðuauð-
ugri túlkun kórsins á Skarphéðni í
brennunni e. Helga Helgason, og kvað
einnig mikið að kvæðamannasöngva-
syrpum Jóns Leifs, Dýravísum og
Siglingavísum, þar sem stjórnandinn
gæddi verkin nýjum fersldeika með
miklum andstæðum í hraðavali. Helg-
um frá döggvum himnabrunns í ís-
lenzkun Halldórs Laxness (betui-
þekkt undir titli Bums, Drink to me
only) var sérlega vel mótað með sann-
færandi rúbatóum á viðeigandi stöð-
um, og hin fallega, vinsæla og að
mesta einradda hollenzka Þakkarbæn
vakti geysigóðar undii’tektir áheyr-
enda, sem og Vínarvalsasyrpan næst
á undan Þrymskviðuatriðinu í tón-
leikalok sem áður var getið.
Ríkarður Ö. Pálsson
Morgunblaðið/Egill Egilsson
BJOLLUKÓR Bústaðakirkju heimsótti Flateyringa og hélt tónleika í
fþróttahúsinu laugardaginn 25. aprfl.
Bjöllukór Bústaða-
kirkju á ferð
Flateyri. Morgunblaðið.
BJÖLLUKÓR Bústaðakirkju
heimsótti Flateyringa og hélt
tónleika í fþróttahúsi Flateyr-
inga laugardaginn 25. apríl sl.
Fyrir kórnum fóru þeir sr.
Pálmi Mattluasson, prestur
Bústaðakirkju, og organisti
kirkjunnar, Guðni Guðmunds-
son.
Kórinn hélt hina prýðileg-
ustu tónleika, ekki var ein-
göngu leikið á bjöllur, heldur
einnig á ýmis önnur hljóðfæri
eins og harmonfku, flautu og
hljómborð. Tilgangur farar-
innar var að enda vetrarstarf
unglinganna í Bústaðakirkju
með því að bregða sér út á
land og halda tónleika fyrir
landsmenn, samkvæmt venju. í
fyrstu hafði eingöngu verið
ákveðið að spila á Flateyri og
Isafírði, en á síðustu stundu
bættist Þingeyri við á kortið
vegna áhuga heimamanna þar
á að hlýða á kórinn.
Létt var yfir kórmeðlimum
og í lokin eftir uppklapp voru
tekin nokkur aukalög á eftir
aukalögunum með aðstoð
heimamanna.