Morgunblaðið - 31.07.1999, Blaðsíða 50

. 50 LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1999
MARGMIÐLUN
MORGUNBLAÐIÐ
Fordómar
tungunnar
„Jafnvel á því framandi máli, sem við er-
um best í, verða flest okkar ögn heimskari
og ögn leiðinlegri en á móðurmálinu. ‘(
Ulf Teleman og Margaret Westman: Lögfesta ber stööu sænskunnár
Hvert einasta
tungumál sem tal-
að er í heiminum
felur í sér sína
eigin mynd af
heiminum, og þess vegna er
barn sem lærir að tala um leið
að læra heiminn, ná tökum á
heiminum og koma sér fyrir í
honum. Því er tungumál ekki
bara samskiptatæki sem mað-
ur lærir að nota; tungumálið er
líka veröld manns, og maður
beinlínis lifír í tungumálinu,
eins og þýski heimspekingur-
inn Hans-Georg Gadamer hef-
ur orðað það.
Af þessu leiðir, að það (eða
þau) tungumál sem maður lær-
ir verður hluti af því hver mað-
ur er, það verður hluti af
„ídentíteti" manns, og sé mað-
ur sviptur
VIÐHORF
Eftir Kristján
G. Arngrfms-
son
málinu er
maður sviptur
hluta af sjálf-
um sér. Þess
vegna skiptir
máli að tungumál deyi ekki.
Því má segja að hvert ein-
asta tungumál sé ákveðnar
skorður sem láti mann sjá og
skilja heiminn með tilteknum
hætti. Kannski dettur manni í
hug að þetta sé slæmt; það sé
óæskilegt að hugmyndir manns
um heiminn séu með þessum
hætti fyrirfram mótaðar. En
þessar skorður eru nauðsyn-
legar. An þeirra væri maður
eins og skip án kjölfestu,
stjómlaust rekald í stórsjó.
Tungumál hefur því gildi
sem er hvorki tæknilegt (að
málið sé samskiptatæki) né
táknrænt (að málið setji á
mann merkimiða, til dæmis
„íslendingur"). Þetta þriðja
gildi mætti kannski kalla þekk-
ingarlegt, því að það hefur með
að gera grundvallarforsendur
þekkingar manns á heiminum
og sjálfum sér. Þessi þáttur
tungumálsins þarf einhvern-
veginn að verða ljós til þess að
hægt sé að ræða mikilvægi
tungumáls og vernd þess svo
vit sé í.
Það sem þarf allra helst að
verða ljóst, er að jafnvel þótt
tungumál sé svona gífurlega
mikilvægt er ekki þar með sagt
að það megi alls ekki breytast,
heldur bendir þetta þvert á
móti til þess, að breytingar á
tungumáli, ekki síst fyrir áhrif
frá öðrum málum, séu blátt
áfram nauðsyn, og að hrein-
tungustefna leiði til þess að
fordómar styrkist í sessi.
Fullyrðing sænsku mál-
verndunarsinnanna Telemans
og Westmans, sem vitnað er til
hér að ofan, er alröng, en
kannski dæmi um það hvernig
manni kann að detta í hug að
fylgja hreintungustefnu, eins
og Björn Bjarnason mennta-
málaráðherra segir Islendinga
hafa „markvisst fylgt“. Ástæð-
ur þess að fullyrðing Svíanna
er röng eru þessar:
Þegar maður byrjar að tala
annað tungumál en móðurmál-
ið stígur maður inn í annan
heim og þar með víkkar veru-
leikinn sem maður lifir í. Og ef
maður er ekki alveg með málið
á hreinu og þarf að leggja sig
fram við að tala það, þá er
maður að læra, maður er að
feta nýja slóð, kanna nýjan
heim.
Þess vegna er það að tala er-
lenda tungu, jafnvel þótt mað-
ur kunni ekki mikið meira en
alger grundvallaratriði, alls
ekki heimskandi heldur þvert á
móti, það gerir mann minna
heimskan, því þannig getur
maður hleypt heimdraganum,
og sloppið við að vera heimaal-
in. Það blasir við, að þótt mað-
ur læri nýtt mál glatar maður
ekki móðurmálinu, og þótt
áhrif frá nýja málinu breyti
móðurmálinu er það enn móð-
urmál manns.
Hversu oft hefur maður ekki
lent í því að heyra setningu á
erlendu máli og fattað að mað-
ur skilur hana en gæti ekki
fyrir sitt litla líf þýtt hana?
Maður hefur þar með komist í
kynni við eitthvað sem maður
hefði aldrei getað kynnst á ís-
lensku; einhverja hugsun sem
er fyrir utan þá veröld sem er
á íslensku.
Dæmi um það hvernig
tungumál mótar heiminn, eða
skilning manns og þekkingu á
heiminum, er kannski þær tak-
markanir sem manni fínnst
stundum maður rekast á þegar
kemur að því að tala á íslensku
um önnur trúarbrögð en
kristni. Vandinn sem maður
stendur þá frammi fyrir er sá,
að íslenskt mál virðist vera
jafnsamofið kristinni trú og
það er sjómennsku.
