Morgunblaðið - 16.09.2000, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 2000 39
UMRÆÐAN
Af afskekkt-
um stað
Norðausturhorn
landsins virðist í mik-
illi fjarlægð frá höfðu-
borgarsvæðinu. Fáir
staðir eru a.m.k.
lengra í burtu frá því
en Hraunhafnartangi
ogLanganes.
I ágústmánuði fékk
undirritaður tækifæri
til að dvelja ásamt
fjölskyldu og kunn-
ingjafólki nokkra
daga í góðu yfirlæti í
bændagistingu í Þist-
ilfirði. Lagt var af
stað að morgni, ekið
um Vestur- og Norð-
urland, staldrað við í
Hrútafirði, við Víð-
imýrarkirkju í Skagafirði, góða
stund á Akureyri, á Húsavík og í Ás-
byrgi. Komið var að Ytra-Álandi í
Þistilfirði undir kvöld. Þar var tekið
á móti okkur með rjúkandi kaffi og
heitum pönnukökum. Okkur var
sýnd alúð og íslensk gestrisni eins
og hún getur orðið best. Húsráðend-
ur að Ytra-Álandi, Bjarnveig Skaft-
feld og Skúli Ragnarsson, vísuðu
okkur að sumarhúsi sem þar er við
bæinn. í húsinu var allt það til staðar
er ferðalangar geta haft þörf fyrir.
Auk þess hafa þau gott gistirými
fyrir ferðalanga í sjálfum bænum.
Veður var frábært þá daga sem
við dvöldum við Þistilfjörð. Tíminn
var m.a. notaður til skoðunarferða á
Raufarhöfn og á Þórshöfn. Á síðar-
nefnda staðnum er t.d. mjög góð
sundlaug og aðstaða öll hin besta.
Þingmenn kjördæmisins
mættu hins vegar að
ósekju leggja meiri
áherslur á samgönguúr-
bætur en vegirnir voru
þó með besta móti. Við
fórum um rekafjörur
norðan við Höskuldar-
nes, áðum á fallegum
stað við veg er liggur
upp á Melrakkasléttu,
skoðuðum okkur um í
Viðarvík undir Viðar-
Qalli, gengum fram á
Rauðanes og börðum
Stakka augum en þeir
eru ein af merkilegri
náttúruperlum Islands.
U.þ.b. 40 mínútna greið-
fær gangur er niður að
Stökkum en gangan er vel þess virði.
Þá var tíminn notaður til að skoða
Náttúruperlur
Stakkar eru ein af
merkilegri náttúruperl-
----7-------------3----
um Islands, segir Omar
_
Smári Armannsson.
sig um á kirkjustöðunum Svalbarði
og Sauðanesi, ganga um sendnar
fjörumar neðan við Ytra-Lón og um
Langanes, Skoruvík, út á Font og
um Skála. Allir eiga þessir staðir sér
langa og merkilega sögu og hefur
hver og einn bara gott af því að rifja
hana upp, ekki síst í ljósi byggða-
Ómar Smári
Ármannsson
Stakkar.
röskunar sem átt hefur sér stað hér
á landi í seinni tíð. Á Skálum bjó t.d.
margt manna á fyrri hluta þessarar
aldar. Þar var ein helsta verstöð
landsins, afskekkt og harðbýl. Eftir
misheppnaðar hafnarumbætur og
breytta atvinnuhætti, tækni og
minni möguleika fólksins til að kom-
ast af, fluttist það búferlum og stað-
urinn lagðist af. Svo hefur reyndar
verið um marga aðra „þéttbýlis-
staði“ hér á landi.
Á þessum stað er tilvalið að rifja
upp aðstæður fólks hér áður fyrr,
möguleika þess til lífsbjargar og
jafnvel breytingar þær er orðið hafa
á eðli refsinga hér á landi. Á síðustu
öld var t.a.m. forfaðir sumra íslend-
inga, búsettur á Langanesi, staðinn
að því að stela ítrekað frá nágrönn-
um sínum ýmsum nauðsynjum. Yfir-
valdið var víðs fjarri og litið var að-
hafst um allnokkurt skeið þrátt fyrir
ítrekaðar beiðnir fólksins og mikla
umleitan prestsins. Þó fór svo að
lokum að maðurinn var dreginn fyrii-
yfirvaldið er úrskurðaði þegar að
skorið skyldi á hásinar beggja fóta
hans.
Maðurinn var síðan færður aftur í
kot sitt á Nesinu. Þar var hann upp á
aðra kominn um nauðsynjar það sem
eftir var. Nú eru aðrir tímar - sem
betur fer fyrir suma.
Margir vilja halda því fram að
Þistilfjörður sé afskekktur. Af-
skekktur frá hverju? Frá
höfuðborgarsvæðinu? Kannski er
nafli alheimsins bara alls ekki þar
sem flestir búa þegar upp er staðið?
