Morgunblaðið - 11.12.1999, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stærsti hluti viðbótarútgjalda til heilbrigðiskerfísins skv. tillögum meirihluta fjárlaganefndar
Skilyrði að rekstur
verði innan heimilda
MEIRIHLUTI fjárlaganefndar
leggur til í breytingartillögum við
fjárlagafrumvarp næsta árs að til
viðbótar hækkuðu framlagi til heil-
brigðisstofnana í fjáraukalögum yf-
irstandandi árs verði ráðstafað 2,1
milljarði kr. til viðbótar á næsta ári.
Lagt er til að veitt verði 1.444 millj.
kr. hækkun á framlögum til sjúkra-
húsa, heilsugæslustöðva og samrek-
inna heilbrigðisstofnana sem heyra
undir heilbrigðisráðuneytið í kjölfar
endurmats á rekstrarkostnaði.
„Sú hækkun á fjárveitingu sem
hér er lögð til gerir stjórnendum
kleift að samræma rekstrarkostnað
við fjárheimildir ársins 2000. Fram-
lagið er veitt með því skilyrði að
stjómendur stofnananna geri samn-
ing við heilbrigðisráðuneyti um að
rekstur þeirra verði innan fjárheim-
ilda árið 2000 og ákvæði í samningi
verði í samræmi við það sem fram
kemur um skipan þessara mála í
inngangi. Að öðrum kosti er gert ráð
fyrir að fjárveitingin verði felld nið-
ur með fjáraukalögum ársins 2000,“
segir í nefndaráliti meirihluta fjár-
laganefndar.
675 milljónir
til Ríkisspítala
Stærstu framlög sem meirihlut-
inn leggur til á fjárlögum næsta árs,
skipt eftir stofnunum, eru 675 millj.
kr. til Ríkispítalanna, 210 millj. kr.
til Sjúkrahúss Reykjavíkur, 66 millj.
til Heilbrigðisstofnunar Austur-
lands, 60 millj. til heilsugæslu í
Reykjavík, 56 millj. til Heilbrigðis-
stofnunarinnar á Suðurnesjum, 55
millj. til Heilbrigðisstofnunarinnar á
Akranesi, 55 millj. til Fjórðung-
ssjúkrahússins á Akureyri og 53
millj. til Heilbrigðisstofnunarinnar á
Selfossi. Lögð er til 134 millj. kr.
hækkun á framlögum til hjúkrunar-
heimila og daggjaldastofnana,
hæsta viðbótarframlagið er til Sól-
vangs í Hafnarfirði 27 millj. og 24,8
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Jón Kristjánsson (t.h.) mælti fyrir tillögum meirihluta fjárlaganefndar.
Með honum á myndinni er Gunnar I. Birgisson.
ALÞINGI
millj. til Höfða á Akranesi. Gerð er
tillaga um 37 millj. kr. til ýmissa
sjálfseignarstofnana. Þá eru fram-
lög til ýmissa viðfangsefna í heil-
brigðismálum aukin um 57 millj-
arða, þar af er lögð til 32 millj. kr.
hækkun fjárveitingar til leitarstöðv-
ar Krabbameinsfélagsins.
Meirihluti fjárlaganefndar leggur
einnig m.a. til 76 millj. kr. hækkun á
fjárlagaliðnum bætur skv. lögum
um félagslega aðstoð.
140 millj. kr. hækkun
fjárveitinga til Alþingis
Stjómarmeirihlutinn í fjárlaga-
nefnd gerir tillögu um
um tæplega 140 milljóna kr.
hækkun fjárveitinga á fjárveiting-
um til Alþingis í breytingartillögum
við fjárlagafrumvarp næsta árs. Þar
af er gerð tillaga um tímabundið 113
millj. kr. framlag vegna fasteigna,
sem á aðallega að ráðstafa til breyt-
inga á innréttingum í húsnæði sem
þingið hefur tekið á leigu á 2. hæð
Austurstrætis. Einnig er lögð til 6
millj. kr. hækkun vegna aksturs,
flugferða og símakostnaðar þing-
manna og 8 millj. kr. til alþjóðasam-
starfs. Þá er lagt til 60 millj. kr. við-
bótarframlag vegna ýmissa
framkvæmda við nýbyggingu á Al-
þingisreit.
Lagt er til í breytingartillögum
meirihluta fjárlaganefndar að fram-
lag til Háskóla íslands hækki um
109 milljónir kr. og framlög til Há-
skólans á Akureyri hækki um 30
millj. kr. Gerir meirihluti fjárlaga-
nefndareinnig tillögu um rúmlega
138 millj. kr. hækkun á fjárveiting-
um til háskóla- og rannsóknarstarf-
semi.
