Morgunblaðið - 05.05.1998, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
PRIÐJUDAGUR 5. MAÍ 1998 37
sveitarfélög, hafa víða fengið mál-
efni skólanna í sínar hendur. Þetta
er t.d. að gerast í Bandaríkjunum
þar sem alríkisstjórnin er nú að
færa völdin yfir til ríkjanna og það
er athyglisvert að þið hafið fært
valdið í skólamálun til sveitarfélag-
anna. Þið eruð mjög í takt við
þessa þróun og eruð að gera það
sem þykir hvað best í þessum mál-
um,“ segir Mitchell.
Menntakerfið bregðist
við nýrri heimsmynd
Mitchell víkur þessu næst að
framfórum á sviði tæknimála og
segir að þær hafi breytt og muni
breyta menntun mjög mikið. „Fólk
getur lært hvað sem er, hvenær
sem er og hvar sem er. Þetta mun
einnig verða til þess að skóla verð-
ur að hanna öðru visi en nú er
gert. Við verðum að spyrja okkur
til hvers við höldum skóla, sem er
m.a. til að böm læri að vera saman
og vinna saman. Margt af því sem
við kennum í skóla núna mun
verða kennt í gegnum þessa nýju
tækni. Vegna tækninnar mun fólk
standa ójafnar að vígi en nú er og
þeir fátæku munu ekki hafa sömu
tækifæri og þeir sem eru betur
settir.“
Mitchell segir ennfremur að at-
vinnuhættir muni breytast enn
frekar en orðið er. Mörg störf
verði óþörf og önnur flutt til landa
þar sem hægt er að halda kostnaði
lágum. Miðstéttin muni skreppa
saman og skattpeningar ríkjanna
dragast saman. Atvinnuleysi auk-
ist og þau störf sem verði búin til
verði fyrir upplýst, nokkuð vel
menntað fólk. „Menntakerfið verð-
ur að bregðast við þessari nýju
heimsmynd," segir hann.
Breytt samsetning þjóðanna
segir Mitchell að eigi einnig eftir
að hafa mikil áhrif á menntamál.
„Minnkandi frjósemi og hátt hlut-
fall aldraðra mun hafa þau áhrif að
fé verði síður varið til að mennta
æskuna en ríkari áhersla verði
lögð á hagsmuni þeirra sem eldri
eru, svo sem heilbrigðismál." Þar á
ofan verði kröfur um að fé verði
lagt í endur- og símenntun hávær-
ari. „Ef þjóðir vilja spoma gegn
þessari þróun á samsetningu sinni
verða þær að endurskoða stefnu
sína í félagsmálum og þar með
menntamálum."
Fötlun skilgreind
frá félagslegum sjónarhóli
Allar þessar breytingar munu,
að sögn Mitchell, ekki síst skipta
máli fyrir þá sem minna mega sín.
Samfélagið verði æ flóknara, hlut-
fall þeirra sem ekki geti aðlagast
vaxi og sífellt fleiri geti ekki spjar-
að sig. „Sumir þeirra munu verða
sagðir fatlaðir þar sem fötlun er
eitthvað sem samfélagið skilgrein-
ir. Fötlun er ekki lengur skilgreind
út frá læknisfræðilegum sjónarhóli
heldur félagslegum. Samkeppni
mun aukast um störf sem ekki
krefjast mikilla hæfileika og þeir
sem skilgreindir eru sem fatlaðir
munu þurfa að keppa um þau við
þá sem eru atvinnulausir.“
Þama koma kostir hinnar hnatt-
rænu hugsunar til, að sögn
Mitchell. Alþjóðastofnanir eins og
UNESCO hafi gert samþykktir
t.d. um málefni fatlaðra og þær,
sem og rannsóknir sem gerðar hafi
verið um heim allan, komi öllum til
góða.
„Við erum að fara inn í veröld
þar sem nokkrar hættur leynast.
