Morgunblaðið - 18.09.1999, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÁRNIANTONÍUS
GUÐMUNDSSON
+ Árni Antoníus
Guðmundsson
fæddist á Þorbjarg-
arstöðum í Skefils-
staðahreppi á
Skaga 8. júlí 1927.
Hann andaðist á
Sjúkrahúsi Skag-
firðinga 11. septem-
ber síðastliðinn.
Hann var sonur
hjónanna Kristínar
_ Arnadóttur frá
Mallandi á Skaga, f.
29.6.
1981 og Guðmundar
Árnasonar frá Vík-
um á Skaga, f. 19.8. 1897, d.
5.12.1983, bænda á Þorbjargar-
stöðum. Árni var elstur fjög-
urra bræðra. Næstur honum
var Ingólfur, f. 19.4. 1929, d.
16.6. 1991, bifvélavirki á Sauð-
árkróki, kv. Fjólu Þorleifsdótt-
ir, ljósmóður á Sauðárkróki,
þau eiga þrjá syni. Haukur, f.
10.8. 1931, bóndi á Þorbjargar-
stöðum og síðar verkamaður á
Sauðárkróki. Ásgrímur, f.
12.11. 1938, d. 9.11. 1969, bóndi
. „ á Þorbjargarstöðum.
Árni kvæntist eftirlifandi eig-
inkonu sinni Svanfríði Guðrúnu
Þóroddsdóttur, f. 17.6.1931, frá
Hofsósi, 17.1.1953 og var heim-
ili þeirra alla tíð á Sauðárkróki.
Þau eignuðust fjögur börn. 1)
Kristín Dröfn, f. 9.12. 1952,
bankamaður á Sauðárkróki,
gift Guðmundi Gunnarssyni,
húsgagnasmið, börn: Árni Þór-
oddur, Gunnar Gígjar og Ragn-
ar Freyr. 2) Guðmundur Þór, f.
j 30.12.1955, sjómaður og útgerð-
armaður á Sauðárkróki í sam-
búð með Ólöfu Hartmannsdótt-
ur kennaranema, börn: Árni
Rúnar og Guðný Katla. 3) Ólöf
Svandís, f. 24.1. 1960, verka-
kona á Sauðárkróki í sambúð
með Stefáni Jónssyni vélvirkja,
börn: Gígja Hrund, Klara Björk,
Halla Mjöll og Edda Borg. 4)
Eva LiUa, f. 31.8. 1967, iðn-
verkakona á Sauðárkróki, börn:
Saga Sjöfn og Leó Þeyr.
Árni fauk námi í rennismiði
hjá Vélsmiðjunni Héðni 1951.
Að námi loknu settist Árni að á
heimaslóðum og stofnaði bif-
reiðaverkstæðið
ÁKI ásamt Ingólfi
bróður sínum og
Karli Simrod. I jan-
úar 1969 gerðist
Árni framkvæmda-
stjóri og einn aðal-
eigandi Hraðfrysti-
hússins Skjaldar,
og starfaði við það
þar til Skjöldur var
seldur Þormóði
ramma. Árni var
einn af aðalhvata-
mönnum þess að
steinullarverk-
smiðja var reist á
Sauðárkróki, og stjórnarfor-
maður þegar verksmiðjan hóf
störf. Árni sat í stjórnum
margra fyrirtækja á Sauðár-
króki s.s. Utgerðarfélagi Skag-
firðinga, Máka, Melrakka o.fl.
Árni starfaði um áratugaskeið í
Sjálfstæðisflokknum og gegndi
þar margháttuðum trúnaðar-
störfum. Hann sat í stjórnum
Sjálfstæðisfélaga í Skagafirði
og fulltrúaráða og var formað-
ur þeirra. Þá sat hann í kjör-
dæmisráði Sjálfstæðisflokksins
á Norðurlandi vestra og sat í
flokksráði Sjálfstæðisflokksins.