Þá er lagt til að fjárveiting til
jöfnunar námskostnaðar verði aukin
um 76,7 millj. kr. Gerðar eru tillögur
um ýmsar breytingar á útgjöldum
til framhaldsskóla sem fela í sér
samtals 80 millj. kr. hækkun á fram-
lögum til skólanna.
Meirihluti fjárlaganefndar leggur
einnig til að niðurgreiðslur á rafhit-
un hækki um 160 millj. kr. á næsta
ári. Er það áfangi í framkvæmd
stefnu í byggðamálum sem sam-
þykkt var fyrir árin 1999-2001, að
því er segir í nefndaráliti meirihluta
fjárlaganefndar.
239 m.kr. hækkun framlaga
til Vegagerðarinnar
Samtals gerir meirihluti fjárlaga-
nefndar tillögu um 239 millj. kr.
hækkun framlaga til Vegagerðar-
innar. Er m.a. lagt til að fjárveiting-
ar til nýframkvæmda hækki alls um
88 millj. kr.
Meirihlutinn í fjárlaganefnd gerir
einnig ýmsar tillögur um aukin
framlög í baráttunni gegn ííkniefna-
vandanum og nemur útgjaldaaukn-
ingin til þessara verkefna samtals
400 milljónum króna á fjáraukalög-
um fyrir yfirstandandi ár og fjárlög-
um fyrir næsta ár.
Farið er fram á tímabundið 22
millj. kr. framlag til Vesturfaraset-
ursins á Hofsósi en skv. samningi
forsætisráðuneytisins og Vestur-
farasetursins mun ríkissjóður
leggja setrinu til 12 millj. kr. á ári í
fimm ár. einnig er farið fram á 22
millj. kr. tímabundið framlag á
næsta ári vegna ófyrirséðs kostnað-
ar landafundanefndar.
Lagt er tfl að framlög til viðhalds
og stofnkostnaðar menningarstofn-
ana hækki um 18 millj. kr. frá fjár-
lagafrumvarpinu. Lagt er tfl að veitt
verði 10 millj. kr. tímabundið fram-
lag til uppbyggingar safnahúss í
Búðardal og gerð er tillaga um 5
millj. kr. tímabundið framlag til
Hestamiðstöðvar Islands sem fyrir-
hugað er að komið verði á fót í
Skagafirði.
Einnig leggur meirihlutinn til 25
millj. kr. framlagi verði veitt til
átaks í hrossarækt. „Um er að ræða
tvö verkefni. annað er átaksverkefni
á vegum Félags hrossabænda,
Landssambands hestamannafélaga,
Félags tamningamanna og Bænda-
samtaka Islands. Gert er ráð fyrir
að landbúnaðarráðuneytið leggi 15
m. kr. á ári næstu fimm ár til þessa
samstarfs, samtals 75 m. kr. Hitt
átaksverkefnið er um gæðastefnu,
ræktun, tamningu, þjálfun, kynn-
ingu og notkun íslenska hestsins.
Gert er ráð fyrir 10 m.kr. árlegu
framlagi til þess verkefnis næstu
fimm ár, samtals 50 m.kr.,“ segir í
nefndaráliti meirihluta fjárlaga-
nefndar.
Vopnaleitargjald hækkað
úr 90 í 125 kr. á hvern farþega
Samkvæmt breytingartillögum
meirihluta fjárlaganefndar hækka
framlög til sýslumannsins á Kefla-
víkurflugvelli um 57 millj. kr. Þar af
fara 11,8 millj. kr. til að efla toll-
gæslu og fíkniefnavarnir með því að
ráða þrjá tollverði. í öðru lagi er
lögð til 21 millj. kr. viðbótarfjárveit-
ing til að koma til móts við vanda
embættisins vegna aukinnar um-
ferðar um Keflavíkurflugvöll, sem
kallar á aukna tollgæslu og öryggis-
eftirlit. „Þessu hefur m.a. verið
mætt með ráðningu tveggja nýrra
starfsmanna, mikilli fjölgun afleys-
ingafólks á álagstímum og með mik-
flli yfirvinnu. Fyrirhugað er að þessi
útgjaldaaukning, að fjárhæð 21
m.kr., verði að fullu fjármögnuð með
hækkun vopnaleitargjalds úr 90 kr. í
125 kr. á hvern fullorðinn farþega
sem fer frá íslandi," segir í áliti
meirihlutans. Jafnframt þessu er 21
millj. kr. fjárveiting ætluð til að ráða
tíu lögreglumenn hjá ríkislögregl-
ustjóra til að efla landamæraeftirlit í
tengslum við skuldbindingar ís-
lands í Sehengen-samningnum.