Þær verðum við að varast. Eg álít
að það verði að vera til lög sem
gæta hagsmuna og réttinda fólks
og sem auka og styrkja jafnræði
bæði milli fólks og þjóða. Við verð-
um að hugsa hnattrænt en vinna
staðbundið. Við verðum að hugsa
um framtíðina en vera í nútíðinni.
Við verðum að hugsa stórt en líka
smátt. Við verðum að kenna öllum
börnum að lifa og vinna saman og
hver skólabekkur verður að endur-
spegla þjóðfélagið. Þetta er sú
heimspeki sem við Ný-Sjálending-
ar höfum og störfum eftir.“
Verkjafræðsla
í grunnskóla
Algengt er að íslensk börn og unglingar
kvarti undan bakverkjum. Blaðamaður
sat fyrirlestur um verki og meðferð þeirra
____ásamt nemendum 10. bekkjar í_
Gagnfræðaskóla Mosfellsbæjar og áttaði
sig á að hægt er að koma í veg fyrir að
fólk fái í bakið.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
SYLVÍA Ingibergsdóttir hjúkrunarfræðingnr hjálpar 10. bekkingunum
að mæla hlutfall kolmónoxíðs í blóðinu.
YIÐ fórum að velta vöngum
yfir því hvort við í
verkjateymi Reykjalundar
gætum gert gagn um leið og við
kynnum starf okkar,“ segir Magnús
Ólason, yfirlæknir á verkjasviði
Reykjalundar, um leið og hann hef-
ur mál sitt við nemendur tíunda
bekkjar í Gagnfræðaskóla Mosfells-
bæjar, daginn eftir síðasta sam-
ræmda prófið. Fyrir framan hann
sitja nemendumir, flestir í þægileg-
um íþróttafötum og sumir hverjir
syfjaðir og þreytulegir. Magnús er
staddur í skólanum ásamt nokkrum
hjúkrunarfræðingum, iðjuþjálfum
og sjúkraþjálfurum til að fara í
gegnum orsakir verkja og hvað
hægt er að gera til að koma í veg
fyrir þá.
„Við fáum oft ábendingar frá fólki
á miðjum aldri sem kemur til okkar
til meðferðar, um að gott hefði verið
að fá þá fræðslu sem veitt er á
Reykjalundi mun fyrr á lífsleiðinni
og þá jafnvel þegar það var í skóla,“
segir hann og bætir við að fyrir fá-
um árum hafi dr. Guðrún Kristjáns-
dóttir hjúkrunarfræðingur sýnt
fram á að fjórðungur íslenskra ung-
linga á aldrinum 15-16 ára finnur til
í bakinu í hverri viku.
Þær eru líka margar hendumar
sem fara á loft þegar Magnús spyr
hverjir hafi einhvem tíma fengið
bakverki.
Líkamsmorfinin auka verkjaþol
Starfsfólk verkjasviðs Reykja-
lundar starfrækir svokallaðan bak-
skóla þar sem fólk lærir hverjar
em orsakir verkja, hvemig er best
Rit náms-
og starfs-
ráðgjafa
FÉLAG náms- og starfsráð-
gjafa hefúr gefið út 47 síðna
rit til að minnast fimmtán ára
afmælis félagsins. I blaðinu
era greinar um margvísleg
mál sem tengjast stöifum
náms- og starfsráðgjafa í
grunn-, framhalds- og háskól-
um.
Anna Sigurðardóttir, for-
maður félagsins, segir í
ávarpi að þörfin fyrir náms-
og starfsráðgjöf vaxi ár frá
ári og hafi þörfin fyrir hana
nýlega verið viðurkennd með
því að ráða náms- og starfs-
ráðgjafa í alla grunnskóla á
Reykjavíkursvæðinu sem hafi
8.-10. bekk. „Það er von okk-
ar í félaginu að með þessum
stöðuveitingum verði val nem-
enda á framhaldsskólum
markvissara og að nemendur
verði færari um að taka
ákvarðanir varðandi framtíð
sína,“ segir Anna.