Árni var heiðursfélagi í Sjálf-
stæðisfélagi Sauðárkróks. Árni
sat í bæjarstjórn Sauðárkróks
sem aðal- og varamaður um 16
ára skeið, einnig sat hann í
ýmsum nefndum á vegum bæj-
arstjórnar Sauðárkróks. Hann
var formaður stjórnar Hita-
veitu Sauðárkróks um árabil.
Árni starfaði í mörgum félög-
um. Hann var um tíma formað-
ur Iðnaðarmannafélags Sauð-
árkróks og í hópi þeirra iðnað-
armanna sem stóðu að endur-
reisn eldsmiðju Ingimundar
Bjarnasonar. Sem félagi í Iðn-
aðarmannafélaginu starfaði
hann í stjórn Félagsheimilisins
Bifrastar um árabil. Árni gekk
í Rotary-klúbb Sauðárkróks
1960 og tók virkan þátt í starfi
klúbbsins og var forseti eitt
starfsár. _
títför Árna A. Guðmundsson-
ar verður gerð frá Sauðár-
krókskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Ég kveð Árna Guðmundsson,
frænda minn, með miklum söknuði.
Hann reyndist mér alltaf afar vel í
margvíslegum samskiptum. Árni
var um margt ótrúlega öflugur
maður. Hann var einn af máttar-
stólpum Sauðárkróks og um langt
skeið í forystusveit Sjálfstæðis-
flokksins í bænum. Hann sat í bæj-
arstjórn fyrir flokkinn árum saman
og kom mjög að uppbyggingu at-
vinnulífs í bænum.
Árni taldi það skyldu sína að taka
þátt í stofnun og rekstri fyrirtækja,
sitja í stjórn þeirra eða veita þeim
forystu eftir því sem þurfti. Hann
áleit þetta vera beina afleiðingu af
þeirri ákvörðun að vilja eiga heima
<á Sauðárkróki. Á þannig stað yrðu
þeir sem eitthvað gætu að leggja
sitt af mörkum til atvinnulífsins
þannig að byggðin fengi yfirleitt
þrifist og dafnað. Árni brýndi oft
samflokksmenn sína á þessu og af-
staða hans og eftirfylgja reyndist
Sauðárkróki og atvinnulífí bæjarins
sannarlega vel.
Helstu aðalsmerki Ama voru
kjarkurinn til að setja djörf mark-
mið og gífurleg seigla og þraut-
seigja við að ná þeim fram. Hann
fluttist til Sauðárkróks eftir að
ihann lauk námi í rennismíði og
stofnaði ásamt Ingólfi bróður sín-
um verkstæðið Aka við þriðja
mann. Árni var síðan einn af helstu
stofnendum Skjaldar hf. á sjöunda
áratugnum sem rak hraðfrystihús á
Eyrinni þar til fyrir nokkrum ár-
um. Ámi tók strax í upphafi við
.framkvæmdastjóm fyrirtækisins
tíg gegndi því starfi allt þar til
meirihlutinn í fyrirtækinu var seld-
ur Þormóði ramma hf. Á þeim ár-
um sem Árni var framkvæmda-
stjóri Skjaldar hf. átti hann mikinn
þátt í stofnun og uppbyggingu Út-
gerðarfélags Skagfirðinga hf. og
sat í stjórn þess, en það var sameig-
inlegt útgerðarfélag fyrir fisk-
vinnslufyrirtækin í Skagafirði.
Meðan Árni rak Skjöld hf. vora
aðstæður í sjávarútvegi löngum
mjög frábragðnar því sem nú er.
Þá reyndi oft á seiglu og úthald
Árna við að ná endum saman því
ekki flaut hagnaðurinn upp úr fiski-
kössunum í þá daga. Árni var ein-
staklega nægjusamur maður og
það kom fram í miklu aðhaldi og
varkárni í rekstri fyrirtækisins,
jafnvel svo mildu að samstarfs-
mönnum hans fannst ósjaldan nóg
um. En Árni vildi, þrátt fyrir að
geta sett sér djörf markmið, aldrei
taka meiri áhættu í rekstrinum eða
leggja í meiri fjárfestingar en svo
að hann gæti séð þasr ganga upp.