Jón Kristjánsson, formaður fjárlaffanefndar, við aðra umræðu um fiárlagafrumvarpið
Bæta þarf afkomu ríkis-
sjóðs verulega milli ára
„ÞAÐ hlýtur að verða verkefni ríkis-
fjármálanna á næstu árum að koma í
veg fyrir að rekstur hins opinbera
haldi áfram að bólgna út ár frá ári,“
sagði Jón Kristjánsson, formaður
fjárlaganefndar, í framsöguræðu
sinni með breytingartfllögum rneiri-
hluta nefndarinnar við 2. umræðu um
fjárlagafrumvarpið á Alþingi í gær.
Jón sagði að skoða verði ríkisrekstur-
inn með gagnrýnum hætti með tilliti
til aukinna útgjalda. Kom fram í máli
hans að á árinu 1999 er áætlað að
tekjur rfldssjóðs aukist um allt að 10
milljörðum króna vegna aukinnar
veltu í samfélaginu, hærri launatekna
og hækkunar á óbeinum sköttum.
Jón sagði miklu skipta að reka rík-
issjóð með verulegum afgangi við nú-
verandi aðstæður. Dæmigerð hætt-
umerki væru komin fram um að
góðærið gæti senn farið úr böndum ef
ekki er gripið í taumana. Oruggasta
leiðin að því markmiði að auka að-
haldið í efnahagslífinu væri þéttara
taumhald í ríkisfjármálum og því
þvrfti að bæta afkomu rikissjóðs
vei-ulega milli áranna 1999 og 2000.
3.639 millj. viðbdtarútgjöld
Meiri hluti fjárlaganefndar gerir
samanlagt tillögur um 3.639 milljóna
kr. aukin framlög í breyt'ingartillög-
um við fjárlagafrumvarpið Þar af eru
2,1 milljarður kr. viðbótarframlög til
að leysa fjárhagsvanda heilbrigðis-
stofnana en auk þess eru útgjalda-
frekustu tillögumar um aukin fram-
lög til byggðamála og til baráttunnar
gegn ííkniefnaneyslu. í upphaflegu
fjárlagafrumvarpi var áætlaður
tekjuafgangur rfldssjóðs á næsta ári
15 mflljarðar króna.
Jón vék sérstaklega að fjái-hags-
vanda heilbrigðisstofnana og þeim
aðgerðum sem ákveðið hefur verið að
grípa til í framsöguræðu sinni. Vitn-
aði hann í nýja úttekt Rfldsendur-
skoðunar og orsakir fjárhagsvand-
ans, sem mætti að verulegu leyti
rekja til afleiðinga kjarasamninga og
svonefnda aðlögunarsamninga sem
gerðir hafa verið. „Það virðist Ijóst að
framkvæmd kjarasamninga hefur
farið á annan veg en stjómvöld
hugðu. Stjómendur margra stofnana
virðast hafa staðið ráðþrota gagnvart
skipulögðum aðgerðum og hópupp-
sögnum viðsemjenda sinna. Þá hratt
samanburður á kjörum og samning-
um milli stofnana af stað skriðu sem
m.a. leiddi til þess að áður gerðir
samningar vom teknir upp og samið
um meiri launahækkanir en áður. Að
því er virðist gerðu stjómendur
margra stofnana sér ekki grein fyrir
því hvaða launahækkanir fólust í
reynd í þeim samningum sem þeir
gerðu og skrifuðu undir,“ sagði Jón.
Hann sagði einnig að engan veginn
væri viðunandi að ár eftir ár sé komið
til Alþingis og óskað eftir auknum
fjárveitingum umfram fjárlög.
Einar Már Sigurðarson, þingmað-
ur Samfylkingarinnar sem sæti á í
fjárlaganefnd, mælti fyrir nefndarál-
iti minnihluta fjárlaganefndar. Full-
trúar minnihlutans gagnrýna fyrir-
liggjandi fjárlagafmmvarp og
fjáraukalagafrumvarp harðlega, sem
þeir segja að feli í sér stóraukin út-
gjöld og séu beinlínis þensluhvetj-
andi.
