Morgunblaðið - 16.09.2000, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 2000 27
ERLENT
Stjórnmálaleiðtogar dttast vaxandi andstöðu við evruna fyrir atkvæðagreiðsluna í Danmörku
Ihusra bandalas- á
lokasprettinum
Danir greiða atkvæði um aðild landsins að
Efnahags- og myntbandalagi Evrópu,
EMU, 28. september. Mikil óvissa ríkir um
úrslitin, að sögn Helga Þorsteinssonar í
Kaupmannahöfn.
SKOÐANAKANNANIR síðustu
daga benda tU þess að fylgismönnum
aðUdar Danmerkur að evrópska
myntbandalaginu fari fækkandi.
Mest minnkar fylgið meðal kjósenda
Jafnaðarmannaflokksins og Vinstri-
flokksins, sem báðir berjast fyrii- að-
ild. Af stóru flokkunum þremur, sem
hlynntir eru evrunni, hefur aðeins
Ihaldsflokknum tekist að halda kjós-
endum á „réttri“ braut. Flokkamir
þrír íhuga nú að hefja sameiginlega
áróðursherferð á lokasprettinum íyr-
ir atkvæðagreiðsluna 28. september.
Afstaðan gagnvart evrunni gengur
ekki aðeins þvert á flokkslínur heldur
einnig flestar aðrar hefðbundnar póli-
tískar skiptingar, enda er hægt að
túlka og meta áhrif aðildar að mynt-
bandalaginu á ýmsan hátt. Margir
andstæðinga evrunnar hafa þannig
beitt þjóðemisrökum til stuðnings
málstað sínum, en Mogens Glistrup,
fyrrum formaður Framfaraflokksins,
sem ótvírætt telst til hörðustu þjóð-
emissinna, er þó fylgismaður hennar.
A stjórnmálafundi á skyndibitastað í
Kaupmannahöfn fyn- í vikunni sagði
Glistrap að evran myndi hjálpa til við
að sameina vestræn lönd í eitt ríki,
sem siðan gæti lokað landamæram
sínum með rafmagnsgirðingum til að
halda innflytjendmn úr suðri og
austri úti. Andmælandi hans á fund-
inum, þingmaðurinn Kamal Qureshi,
var sammála því að evrasamstarfið
myndi verða til þess að einangra vest-
ræn ríki frá umheiminum, en taldi
andstætt Glistrap að það væri lítt eft-
irsóknaiTerð framtíðarsýn.
Innflytjendur og karlar
fylgjandi evrunni
Qureshi, sem eins og nafnið geíúr
til kynna er af erlendum upprana, er
þó undantekning í röðum innflytj-
enda. I nýlegri skoðanakönnun, sem
birt var í dagblaðinu Jyllands-Posten,
kom fram að greinilegur meh'ihluti
þehra er íylgjandi evrunni. Af þeim
sem afstöðu tóku sögðust 51,4% vera
fylgjandi aðild að myntbandalaginu,
en aðeins 11% vora á móti.
Skoðanakannanir hafa einnig sýnt
að hlutfallslega mun fleiri karlar en
konur era fylgjandi aðild. í könnun
sem birt var i viðskiptablaðinu Bors-
en í gær kom fram að 51% karla væri
fylgismenn evrannar, en aðeins 38%
kvenna. Meira en helmingur kvenna,
eða 53%, era samkvæmt könnuninni
á móti aðild að myntbandalaginu, en
44% karla. Konur era í meirihluta
starfsmanna hins opinbera, og það er
í þeim hópi sem andstaðan er mest.
Hjá báðum kynjunum hefur and-
staðan aukist undanfarnar vikur.
Annað sem skoðanakannanir hafa
sýnt er að þeir sem standa fjárhags-
lega vel era líklegri til að styðja aðild
heldur en aðrir. I skoðanakönnuninni
i Borsen kom fram að í hópi fjöl-
skyldna sem hafa yfír fimm milljónir
íslenskra króna í árstekjur er meiri-
hluti fylgjandi evrunni. Ef litið er til
þeirra sem hafa innan við 1,5 milljónir
króna í árstekjur, er afgerandi meiri-
hluti andsnúinn aðild að myntbanda-
laginu.
