Morgunblaðið - 31.07.1999, Blaðsíða 33
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1999 33
Fundur þjóðarleiðtoga í Sarajevo um Stöðuffleikasáttmála ríkjanna á Balkanskaga
Táknrænn fundur
kveikir vonir um frið
Reuters
HORFT yfir fundarsalinn í Sarajevo þar sem leiðtogar um íjöruti'u ríkja komu saman og ræddu horfur á
varanlegum friði og uppbyggingu á Balkanskaga.
Sarajevo. Reuters, AFP.
LEIÐTOGAR þeirra fjörutíu ríkja
er sátu fund um Stöðugleikasátt-
mála ríkjanna á Balkanskaga í
Sarajevo í gær gáfu út sameiginlega
áætlun um varanlegan frið og efna-
hagslega framþróun á Balkanskaga.
Meginniðurstöður fundarins, sem
var táknrænn bæði vegna þess hve
stutt er liðið frá átökunum í Jú-
góslavíu og staðarvalsins í Sarajevo,
hinni stríðshrjáðu höfuðborg Bosn-
íu og Hersegóvínu, voru á þá leið að
ríkjunum í suðausturhluta Evrópu
bæri í framtíðinni að sameinast
Evrópu að því tilskildu að þau
lærðu að lifa í sátt og samlyndi og
hæfu samvinnu sín í milli. „Með
Stöðugleikasáttmálanum er litið til
óskiptrar Evrópu sem loks mun búa
við velsæld og frelsi," sagði Martti
Ahtisaari, forseti Finnlands og
fundarstjóri Sarajevo-fundarins.
Leiðtogar Evrópusambandsríkj-
anna (ESB) 15, níu ríkja á
Balkanskaga, Bandaríkjanna og
Kanada, auk fjölmargra fulltrúa al-
þjóðastofnana og samtaka sátu
fundinn sem fram fór í íþróttahöll
þeirri er reist var fyrir vetrar-
ólympíuleikana í Sarajevo árið 1984.
Meðal gesta á fundinum voru þeir
Bill Clinton Bandaríkjaforseti, Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands,
Gerhard Schröder, kanslari Þýska-
lands, og Jacques Chirac, forseti
Frakklands. Halldór Asgrímsson,
utanríkisráðherra og formaður ráð-
herranefndar Evrópuráðsins, sat
fundinn fyrir hönd Evrópuráðsins.
Stuðla ber að efnahagslegri
og pólitískri samvinnu
I sameiginlegri yfirlýsingu þeirra
er fundinn sátu kom fram ríkur vilji
til að stuðla að milliríkjasamningum
ríkjanna á svæðinu sem myndu
miða að auknu öryggi Balkanskaga
og Evrópu sem heildar og efla inn-
anríkisstofnanir á þann veg að út-
kljá deilumál er haft gætu víðtækar
afleiðingar fyrir öryggi þeirra þjóða
er Balkanskaga byggja. Þá var vik-
ið að lýðræðisþróun í suðaustur-
hluta Evrópu og því heitið að komið
yrði á lýðræðislegu stjómmálaferli
er fæli í sér réttlátar kosningar og
að tekið yrði mið af almennum
mannréttindum og borgaralegum
réttindum.
I yfirlýsingunni var ennfremur
vikið að efnahagsþróun á svæðinu
sem liðið hefur fyrir átökin að und-
anfömu auk þess sem þróunin yfir í
markaðsskipulag efth- lok kalda
stríðsins hefur víða verið erfiðleik-
um bundin. Vai- því annars vegar
hvatt til efnahagssamstarfs ríkjanna
á svæðinu og hins vegar til aukins
samstarfs milli ríkjanna á
Balkanskaga og annaiTa ríkja í álf-
unni, m.a. í formi fríverslunarsvæða.