- ekki frekar en að hin almenna
skoðun þurfi að vera hin eina rétta.
Að athuguðu máli og þegar öllu er á
botninn hvolft skiptir kannski mestu
máli að vera ekki í of mikilli fjarlægð
frá sjálfum sér hvar sem maður er. í
þéttbýli höfuðborgarinnar er til fólk
sem enn hefur ekki fundið sjálft sig
og lifir tiltölulega einangruðu lífi,
þrátt fyrir fjöldann. Fólkið við hinn
nyrsta fjörð er ekki margt en það
fylgist mjög vel með því sem er að
gerast, bæði hér á landi og erlendis.
Það er vel meðvitað um það sem
skiptir máli, það býr yfir mikilli
þekkingu á ýmsum sviðum og gerir
sér betur en margir aðrir grein fyrir
samhengi hlutanna. Fjarlægðin frá
nálægðinni við „menningu" höfuð-
borgarsvæðisins virðist því vera
kostur ef eitthvað er. Hún virðist
a.m.k. gefa fólkinu kost á að meta
hlutina af meiri skynsemi en gengur
og gerist. Hiklaust er hægt að mæla
með því að fólk af suðvesturlandi
nýti sér náttúru og umhverfi Þistil-
fjarðar og gefi sér tíma til að ræða
við fólkið sem þar býr. Það verður
ríkara á eftir.
Eiríkur, bóndi og landpóstur á
Borgum í Kollavík i Þistilfirði, er
fróður um ýmislegt það er gerst hef-
ur við Þistilfjörð. Hann er m.a. vel
kunnugur máli er kom upp á Sval-
barði og teigði anga sína víðar um
sveitina skömmu fyrir síðustu alda-
mót. Sólborgarmálið er nátengt
sögu Þistilfjarðar og fólkið þar hefur
búið yfir ýmissi vitneskju um það er
aldrei hefur verið færð í bækur. Þeg-
ar við heimsóttum Svalbarð, þar sem
Sólborg er sögð jarðsett í suðaustur-
homi gamla kirkjugarðsins, var
heiðríkja og yfir 20° hiti. Skyndilega
dró dökk ský á himin ofan fjalla á
Öxarfjarðarheiði og miklar þrumur
og eldingar fylgdu í kjölfarið í u.þ.b.
klukkustund. Skýin náðu hins vegar
ekki að kirkjugarðinum á Svalbarði.
Þar skein sólin sem aldrei fyrr.
Á heimleið var ekið rólega um
Austurland og Suðurland, stöðvað á
Vopnafirði, á Egilstöðum, við Djúpa-
vog, i Lóni og á Vík. Þrátt fyrir það
var komið heim á höfuðborgarsvæð-
ið fyrir miðnætti. Þistilfjörður er þvi
ekki eins afskekktur í tíma og ætla
mætti. Fólk hefur bara almennt ekki
enn uppgötvað þær perlur sem hann
hefur að geyma.
Við kunnum hjónunum að Ytra-
Álandi bestu þakkir fyrir góðar mót-
tökur og vonum að aðrir landsmenn
muni í framtíðinni eiga kost á að
njóta bændagestrisni þeirra og fái
tækifæri að kynnast merkilegri
sögu, frábæru umhverfi og hinum
ágætu íbúum Þistilfjarðar.
Höfundur er aðstoðaryfirlög-
regluþjónn i Reykjavik
Ösonlagið er
enn að þynnast
DAGURINN í dag
er helgaður varðveislu
ósonlagsins. Árið 1985
fannst gat í ósonlaginu
yfir Suðurskauti jarðar.
Nú, 15 árum síðar, er
þetta gat stærra en
nokkni sinni fyrr eða
28,5 ferkílómetrar. Nið-
urstöður nýjustu mæl-
inga sýna með óyggj-
andi hætti að ósonlagið
er enn að þynnast í
heiðhvolfi jarðar. Yfir
Suðurskautinu er óson-
lagið til dæmis að þynn-
ast á svæði sem sam-
svarar þreföldu flatar-
máli Bandaríkjanna.
Nú gæti einhver spurt hvort þess-
ar staðreyndir þýddu að alþjóðlegir
samningar um vernd ósonlagsins
hefðu ekki skilað neinum árangri.
Svo er ekki. Óhætt er að fullyrða að
ástandið væri enn verra ef Vínar-
samningurinn um vernd ósonlagsins
og Montreal-bókunin
um takmörkun efna
sem valda rýrnun óson-
lagsins hefðu ekki verið
samþykkt á níunda ára-
tugnum. Nýjustu upp-
lýsingar sanna hins
vegar enn og aftur að
margir áratugir geta
liðið frá því að efnum
sem eyða ósonlaginu er
sleppt út í andrúmsloft-
ið þar til þau verða
skaðlaus.