Stóraukin og þenslu-
hvetjandi útgjöld
„Breytingartillögur meiri hlutans
nema nú 3,6 milljörðum kr. Að öllu
óbreyttu verður tekjuafgangur ríkis-
sjóðs því 11,4 milljarðar kr. Seðla-
bankinn telur hins vegar að tekjuaf-
gangur fmmvarpsins, 15 milljarðar
kr., feli ekki í sér nægjanlegt
viðbótaraðhald,“ segir í áliti minni-
hlutans. Þá er bent á að alls hafi verið
veittir 7,3 milljarðar til viðbótar í
heilbrigðiskerfið ef framvarp til
fjáraukalaga sé talið með og miðað
við árið 1998 hafi fjárveitingar til
þessa málaflokks hækkað um 11,1
milljarð kr. eðaum 17,8%.
Einar sagði að hagstjóm ríkis-
stjórnai-innar hefði bmgðist. Með
fyrirliggjandi framvarpi og breyting-
artillögum væm útgjöld ríkissjóðs
aukin um rúma 12 milljarða kr. Ljóst
væri að fjármálastjórn margra stofn-
ana og eftirlit með þeim væri í ólestri.
Þá sagði Einar m.a. að Ijóst væri að
hlutfallslega ykjust útgjöld forsætis-
ráðuneytisins mest eða um rúmlega
12% og í öðm sæti kæmi utanrflds-
ráðuneytið með rúmlega 10% aukn-
ingu útgjalda. „Hér fara oddvitai'
stjómarflokkanna fram með fordæmi
sem væntanlega aðrir hæstvirtir ráð-
herrar taka eftir og fylgja í kjölfarið,"
sagði hann.
Gagnrýni á útgjöld þingsins
Við aðra umræðu um framvarp til
fjárlaga gagnrýndi Pétur H. Blöndal,
þingmaðul• Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík, fjáiveitingai- til reksturs
Alþingis og kostnað við áformaðar
úrbætur í húsnæðismálum þingsins.
Hann gagnrýndi einnig að fjárlaga-
nefnd hefði ekki skorið niður einn
einasta lið fjárlagafmmvarpsins og
sagði ennfremur að við afgreiðslu
fjárlaga væri þinginu ætlað að eltast
við ýmis framkvæmdaatriði. Pétur
taldi framvarpið til marks um niður-
lægingu löggjafarvaldsins gagnvart
framkvæmdavaldinu.
Þingmaðurinn sagði að í fjárlaga-
framvarpinu hefðu 1.213 milljónir
króna verið ætlaðar til reksturs AI-
þingis en með áliti meirihluta
fjárlaganefndar væri sú fjárhæð
hækkuð um 139,5 milljónir króna.
Rekstui-inn kosti því samtals um
1.350 milljónir, eða um 20 milljónir
króna á hvern þingmann. Hann gagn-
rýndi sérstaklega áform um 98 m.kr.
útgjöld við endurbætur á húsnæði í
Austurstræti, sem Alþingi hefur tek-
ið á leigu. Einnig nefndi hann að uppi
væra áform um að byggja skála við
hliðina á Alþingishúsinu sem muni
kosta 400 milljónir, „og er þó ekki
nema einn matsalur. Það er fullt af
matsölum hér í kring, það væri hægt
að gera samning við þá fyrir vextina
af þessari upphæð, og fyrir vextina
gætu allir alþingismenn eflaust borð-
að ókeypis. Ég legg til að hætt verði
við þetta ævintýri, sem verður byij-
unin á miklu stærra ævintýri, sem ég
hef heyrt að muni kosta nálægt 5.000
milljónir króna,“ sagði Pétur.
Pétur gagnrýndi ýmsar áformaðar
fjárveitingar og einnig það að í fram-
varpinu væri verið að eyða tíma Al-
þingis í hluti eins og framlög til að
kaupa og þjálfa fíkniefnahund, 300
þúsund ki-óna framlag til undirbún-
ings ráðstefnu, og 3 m.kr. til að kanna
kræklingaeldi og fleira. „Mér finnst
óeðlilegt að Alþingi sé að vinna í
framkvæmdaratriðum. Alþingi á að
sjá um löggjafarvaldið, sem það gerir
ekki í dag,“ sagði hann. Flest lög sem
Alþingi samþykki væru ekki samin
þar heldur í Brussel eða hjá hags-
munaaðilum og ráðuneytum. „Hátt-
virtir þingmenn stunda ekki lög-
gjafarstarf, þeir stunda það að fara
yfir lög en semja þau ekki sjálfir. Ég
vildi sjá að Alþingi semdi lög og stæði
ekki í framkvæmdum. Við skulum
láta framkvæmdavaldið um fram-
kvæmdaratriðin og snúa okkur að
löggjafarstarfi." Hann sagði að það
yrði til þess falið að skerpa ábyrgð í
þjóðfélaginu að Alþingi snúi sér að
löggjafarstarfi og hafi eftirlit með
framkvæmdavaldinu.