Þörf á sanieiginlegum
markmiðum Balkanríkjanna
Megininntak fundarins var hins
vegar að utanaðkomandi aðstoð get-
ur aðeins þjónað vissu hlutverki,
mikilvægara væri - bæði í augum
Bandaríkjanna og ESB - að þær
þjóðir sem á svæðinu em hefji nán-
ara samstarf á sviði efnahags og
stjómmála. Ríkin á Balkanskaga
hafa hingað til litið til Vestur-Evr-
ópu í von um að rétta úr efnahag
sínum og sagði Bodo Hombach, full-
trúi ESB í málefnum Balkanskaga
og sá sem bar hitann og þungann af
skipulagningu Sarajevo-fundarins, í
gær að svæðið í heild sinni þurfi á
sýn um sameiginleg markmið að
halda. Taldi hann nauðsyn á að
ESB og Atlantshafsbandalagið
(NATO) ítreki það við ráðamenn
ríkjanna á Balkanskaga að það
þjóni engum tilgangi að olnboga sig
fremst í röð þeirra er bíði eftir að
verða tekin inn í samevrópskar
stofnanir. Langtíma árangri verði
einungis náð ef þjóðirnar starfi
saman að markmiðum sínum í stað
þess að vinna hver gegn annarri.
Taldi hann mikilvægt að undirstrika
að samvinna ríkjanna stuðli að, en
komi ekki í veg fyrir, skjótari inn-
göngu þeirra í evrópskar stofnanir.
Sergio Balanzino, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri NATO, tók í sama
streng á fundinum og sagði jafn-
framt að dymar að bandalaginu
myndu standa opnar. Lýsti hann
því yfir að NATO vildi rétta hinum
stríðshrjáða Balkanskaga hönd
sátta og samvinnu og að stefna
bandalagsins væri ekki útilokun.
„[Bandalagið] snýst ekki um að
skapa sigurvegara eða sigraða".
Draga ber lærdóm
af Marshall-aðstoðinni
Halldór Asgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gær að fundurinn hafi
verið fyrst og fremst táknrænn þar
eð helstu þjóðarleiðtogar heims hafi
setið hann ásamt fulltrúum allra
mikilvægustu alþjóðastofnana er
koma að málum á Balkanskaga.
Sagði Halldór að mikill einhugur
hafi komið fram meðal þeirra er
fundinn sátu og að allir hafi verið
sammála um að aðstoða beri ríkin á
Balkanskaga í efnahagslegri upp-
byggingu og að styrkja lýðræðisleg-
ar stofnanir svo mannréttindi og al-
menn lýðréttindi verði tryggð.
Lagði Halldór áherslu á að þetta
væri fyrsta skrefið í átt að úrlausn
mála á svæðinu; enn væri um lang-
an veg að ganga hvað uppbyggingu
varði. Taldi utanríkisráðherra þó að
unnt væri að ná góðum árangri ef
staðið yrði að málum með skilvirk-
um hætti. Reynslan í kjölfar heims-
styrjaldarinnar síðari og Marshall-
aðstoðarinnar, sýndi fram á mikil-
vægi þess að samhæfa aðgerðir
milli ólíkra aðila. Aður en Marshall-
aðstoðin komst í gagnið hafi menn
eytt miklum fjái-munum til einskis
og það hafi ekki verið fyrr en skipu-
lag batnaði að árangur náðist.
Ahöld um stöðu
Serbíu í framtíðinni
Fulltrúar allra ríkja á Balkan-
skaga voru boðaðir til Sarajevo-
fundarins nema fulltrúar Serbíu.
Hafa leiðtogar vestrænna ríkja ít-
rekað staðfastlega að ríkisstjórn
Serbíu eigi ekki sæti meðal lýðræð-
isríkja á meðan Slobodan Milosevic,
Júgóslavíuforseti og yfirlýstur
stríðsglæpamaður, sæti þar við völd.
Sergeí Stepashin, forsætisráð-
herra Rússlands, sem sat fundinn
sagði að útilokun Serbíu frá Stöðug-
leikasáttmálanum gæti lagt stein í
götu varanlegs friðar á Balkan-
skaga og komið hart niður á
serbnesku þjóðinni. Taldi hann að
stefna Vesturlanda um að hafna að-
stoð við Serbíu gerði ástandið í
landinu mun viðsjárverðara og
flóknara en ella.