Eitt var það þó sem Árni gat aldrei
sparað við sig í rekstrinum en það
var áherslan á gæði framleiðslunn-
ar. Hann var endalaust að velta því
fyrir sér hvernig unnt væri að laga
aðstæðurnar við framleiðsluna og
hvetja starfsfólkið til dáða þannig
að varan yrði algjörlega gallalaus.
Hann vildi alls ekki stýra fram-
leiðslunni þannig að tekin væri eins
mikil áhætta og hægt var að kom-
ast upp með við að uppfylla gæða-
kröfur, sem var ekki óalgengt sjón-
armið við rekstur í fiskvinnslu á
þessum áram. Líklega þótti Áma
ekki jafn vænt um nokkurn hlut í
rekstrinum eins og viðurkenningar-
skildina frá Coldwater Seafood í
Bandaríkjunum sem hann fékk ár
eftir ár og hann hengdi stoltur upp
í kaffistofunni til þess að minna
starfsfólkið á að það gæti líka verið
stolt af störfum sínum sem væra
mikils metin. I hans huga stóð
Skjöldur hf. ekki undir nafni án við-
urkenningarskjalda. Enda líkaði
starfsfólkinu vel við Árna og treysti
mjög á hann, þótt það þyrfti að
sætta sig við nægjusemina og að-
haldið.
Árni kom mjög að stofnun og
uppbyggingu Steinullarverksmiðj-
unnar á Sauðárkróki og sat í stjórn
hennar. Þar reyndi mjög á seiglu
hans og era til ýmsar sögur af því
hvernig hann kom málum áfram
þrátt fyrir endalaus nei, mótlæti og
hrakspár. Þess vegna gladdi það
Árna mjög þegar rekstur verk-
smiðjunnar komst yfir erfiðustu
hjallana og fór að skila myndarleg-
umafgangi.
Árni tók mikinn þátt í félags-
störfum á vegnum atvinnulífsins.
Hann var virkur í félagsstarfi iðn-
aðarmanna. Eins sat hann áram
saman í stjórn Samtaka fisk-
vinnslustöðvanna og hann naut
þess mjög að vera með félögum sín-
um þar og ræða við þá um gang
mála í sjávarútvegi.
Árni hvatti mig jafnan óspart á
stjórnmálasviðinu og var einn af
öílugustu stuðningsmönnum mín-
um. Hann var sjálfur alltaf tilbúinn
til að hjálpa til við hvað sem þurfti
að gera. í stjórnmálaskoðunum var
Árni umburðarlyndur íhaldsmaður
og lagði mesta áherslu á framfarir
og árangur í atvinnumálum. Hann
átti gott með að vinna með fólki í
öllum þeim félagsmálum sem hann
tók þátt í og naut mikiilar virðingar
hjá samstarfsfólki sínu.
Árna þótti mjög vænt um fjöl-
skyldu sína og hún studdi hann með
hlýhug til allra þeirra fórnfúsu
verka sem hann tók að sér í vinnu
og félagsstörfum. Árni er sannar-
lega kvaddur með þakklæti af sam-
ferðamönnum sínum og ég þakka
fyrir þær mörgu stundir sem við
áttum saman og votta fjölskyldunni
mína dýpstu samúð.
Vilhjálmur Egilsson.
Vinur minn Árni er látinn.