Segja ellilífeyrinn
ekki vera í hættu
Vinstriflokkurinn, Jafnaðarmanna-
flokkurinn og Ihaldsflokkurinn íhuga
nú að taka höndum saman fyrir at-
kvæðagreiðsluna og hefja sameigin-
lega áróðursherferð. Með þessum
hætti hyggjast þeir meðal annars
sannfæra kjósendur um að evran
stefni danska ellilífeyriskerfínu,
„folkepensionen", ekki í hættu, eins
og andstæðingarnir hafa haldið fram.
Georg Poulsen, fymim formaður
Danska jámiðnaðarsambandsins,
sem jafnframt er áhrifamaður innan
Jafnaðarmannaflokksins, flokks Poul
Nyrap Rasmussens forsætisráð-
herra, hefur lagt fram tillögu um
samstarf flokkanna. Vinstriflokkur-
inn hefur þegar lýst yfir stuðningi við
hana. Varaformaðurinn, Lars Lokke
Rasmussen, segir í samtali við dag-
blaðið Berlingske Tidende, að and-
stæðingum evrannar hafi tekist að
koma því inn hjá fólki að hún stefni
ellilífeyrinum í hættu, þrátt fyrir að
milli hans og evrannar séu í raun og
vera engin tengsl.
Jafnaðarmenn hafa hingað til hafn-
að öllum tillögum um samstarf við
hina flokkana í tengslum við at-
kvæðagreiðsluna, en hafa enn ekki
tekið afstöðu til tillögu Poulsens. Að-
altalsmaður þeirra í evramálefnum
segist þó vera fylgjandi tillögunni í
grandvallaratriðum. íhaldsmenn
eiga einnig eftir að taka afstöðu í mál-
inu.
Forystumenn ESB
óttast niðurstöðuna
Greinilegt er að forystumenn innan
Evrópusambandsins era farnir að
óttast að niðurstaða þjóðaratkvæða-
greiðslunnar verði þeim h'tt að skapi.
Niðurstaðan er ekki aðeins mikilvæg
vegna stöðu Danmerkur gagnvart
ESB, heldur einnig vegna þess að tal-
ið er að hún muni hafa mikil áhrif á af-
stöðu Svía og Breta. Forystumenn
Evi-ópusambandsins, og stjórnmála-
leiðtogar í öðrum aðildarríkjum ESB,
hafa yfirleitt forðast að tjá sig um
málið af ótta við að styggja Dani.
Wim Duisenberg, aðalbankastjóri
Evrópska seðlabankans, brá út af
þeirri reglu í vikunni og veitti fimm
dönskum dagblöðum viðtöl. Duisen-
berg spáir miklum hagvexti, yfir 3%,
á evrasvæðinu á þessu og næstu
tveimur áram, en segir að vöxturinn í
Danmörku verði töluvert minni ef
Danir ákveða að ganga ekki í mynt-
bandalagið. I einu viðtalinu gekk
hann svo langt að segja, að ef hann
væri Dani, myndi hann greiða at-
kvæði með myntbandalaginu.
Þrátt fyrir bjartsýni Duisenbergs
hefur efnahagsþróunin á evrasvæð-
inu hingað til fremur orðið til að
draga úr stuðningi við aðild Dan-
merkur. Samkvæmt nýrri skoðana-
könnun sem birt var í Borsen, hefur
gengisfall evrannar gagnvart doll-
amum að undanfömu dregið úr trú
Dana á að myntbandalagið yrði
dönsku efnahagslífí til góðs.
Stefnir í tvísýna
atkvæðagreiðslu
I viðtölunum við Duisenberg kom
einnig fram annað sem gæti orðið til
þess að draga úr vilja Dana til að
ganga til liðs við evrasvæðið. Poul
Nyrap Rasmussen forsætisráðherra
hefur sagt að Danir muni geta gengið
úr myntbandalaginu síðar, líki þeim
ekki árangurinn. Duisenberg sagði á
hinn bóginn að það væri nánast úti-
lokað.
Margir stjórnmálaleiðtogar viður-
kenna að þeir viti í raun ekki ná-
kvæmlega hvaða áhrif úrslit at-
kvæðagreiðslunnar muni hafa.
Poul Nyrap Rasmussen forsætis-
ráðherra segir að atkvæðagreiðslan
verði líklega mjög spennandi, og geti
farið á hvom veginn sem er, og flestir
stjómmálaskýrendur era sammála.
Margir kjósendur eru enn óákveðnir,
eða gætu auðveldlega skipt um skoð-
un.
Krafturinn liggur í vatninu!
Landóvirkjun cskar Olympiulandsliðinu í sundi gcðs gengis í Sidney
c
Landsvirldun