Morgunblaðið - 16.09.2000, Side 46

MORGUNBLAÐIÐ
46 LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 2000
<• .—.....-..-.....

r
Sviðsljós
íþrótta-
kvenna
Bandaríkjamenn sendu fríðan flokk
íþróttafólks, sem hefur venju samkvæmt
verið hampað verulega affjölmiðlum
undanfarið. Umfjöllun sumra þessara
fjölmiðla, aðallega tímarita, hefurfarið
verulega fyrir brjóstið á mórgum sem
þykir Ijósið sem íþróttakonurnar eru
þar sýndar í heldur undarlegt.
Olympíuleikarnir í
Sydney í Ástralíu eru
hafnir með pomp og
prakt. Hvort sem
menn eru á því að ný
öld hafi hafist 1. janúar síðastlið-
inn eða að hún hefjist 1. janúar
næstkomandi er ljóst að Ólympíu-
leikamir í Sydney eru aldamóta-
leikar. Áhuginn er gífurlegur. í
Bandaríkjunum er til dæmis talað
um að kosningabarátta for-
setaframbjóðendanna skiptist í
tvö tímabil; fyrir Ólympíuleikana
og eftir. Enginn hafi áhuga á póli-
tík meðan íþróttaveislan frá Sydn-
ey er í boði.
VIÐHORF
Eftir Hönnu
Katrínu
Friðriksen
Og nú er búið
að bjóða til
veislunnar.
Banda-
ríkjamenn
sendu fríðan flokk íþróttafólks til
leiks, fólk sem hefur venju sam-
kvæmt verið hampað verulega af
þarlendum fjölmiðlum síðustu vik-
ur og mánuði. Umfjöllun sumra
þessara fjölmiðla, aðallega tíma-
rita, hefur farið verulega fyrir
bijóstið á mörgum sem þykir ljós-
ið sem íþróttakonumar era þar
sýndar í heldur undarlegt.
Kvenkyns keppendur á Ólymp-
íuleikunum í Sydney era fleiri en
nokkra sinni fyrr eða 42% af kepp-
endum. Að auki era íþróttagrein-
arnar sem þær keppa í fleiri en áð-
ur. Meðal nýrra greina sem
konum er nú leyft að spreyta sig á
má nefna stangarstökk, kraftlyft-
ingar, sundknattleik, sjálfsvarnar-
listina tæ-kvon-do og þríþraut.
I bandaríska ólympíuliðinu era
fjölmargar konur sem líklegar
þykja til þess að ná góðum árangri
fyrir land sitt og í raun era banda-
rísku konumar í heild taldar lík-
legri til stórafreka en karlamir.
Iþróttafólk er almennt metið
eftir því hvað líkamar þeirra geta
gert, ekki hvemig þau líta út. Af-
rekin fleyta þeim á toppinn, ekki
útlitið. Með umfjöllun sinni um
bandaríska keppendur á Ólympíu-
leikunum í Sydney hafa nokkur
svokölluð glanstímarit í Banda-
ríkjunum hins vegar unnið hörð-
um höndum að því að breyta
íþróttakeppninni í enn eina feg-
urðarkeppnina. En bara íþrótta-
keppni kvenna, vel að merkja.
Hver afrekskonan á fætur annarri
birtist fáklædd á forsíðum þessara
blaða, sumar jafnvel naktar með
aðeins boltann, hlaupaskóna eða
kúluna fyrir sumum líkams-
hlutum. Magn og tíðni umfjöllunar
þessara tímarita er gjaman í réttu
hlutfalli við það hve vel viðkom-
andi íþróttakona fellur að viður-
kenndri fegurðarímynd, fremur
en unnin afrek á íþróttavellinum.
Konur, jafnt sem karlar, þurfa
að greiða framúrskarandi árangur
í íþróttum með táram, blóði og
svita. Það vita allir. Hins vegar er
það svo að íþróttaafrekum kvenna
fylgir ekki alltaf sú frægð og frami
sem er sjálfsagður fylgifiskur
íþróttaafreka karlanna. Það virð-
ist þurfa meira til. Meðal þeirra
sem fá nú í fyrsta skipti að keppa í
íþrótt sinni á Ólympíuleikum er
Staey Dragila, núverandi heims-
methafi í stangarstökki. Fyrir
heimsmetið, sem hún setti síðasta
sumar, fékk hún tæpar 2,5 milljón-
ir króna, helming þess sem kolleg-
ar hennar af hinu kyninu fá fyrir
samsvarandi afrek. En Dragila
var reyndar önnur leið fær til fjár-
öflunar og fjölmiðlaumfjöllunar.