I ritinu eru m.a. greinar um
forvarnir, málefni fatlaðra
nemenda í HÍ, samstarf heim-
ila og skóla, viðtal við Ástu
Kristnínu Ragnarsdóttur,
könnun á óákveðni í náms- og
starfsvali, námsráðgjöf í
framhaldsskólum, námsráð-
gjöf í grunnskólum, áliuga-
sviðskönnun IDEAS og viðtal
við Gerði G. Óskarsdóttur.
að bregðast við þeim auk þess sem
fólki era kenndar réttar líkamsstöð-
ur við vinnu. Áhugi er fyrir að veita
þessa sömu fræðslu í skólum og fyr-
irtækjum og þótti viðeigandi að
hefja leikinn í heimabyggð.
Nemendur gagnfræðaskólans
hlustuðu á nokkra fyrirlestra um líf-
eðlisfræði, gildi hreyfingar, setstöð-
ur og um mildlvægi heilbrigðs h'f-
emis. Fengu þau meðal annars að
vita að gott úthald og slökun auka
framleiðslu líkamans á efnum sem
stundum era kölluð líkamsmorfín.
Efnin styrkja ónæmiskerfið og þol
gagnvart verkjum eykst.
Hildur Þráinsdóttir
sagði krökkunum frá því
að erfitt væri að hafa
húsgögnin í skólunum
þannig að þau hentuðu
öllum því oft væri tölu-
verður hæðarmunur á
hæsta og lægsta nem-
enda í bekk. Þáð væri
heldur ekki nóg að hafa fullkominn
búnað ef hann væri ekki notaður.
Svo sýndi hún þeim hvemig hún
myndi ráðleggja krökkunum að
sitja, ýmist þannig að eingöngu
framfætumir eða afturfætumir á
stólunum væra á gólfinu, en það
mætti hún ekki gera, meðal annars
vegna þess að hætta væri á að
skólafélagamir kipptu í þá fætur
stólanna sem væra lausir. „Okkur
er bannað að halla stólunum svona,“
gall enda við í einum stráknum.
Reykingar auka bakverki
„Við voram sennilega ekki gerð
til að sitja svona mikið eins og við
geram. Hryggurinn er undir miklu
álagi þegar við sitjum og hætta er á
að við læsumst í ákveðinni stöðu t.d.
þegar við vinnum við tölvu,“ sagði
hún ennfremur og fór síðan í gegn-
um hvemig rétt væri að sitja: slakar
axlir, iljar í gólfi, efri brúnin á tölvu-
skjánum nemi við augn-
hæð.
Eftir stutt hlé var
hópnum skipt niður og
hverjum og einum kennt
með verklegum æfingum
hvemig best er að bera
sig að við vinnu. Deig var
hnoðað á háu borði sem lágu og
skyndilega vora hnefar, axlir og bak
ekld lengur notuð til þess arna held-
ur mjaðmir og lærvöðvar. Kössum
var lyft frá gólfi með lærvöðvunum
og sýnt var hvemig liðþófar hryggj-
arins skemmast fái þeir ekki nægj-
anlegt súrefni. „Ef leið næringar-
efna og súrefnis frá blóðrás til
vöðva er eins og milli herbergja þá
er leið þeirra til liðþófans eins og
frá Reykjavík til Akureyrar," segir
Magnús og útskýrir hvemig tó-
baksreykingar auka líkur á bak-
verkjum. „Ef þið hafið smiðsauga
sjáið þið að einn hryggjarliðurinn
rekst í þann næsta,“ segir hann síð-
an um leið og hann heldur á loft litl-
um bút af hrygg úr plasti. Athuga-
semdin leiðir í Ijós að nemendumir
vita ekki alveg hvað það er að hafa
smiðsauga og Magnús bætir sem
snöggvast úr því.