Enda er umfjöllun íslenskra
fjölmiðla um til dæmis mú-
hameðstrú, og fólk sem er
hennar, næstum því einskorð-
uð við hvers konar öfga-
mennsku, og ofsatrú, þannig að
maður gæti stundum haldið að
á íslensku sé „múhameðstrú"
samheiti fyrir „ofsatrú", og
ætla mætti að gyðingar væru
óhjákvæmilega „bókstafstrúað-
ir“.
En hver hefur einhverntíma
heyrt minnst á eða séð skrifað
um „bókstafstrúaða kaþólska“,
eða „öfgasinnaða lútherstrúar-
menn“? Og gæti manni þó
dottið í hug að þetta ætti við í
umfjöllunum um Norður-ír-
land, rétt eins og sjálfsagt þyk-
ir að öfgasinnaðir skæruliðar
séu múhameðstrúar.
Svona virðast ákveðnir for-
dómar hreinlega vera inn-
byggðir í íslenska tungu,
þannig að um leið og maður
lærir hana og fer að skilja
heiminn á forsendum hennar
njörvast hugsun manns niður í
ákveðnar skorður, og það verð-
ur eiginlega partur af því að
tala skiljanlega íslensku að tala
illa um sumt fólk, einfaldlega
af því að íslensk tunga býr
ekki yfir möguleikum á öðru.
Öll tungumál eru svona
skorður sem hugur þess, sem
talar þau, situr í og skilningur
hans mótast af. Eina leiðin til að
forðast að verða að eilífu fastur
í sömu skorðum er að möguleiki
sé á að tungumálið sem maður
hugsar á geti auðveldlega
breyst; að það sé jafnlíflegt og
íslenskt veður. Einungis þannig
getur heimsmynd manns og við-
horf til annarra breyst; að mað-
ur breytist sjálfur.
Pulp Fiction +
Quake = Kingpin
Leikir
Kingl'in:
Life of Crime
16. júní síðastliðinn gaf Interplay út
leik hannaðan af Xatrix, sem er
nokkuð nýtt fyrirtæki. Leikurinn
nefnist Kingpin: Life of Crime, og
þarfnast tölvu með minnst 233 MHz
Pentium II örgjörva.
UPPHAFSATRIÐI leiksins ætti
að vera bannað bömum, en í því sést
meðal annars hvar ungur bófi sem
nýverið hafði verið laminn í klessu
af hægri hönd eins stærsta bófa á
landinu sver þess eið að una sér ekki
hvíldar þar til bófamir em stein-
dauðir. (Þess ber að geta að leikur-
inn er bannaður 13 ára og yngri þótt
hann sé stilltur á lítið ofbeldi.)
Spilendur taka sér hlutverk þessa
bófa og er það ekki auðvelt, nóg er
til af bófum og leikandinn bara einn
til, eða hvað? Málið er nefnilega það
að það borgar sig ekki að hlaupa
bara um og skjóta alla sem menn
hitta, flestir hafa eitthvað athyglis-
vert að segja og sumir eitthvað
bráðnauðsynlegt, svo eru auðvitað
enn aðrir sem reyna bara að skjóta
leikandann.
Mörg borð eru í leiknum og öll
ótrúlega flott og vel gerð. Mikill
metnaður hefur verið lagður í smá-
muni og nákvæmni og skilar það sér
í mun meiri innlifun og raunvem-
leikatilfinningu en var til staðar í
leikjum eins og Unreal eða Quake II.
Oþokkamir í Kingpin em ótrú-
lega fjölbreyttir og flestir mjög vel
gerðir, sumir þeirra geta talað um
mjög ákveðið umræðuefni og notar
spilandinn þá y-lykilinn til að segja
einhvað jákvætt en x-lykilinn til að
rífa kjaft. Einnig era sumir óþokk-
anna til leigu fyrir greiðslu og er þá
hægt að gefa þeim skipanir með q-
lyklinum.
Hljóð leiksins em
nánast fullkomin, allt
frá hljóðinu í rottunum
í holræsunum til
byssuskotanna eða
hljóðsins í fólkinu. Það
sakar ekki að Cypress
Hill gerði hljóðrásina
fyrir leikinn.
Töluvert af blóti og
ofbeldi er í leiknum, en
það er einungis til að
spilandinn lifi sig sem
mest inn í leikinn. Ef
slökkt er öllu blóti og
stillt á sem minnst af
blóði verður leikurinn ekki jafn-
raunverulegur, sérstaklega þar
sem flestir bófarnir fara þá að tala
í furðulegum hljóðum sem koma í
staðinn fyrir blót.