Ég kynntist honum fyrir tæpum
30 áram, það var sumarið 1970. Ég
kom á skrifstofu hans á eyrinni
ásamt öðram mætum manni sem
nú einnig er látinn, Adólf Björns-
syni, sem var þá rafveitustjóri hér á
Sauðárkróki. Erindi okkar á skrif-
stofu Árna var um loðdýrarækt, en
þá var hér í undirbúningi að flytja
inn minka frá Noregi og reka
minkabú hér á Sauðárkróki. Ég
man vel' eftir þessum fyrsta fundi
okkar Árna og þá hvemig hann
kom mér fyrir sjónir. Hann hafði
mikinn áhuga á að gera allt sem
þurfti til að greiða götu fyrir nýja
atvinnugrein, að geta orðið öðram
að liði var hans metnaður en þannig
var Ámi alla sína ævi, hann var ein-
stakur maður. Frá og með þessum
fundi og fram til síðasta dags hefur
Árni starfað að málefnum loðdýra-
ræktarinnar meira og minna hér í
Skagafirði og einnig á landsvísu.
Það yrði langur listi ef taka ætti
saman allar þær nefndir og stjórnir
sem Árni starfaði í. Til marks um
störf Árna að málum loðdýrarækt-
innar var haft á orði að Skagfirð-
ingar væra lánsamir að hafa slíkan
mann til að vinna að málefnum, var
á þetta bent þegar betur gekk hér
en annars staðar. Það er nokkuð
augljóst hvar hugur Árna stóð og
hans viðhorf í því samfélagi sem
hann starfaði í. Áð standa vörð um
atvinnumál og vinna að málum sem
geta bætt umhverfi og það mannlíf
sem við búum í var hans stærsta
áhugamál. Ég minnist þess eitt
sinn er við höfðum verið að vinna að
málefnum loðdýraræktinnar og ég
vissi að það var mikið að gera á
mörgum vígstöðum hjá Árna. Ég
spurði hann hvort hann sæi ekki
fram á neitt frí fyrir sig og Gígju.
Hann svaraði því þannig að hann
væri í nokkuð góðum málum, þar
sem hann og Gígja hefðu farið, bara
tvö, vestur í Húnavatnssýslu sum-
arið áður og gist í tjaldi og þar
hefði hann sofið í tvo sólarhrmga
samfleytt. Svo var að skilja að Árni
hefði gert vel við sig og að hann
byggi enn að þessu fríi. Eg get ekki
látið hjá líða að minnast á nokkur
atriði er varða loðdýraræktina hér í
Skagafirði þar sem Árni var leið-
andi fyrir okkar hönd. Þar er fyrst
að nefna fóðurstöðina á Gránumó-
um, sem varð gjaldþrota. Þá leit út
sem allir vegir væra lokaðir þar
sem enginn vildi koma nálægt þess-
um rekstri á þessum tíma. Þá var
það félagi minn Árni sem stóð að
rekstrarfélagi til þess eins að fóður-
stöðin gæti starfað áfram og í fram-
haldi þess tók Ámi virkan þátt í að
koma rekstri fóðurstöðvarinnar í
þann farveg sem hún er í og hefur
reynst greininni mjög vel. Fyrir
þremur áram var Árni í forsvari
fyrir innflutningi á mink og refum
fyrir skagfirska loðdýrabændur og
hafði einnig umsjón með rekstri á
sóttkvíarbúi sem enn er í fullum
rekstri. Einnig hafði hann með að
gera innflutnirig á feldkanínum,
sem nú era í ræktun víðsvegar um
land, og svona mætti lengi telja um
áþreifanlegan árangur af störfum
Árna í þágu loðdýraræktar hér á
landi. Þegar hugsað er um farinn
veg verður ekki annað sagt en ég
tel að ég hafi verið lánsamur að
hafa fengið að starfa með Árna í
blíðu og stríðu öll þessi ár. Við er-
um Rotaryfélagar og störfuðum
mikið saman innan hreyfingarinnar
að ýmsum málum. Nú síðustu ár
beitti Árni sér fyrir því að
Rotaryklúbbur Sauðárkróks endur-
reisti vörður á leið í Laxárdal, en
hér er um að ræða þá leið er farin
var hér á milli á áram áður. Klúbb-
urinn hefur farið síðastliðin tvö
sumur í þetta verkefni undir leið-
sögn Árna. Fyrir þremur árum
greindist Árni með þann sjúkdóm
sem dró hann til dauða. Árni tók
þessum sjúkdómsmálum með still-
ingu og ótrúlegum baráttuvilja og
stóð Gígja konan hans sem hin
styrka rtoð við hlið hans þar til yfir
lauk. Ég vil með þessum orðum
þakka Arna fyrir allt sem liðið er,
ég vil einnig færa þakkir frá öllum
loðdýrabændum í Skagafirði fyrir
ómetanlegt starf í þágu loðdýra-
ræktarinnar.