Mikilvægt að halda
vöku sinni
Ósonlagið gegnir
eins og kunnugt er
mjög mikilvægu hlutverki fyrir lífríki
jarðarinnar. Það kemur í veg fyrir að
útfjólublá geislun nái yfirborði jarð-
ar. Aukin útfjólublá geislun getur
hins vegar leitt til aukinnar tíðni húð-
krabbameins og jafnvel ákveðinna
augnsjúkdóma. Með takmörkun á
Þórnnn
Sveinbjarnardóttir
Óson
Fimmtíu ár eru langur
tími í einni mannsævi,
segir Þórunn Svein-
bjarnardóttir, en til
allrar lukku skammur
tími í jarðsögunni.
framleiðslu og notkun efna sem leitt
geta til ósoneyðingar verðum við
vonandi vitni að því að ósonlagið fari
aftur að þykkna á næstu áratugum.
Nú er því spáð að ósonlagið geti náð
fyrri þykkt á árinu 2050.
Fimmtíu ár eru langur tími í einni
mannsævi en til allrar lukku skamm-
ur tími í jarðsögunni.
Vonandi verður hægt að stöðva
rýrnun ósonlagsins á fyrri hluta 21.
aldarinnar. En það er mikilvægt að
umhverfisvemdarsinnar haldi vöku
sinni á þessu sviði sem og öðrum.
Hinn sanni árangur umhverfisvernd-
ar skilar sér líklega frekar í öldum en
árum.
Höfundur situr í umhverfísnefnd
Alþingis.
Jón Steinar Gunnlaugsson:
Oheppinn hugsuður
ÓSKÖP er hann Alfreð Þor-
steinsson, borgarfulltúi framsókn-
armanna, óheppinn, þegar hann
velur sér röksemdir í orðaskaki
sínu. Hann segir í blaðinu í gær að
ég sé pólitískur lögfræðingur sem
gæti jafnan hagsmuna Sjálfstæðis-
flokksins í lögfræði minni. Greinin
er að öðru leyti um mál, sem ég fór
með fyrir Heklu hf., þar sem ég
m.a. mótmælti afstöðu þáverandi
fjármálaráðherra Sjálfstæðis-
flokksins um að hann hefði úr-
skurðarvald í því máli. Alfreð hefur
meira að segja sagt, að ég hafi þá
staðið „þétt við hlið borgaryfir-
valda“ gegn ráðherranum. Hvem-
ig þetta kemur heim og saman í
hugarheimi þessa hugsuðar er mér
hulin ráðgáta.
I þessum orðræðum við mig hef-
ur Álfreð Þorsteinsson opinberað
sig sem siðlausan mann í stjórn-
málum. Hann hefur hreinlega lýst
því, að hann sé tilbúinn til að mis-
beita opinbera valdi til jafnvægis
við aðra sem hann telur misbeita
sínu. Ég tel ekki ástæðu til að ræða
þetta við hann frekar, þótt vel megi
vera að ég muni, þegar ég hef tíma,
rifja upp atvik að því, þegar utan-
ríkisráðherra Framsóknar á árinu
1976 veitti honum forstjórastólinn
í „Sölunefnd varnarliðseigna".
Höfundur er hæstaréttarlögmað-
ur.
Kanarí-
veisla Heimsferða
í vetur
Irá kr. 39.255
Heimsferðir kynna nú glæsilega vetraráætlun sína með spennandi
ferðatilboðum í vetur og stórlækkuðu verði frá því í fyrra. Nú lækkar
ferðin um 10-18 þúsund krónur fyrir manninn um leið og við kynnum
frábæra nýja gististaði á ensku ströndinni.
Beint vikulegt flug alla þriðjudaga í allan vetur. Þú getur valið þá
ferðalengd sem þér best hentar, 1, 2, 3, 4 vikur eða lengur, og nýtur
þjónustu okkar reyndu fararstjóra á meðan á dvölinni stendur.
Aldrei lægra verð
Bókaðu strax og tryggðu þér
16-21% verðlækkun frá því
í fyrra.*
Verðkr. 39.255
Vikuferð, 9. janúar, hjón með 2 böm.
Verö kr. 44,755
2 vikur, 9. janúar, hjón mcð 2 böm.
Verðkr. 59.990
2 í ibúð, 2 vikur, Montercy.
* I'róst-ntudænu er miðað viö 3ja vikna
ferð f jamiar áriö 2001, m.v. 3ja vikna
ferö, áriö 2000.
Austurstræti 17, 2. hæð, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
Fasteignir á Netinu ^mbi.is
ALL.TAf= GITTH\SA£J A/ÝT7