I raun og vem er Kingpin ekki
annað en enn einn leikurinn þar
sem á að leita að einhverju og
eyðileggja það, ef fólk býst við ein-
hverju öðm getur það gleymt
þessum leik. Ef fólk hefur hinsveg-
ar áhuga á leikjum sem sýna eins
mikið af blóði, ofbeldi og blóti og
hægt er og skammast sín ekkert
fyrir það, er þetta tilvalinn leikur.
Ingvi Matthías Árnason
Ný gerð Epoc
EPOC-stýrikerfið er notað meðal
annars í Psion-lófatölvumar og
framleiðandi þess, Symbian,
hyggst markaðssetja það sem væn-
lega lausn fyrir alls kyns smától og
tæki, til að mynda fyrir farsúna og
stýrikassa á sjónvörp vegna þátta-
sölusjónvarps. Til þess að það megi
verða verður Epoc að vera betra
og hraðvirkara en
Windows CE, sem
Microsoft ætlar sér
stóra hluti með, og því
keppist fyrirtækið nú
við að endurbæta hug-
búnað sinn.
Á stefnu Epoc-þróun-
araðila fyrir stuttu
kynnti Symbian nýja gerð
Epoc, sem er meðal annars
notuð í nýrri gerð Psion, MX-
gerðinni. Stýrikerfið er 32 bita og
Epoc hefúr bætt í það vafrastuðn-
ingi, sem var heldur ræfilslegur,
og einnig er kominn stuðningur við
javaforrit.
Symbian hyggst leggja höfuðá-
herslu á að þróa stýrikerfi fyrir
þráðlausan búnað á næstunni og
kemur varla á óvart í Ijósi þess
hverjir eiga fyrirtækið, Psion,
Ericsson, Nokia, Motorola og
Matsushita. í yfirlýsingu frá
Symbian í tilefni af nýrri útgáfu
stýrikerfisins kom fram að kerfið
yrði lagað enn betur að þörfúm
farsúna og lófatölva með þráð-
lausri tengingu.
Fyrsta gerð af Epoc var notuð í
Psion 3 og var sextán bita, en 32
bita útgáfa kom á markað fyrir ári
á Psion 5. Helstu keppinautar
stýrikerfisins hafa verið PalmOS
sem notað er í Palm-lófatölvur, og
Windows CE sem notað er í fjöl-
margar lófa- og vasatölvur. Segja
má að Psion hafi skotið Microsoft
PSION 5 tölva frá Psion, en 32
bita gerð Epoc kom fyrst á
markað í þannig lófatölvu.
ref fyrir rass með því að tejja ofan-
greind fyrirtæki á sitt band, því
þau em helstu framleiðendur far-
súna í heimi og ef stýrikerfið verð-
ur notað í netvænum farsúnum frá
þeim er hætt við að Windows CE
hverfi í skuggann.
Microsoft þráast við
Microsoft hefúr þó ekki gefíð þá
von upp á bátinn að CE verði notað
í farsíma og sagan hermir að for-
sljóri Microsoft, Steve Ballmer,
hafi rætt sérstaklega við frammá-
menn súnarisanna þriggja, Nokia,
Ericsson og Motorola, en fengið
litlu ágengt meðai annars vegna
þess að Windows CE telst langt í
frá eins traustur hugbúnaður og
Epoc, eyðir meira rafmagni og tek-
ur meira pláss. Þannig eyðir Epoc
ekki nema þriðjungi af þeirri orku
sem Windows CE þarf til að þríf-
ast, þarf lítið minni fyrir sjáft sig,
sem gefúr meira minni fyrir hug-
búnað, og er að auki traustara í
keyrslu, enda lét forstjóri Ericsson
þau orð falla að ekki sé hægt að
búa við það að viðskiptavinur missi
af súntali vegna þess að stýrikerfi
súnans gefi upp öndina eða sitji
fast í gagnagrunnsæfingum.
Eins og fram kemur er
Java sýndarvél nú inn-
byggð í Epoc og bætt-
ur stuðningur fyrir
vafra. Stýrikerfið, sem
er fullkomið fjölvinnslu-
kerfi með minnisvernd, styður
skjástýrt umhverfi, er hlutbundið
og hægt er að skala það úr frekar
stórri uppsetningu í fullkominni
lófatölvu í einfaldan lyarna sem
nota má í í örsmá einfaldari tæki.
Ekki þykir mönnum minnst um
vert að hægt er að breyta útaf í
uppsetningu og útliti á stýrikerf-
inu, ólíkt til að mynda Windows,
þar sem menn sitja uppi með sama
útlitið að mestu í öllum gerðum
stýrikerfisins. ; áft
Epoc er nánast ckkert bundið
ákveðnum örgjörva óg Íq‘arninn,r:
sem kallast E32, er álgerlega
óbundinn. Þannig eru til útgáfur
af Epoc fyrir X86 og ARM7100
RISC örgjörvann frá ARM og
Motorola er með í smíðum afbrigði
MCore-örgjörvans sem keyra mun
Epoc.