Við biðjum Guð að gefa Gígju,
börnum Árna, tengdabörnum og
barnabörnum styrk til þess að
komast í gegnum missinn.
Árni, hvfl þú í friði, Guð blessi
þig-
Reynir Barðdal.
Á sjöunda áratugnum urðu nokk-
ur þáttaskil hér á Krók. Þá hófst
mikil uppbygging, sem staðið hefur
sleitulítið allt til þessa. Einn þeirra
sem lögðu drjúga hönd á plóg í því
starfi var Árni Guðmundsson frá
Þorbjargarstöðum á Skaga, sem í
dag verður borinn til hvflu í kirkju-
garðinum hér á Nöfum. Þaðan er
útsýni fagurt yfir Skagafjörðinn.
Því umhverfi sem þaðan blasir við
og því mannlífi sem þar er lifað
unni Árni Guðmundsson. Hann átti
hér drjúgan starfsdag, drýgri en
margur kann að átta sig á.
í stuttu máli væri hægt að
bregða upp lífshlaupi Árna Guð-
mundssonar; að hann ólst upp í
sveit á fyrri hluta þessarar aldar og
naut ekki mikillar skólagöngu,
lærði rennismíði í Héðni, sneri
heim í Skagafjörð að því námi
loknu, sótti lífsföranaut sinn í Hofs-
ós, stofnaði hér á Krók bflaverk-
stæðið AKI og rak frystihúsið
Skjöld í rúm tuttugu ár. En Árni
Guðmundsson var um margt sér-
stakur maður og verður minnis-
stæður þeim sem honum kynntust
og tal um lífshlaup í venjulegum
skilningi á einhvern veginn ekki við
þegar hann er kvaddur nú að leið-
arlokum.
Það yrði löng þula ef talin yrðu
öll þau félög sem Árni Guðmunds-
son starfaði í um dagana og sat í
stjórnum og veitti formennsku um
lengri eða skemmri tíma; Iðnaðar-
mannafélag, Félagsheimilið Bifröst
sem jafnframt sá um framkvæmd
Sæluviku, Útgerðarfélag Skagfirð-
inga, Steinullarverksmiðjan, svo
fátt eitt sé nefnt og er þá ótalið allt
það starf sem hann vann í Sjálf-
stæðisflokknum og ónefnd seta í
bæjarstjórn Sauðárkróks og nefnd-
um á hennar vegum. Og Árni Guð-
mundsson sat ekki í nefnd eða
stjórn til þess eins að sitja þar eins
og margan hendir, heldur varð að
skila starfi. Verka varð að sjá stað.
Kynni Árna Guðmundssonar og
þess sem hér skrifar undir hafa nú
staðið í nær fjóra áratugi. Þau hafa
verið náin og spannað marga þætti
mannlífsins. Ekki verður frekar um
þau rætt en brugðið upp nokkram
minningum.