í öðra herbergi er blóðþrýstingur
mældur í mörgum af nemendunum í
fyrsta skipti og þegar í ljós kemur
að einn er með hann alltof háan
ákveður hann að fara heim að
leggja sig og athuga hvort ástandið
skánar ekki. Enn aðrir fá að mæla
hlutfall kolmónoxíðs í blóðinu.
Flestir þeirra sem prófaðir era hafa
lítið sem ekkert kolmónoxíð í blóð-
inu en ein stúlkan mælist há þrátt
fyrir að hún reyki ekld. „Það er
milað reykt í kringum mig,“ segir
hún til skýringar og bendir þar með
sjálf á að óbeinar reykingar hafa
líka áhrif á heilsuna.
iðjuþjálfi
Hryggurinn er
undir miklu
álagi þegar
við sitjum
BUSETI
Búseturéttur til sölu
umsóknarfrestur til 12. maí
2ja herb.
Garðhús 8, Reykjavík
62m2 íbúð Almennt lán
Búseturéttur kr. 1.043.357
Búsetugjald kr. 37.366
Garðhús 8, Reykjavík
62m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.043.357
Búsetugjald kr. 24.988
Laugavegur 146, Reykjavík
59m2 íbúð Almennt lán
Búseturéttur kr. 851.276
Búsetugjald kr. 41.901
Berjarimi 7, Reykjavik
65m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.019.511
Búsetugjald kr. 36.037
Miðholt 3, Hafnarfirði
80m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 817.100
Búsetugjald kr. 33.187
3ja herb.
Arnarsmári 4, Kópavogi
80m2 íbúð Almennt lán
Búseturéttur kr. 868.394
Búsetugjald kr. 49.929
3ja herb.
Skólavörðustígur 20, Reykjavik
78m2 íbúð Almennt lán
Búseturéttur kr. 1.439.788
Búsetugjald kr. 52.706
Garðhús 4, Reykjavík
92m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.537.050
Búsetugjald kr. 36.352
Berjarimi 1, Reykjavík
72m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.239.918
Búsetugjald kr. 36.669
Frostafold 20, Reykjavík
78m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.032.835
Búsetugjald kr. 38.319
Garðhús 8, Reykjavík
80m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.491.008
Búsetugjald kr. 31.113
4ra herb.
Frostafold 20, Reykjavík
88m2 íbúðir Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.557.826
Búsetugjald kr. 41.552
4ra herb.
Garðhús 4 og 6, Reykjavík
115m2 íbúðir Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.936.029
Búsetugjald kr. 43.449
Trönuhjalli 15, Kópavogi
95m2 íbúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.618.181
Búsetugjald kr. 41.750
4ra-5 herb.
Suðurhvammur 13, Hafnarfirði
102m2ibúð Félagslegt lán
Búseturéttur kr. 1.657.563
Búsetugjald kr. 45.765
Búseti á netinu,
myndir af öllum
húsum
www.centrum.is/buseti
Búseti óskar eftir
150-250m2
skrifstofuhúsnæöi i
Reykjavík
Umsóknarblöð liggja frammi á skrifstofu Búseta hsf. ásamt teikningum og nánari upplýsingum.
Skrifstofan er opin alla virka daga, nema miðvikudaga, frá kl. 9 til 15.
íbúðirnar eru til sýnis eftir samkomulagi til 12. maí. Með umsóknum þarf að skila skattffamtölum síðustu
þriggja ára, staðfestum af skattstjóra, ásamt ijölskylduvottorði (frá Hagstofunni).
Úthlutun íbúðanna fer fram Miðvikudaginn 13. maí kl. 12 að Hávallagötu 24. Umsækjendur verða að mæta!
Gerist félagsmenn í Itúseta og aukið möguleika vkkar í Imsiueðismálum.
Það getur komið sér vel!
Búseti hsf., Hávallagötu 24, 101 Reykjavík,
sími 552 5788, myndsendir 552 5749 BÚSETI