Carl BOdt, sérlegur sendimaður
Sameinuðu þjóðanna á Balkan-
skaga, dró í gær ekki dul á erfiðleik-
ana sem ríkja á svæðinu og líkti
ástandinu í Serbíu við örvinglun.
Sagði Bildt að stöðugleiki ó svæðinu
muni vera í hættu uns umbætur
myndu fara fram í Serbíu en bætti
því við að umbóta væri þörf víðar en
í Serbíu. „Þörf er á gagngerri um-
byltingu, mun umfangsmeiri en
bara enduruppbyggingu,11 sagði
Bildt við fréttamenn.
Lagði hann áherslu á að aðilar
sem komi að málum starfi í sam-
vinnu við fólkið sem svæðið byggja
og sagði: „Þótt við fögnum híýjum
orðum úr fjarska, eru það oft að-
gerðir í sveitum og bæjum er þurfa
að koma til svo unnt verði að breyta
tilveru fólks á svæðinu".
Bandaríkin greiða
Kinverjum
Peking. Reuters.
BANDARÍSK stjórnvöld lýstu því
yfir í gær að þau myndu greiða 4,5
milljónir dala í skaðabætur vegna
mannfalls í árásinni á sendiráð Kín-
verja í Belgrad þann 7. maí sl. Þrír
létu lífið og 27 slösuðust er flug-
skeyti Atlantshafsbandalagsins
(NATO) hæfðu sendiráðsbygging-
una og olli atvikið deilum þar sem
Kínverjar létu hörð orð falla í garð
Bandaríkjanna.
Málamiðlun vegna árásarinnar var
náð eftir fundi Bandaríkjamanna og
Kínverja í Peking undanfarna daga
og sagði talsmaður utanríkisráðu-
neytis Bandaríkjanna að lyktir máls-
skaðabætur
ins væru afar mikilvægar fyrir sam-
skipti ríkjanna í framtíðinni.
Enn á eftir að semja um skaða-
bætur handa kínverska ríkinu vegna
tjónsins á sendiráðsbyggingunni
sjólfri auk skaðabóta til bandaríska
utanríkisráðuneytisins vegna tjóns á
sendiráði Bandaríkjanna í Peking
sem varð er reiður múgur grýtti
byggingar þess.
Kínverska Xinhua fréttastofan
sagði í gær að kínverska ríkið myndi
taka við skaðabótunum vegna mann-
fallsins í Belgrad og deila því næst
upphæðinni meðal hinna særðu og
fjölskyldna hinna föllnu.
Póstsendum samdægurs
ÚTSALAN
HEFST Á ÞRIÐJUDA6INAI KL. 7.00
Verð áður kr.-5?995,-
nú kr. 2.495,-
Litir svartur og brúnn.
Stærðir 36-41.
T
oppskórinn
VELTUSUNDI V/INGÓLFSTORG SÍMI 552 1212
Vita-A-Koinbi
olían
margfaldar virkni
surefhiskren
rúlner na '
fynrþurr
skir vindar í utnhtrdu húc
Súrefnisvörur\
Karin Herzog '
......... ...ferskir vindar í umhirðu húðar
Þriðjud. 3. ágúst kl. 14—18:
Apótekið Iðufelli
Fimmtud. 5. ágúst kl. 14—18:
Fjarðarkaups Apótek, Hafnarfirði
Hagkaup Skeifunni
Föstud. 6. ágúst kl. 14—18:
Vesturbæjar Apótek
Hagkaup Skeifunni
Hagkaup Akureyri
Laugard. 7. ágúst kl. 13—17:
Apótekið Smáratorgi, Kópavogi
Kynníngarafsláttur
Á Karin Herzog snyrtistofu á Garðatorgi nærðu
jafnvel enn skjótari árangri.
Hringdu í Önnu Maríu í s. 698 0799/565 6520.