Þegar Árni Guðmundsson lagði
frá sér verkfærin niðri á AKA í jan-
úar 1969 og hélt út á Eyri að reka
Skjöld þá íylgdu honum ekki heilla-
spár. En Árni lét það lítt á sig fá og
hófst handa. Og Skagaþráinri
reyndist giftudrjúgur, drýgri en
margur hafði ætlað. Á fyrstu áram
þess rekstrar kom það oft fyrir að
Árni kallaði undirritaðan til starfa
að kvöldi til eða um helgar, að raða
upp bókhaldsgögnum og færa til
bókar. Var tekið fram að greiðsla
yrði í hlutabréfum. Þau hlutabréf
sá undirritaður aldrei. En tuttugu
áram síðar hringdi Árni Guð-
mundsson eitt kvöld og sagði: Það
hafa alltaf legið hérna hjá mér
hlutabréf á þínu nafni frá því um
árið. Viltu taka tilboði upp á sextíu
og fimmfallt nafnverð? Hefur önn-
ur vinna ekki verið betur borguð.
Einhverju sinni á þessum bók-
haldskvöldum var sú fullyrðing
lögð fyrir Árna að hann tæki ekki
nei fyrir svar. Það kom langt og
þungt og hægt haaaa og munnvikin
drógust ögn aftur eins og stundum
þegar málin voru ígrunduð og síðan
fylgdi sú ræða og já væri ekki alltaf
gott svar. Það gæti verið loðið,
segði ekki alltaf allt. Oft væri gott
veganesti að fá nei í byrjun. Þá
þyrfti að fara yfir allt í huganum
aftur og skilgreina og leggja málið
fyrir að nýju. Þá væri öllum ljóst
um hvað málið snerist og þá kæmi
venjulega já.
Saga Skjaldar og Útgerðarfélags
Skagfirðinga er sérstakur kapituli í
atvinnusögu Sauðárkróks; allt gert
af vanefnum en sótt af harðfylgi og
dugnaði. Bankakerfið með allt öðr-
um hætti en nú. Því háttaði þannig
til að Skjöldur eignaðist fyrsta
skuttogarann sem á Krókinn kom,
lítinn kugg sem hét Hegranes. Allt
það skip var keypt í skuld. Síðustu
hálfu milljónina - sem var mikið fé
1971 - náði Árni í í Vestur-Skafta-
fellssýslu. Mér datt hann í hug einn
morguninn, sagði Árni, við höfðum
setið nokki-a landsfundi saman.
Hann lánaði mér þetta alveg prívat.
í upphafí vora nefnd þau um-
skipti sem urðu hér á Króknum á
sjöunda áratugnum. Margt stuðlaði
þar að. Búnaðarbankinn yfirtók þá
rekstur Sparisjóðs Sauðárkróks og
opnaði hér útibú. Útibússtjóri varð
Ragnar Pálsson. Og Skagfírðingar
munu skilja þegar sagt er að Ragn-
ar hafi rekið þetta útibú, byggð og
banka til farsældar. Árni hafði það
fyrir háttu, væri málið mikilsvert,
að smeygja sér inn í bankann á
slaginu fjögur. Það traflaði þá ekk-
ert nema kvöldmaturinn, sagði
hann.
Hér verður ekki fjallað um þau
fjölþættu störf sem Árni vann fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Það verður af
öðram gert. Hér verða aðeins
nefnd síðustu afskipti Ái-na á þeim
vettvangi, því þau lýsa honum vel.
Þegar ákveðið hafði verið að sam-
eina sveitarfélögin í Skagafirði - að
Akrahreppi undanskildum - kom
fram sú hugmynd að Sjálfstæðis-
flokkur og Framsóknarflokkur
byðu fram sameiginlegan lista sem
fælist í því að oddvitar sætu áfram
og skipuðu listann. Þegar málið var
kynnt í fulltrúaráði Sjálfstæðisfé-
laganna hafði framsögumaður
varla þagnað þegar Árni var kom-
inn í pontu og hóf mál sitt á sinn
sérstaka hátt: Ég hef ekki hug-
myndaflug í svona framboð. Þegar
rúmur hálfur mánuður var til kosn-
inga þótti Árna dauft yfir í kosn-
ingabaráttunni og einn morgun er
hann mættur hér á stofugólfi; það