Utgefendur dagatals með kyn-
þokkafullum myndum fengu á
henni augastað í kjölfar heims-
metsins, töldu útlit hennar verð-
ugt heiðursins og buðu henni að
sitja fyrir á myndum ásamt öðram
vel völdum afrekskonum í fijáls-
um íþróttum.
Tennisstjaman Anna Koumi-
kova er annað gott dæmi um þann
veraleika sem bandarískar
íþróttakonur búa við. Ljóshærð og
íturvaxin aflar Koumikova mun
meiri auglýsingatekna og styrkja
en kollegar hennar og keppinautar
Martina Hingis og Monica Seles.
Þær tvær síðarnefndu era þó
margfaldir sigurvegarar á stóra
tennismótunum, en Kournikova er
þar enn án sigurs. Reyndar virðist
hún eiga langt í land með að ógna
þeim bestu, en samt virðist hún
hafa það sem þarf til að verða
stjarna. Hún er ekki fremst í
íþróttinni, en hún myndast vel og
hikar ekki við að kasta tennisfót-
unum fyrir kynþokkafyllri klæðn-
að. Það dugar henni til að hafa
helmingi hærri auglýsingatekjur
en Seles, sem hefur 43 sigra á
stórmótum að baki.
Konur sækja sífellt á í íþróttum
og hasla sér völl í greinum sem áð-
ur vora eingöngu taldar „karla-
greinar". Fyrmefndri Stacy Drag-
ila var tíl dæmis sagt að konur
gætu ekki stundað stangarstökk,
því þær væru ekki nógu sterkar.
Sú kenning hefur verið afsönnuð
fyrir löngu og meðal þeirra sem
nýttu sér það að ráðamenn Ól-
ympíuleikanna sáu Ijósið era Vala
Flosadóttir og Þórey Edda Elís-
dóttir sem munu keppa í Sydney
fyrir hönd Islands í stangarstökki.
Það er hins vegar óþolandi að
konum sé enn talin trú um að það
sé ekki kvenlegt - og þarmeð ekki
eftirsóknarlegt í sjálfu sér - að
stunda íþróttir. Aðrir eiginleikar
þurfa líka að koma til, segja skila-
boðin sem glanstímaritin senda
frá sér. Þau eru tilbúin að hampa
afrekskonunum ef þær falla að
viðurkenndum fegurðar-
mælikvörðum, era tilbúnar til þess
að kasta íþróttagallanum og vefja
sig blúndum, eða helst alls ekki
neinu. Þá fyrst geti þær orðið
stjömur.
UMRÆÐAN
Heggur sá er
hlifa skyldi
í Morgunblaðinu
miðvikudaginn 13.
september sl. ritar
framkvæmdastj óri
World Class (WC) op-
ið bréf til starfsmanna
Fjórðungssjúkrahúss-
ins á Akureyri (FSA).
í bréfinu hefur bréf-
ritari slík endaskipti á
samskiptum sínum við
undirritaðan að undr-
un sætir.
Eins og Ásta Hrönn
Björgvinsdóttir, fram-
kvæmdastjóri WC,
gerir grein fyrir í
bréfi sínu óskaði FSA
eftir tilboðum frá
heilsuræktarstöðvum á Akureyri í
líkams- og heilsurækt fyrir starfs-
menn sína. Óskað var eftir þvi að
fyrirtækin veittu starfsmönnum
afslátt gegn eingreiðslu frá FSA í
upphafi samnings. Auk þess var
boðið upp á að kanna grundvöll að
samstarfi aðila um mælingar og
prófanir í tengslum við heilsurækt-
ina fyrir starfsmennina og aðra
viðskiptamenn þeirrar stöðvar sem
samið yrði við. Að útboði gengnu
var að sjálfsögðu gengið útfrá því
að það væri val hvers og eins
starfsmanns hvort hann nýtti sér
tilboðið eða ekki.
Ásta Hrönn rekur réttilega í
bréfi sín helstu þætti þeirra upp-
lýsinga sem óskað var eftir í út-
boðsgögnunum og í samtali við
undirritaðan áður en niðurstaða lá
fyrir, þakkaði hún sérstaklega fyr-
ir vel unnin gögn sem hefðu orðið
til þess að hún tók sér tíma til
þess að setja niður á blað „hvað ég
er að gera, hvaða og hverskonar
þjónustu ég er að veita“, eins og
hún orðaði það svo ágætlega.
I útboðsgögnunum var tekið
fram að „auk þess að meta tilboð
út frá þeim afslætti sem veittur er,
þ.e. lægsta heildarverði á hverjum
þjónustulið (ráðandi þáttur), er
áskilinn réttur til þess að láta
þjónustuframboð og
gæði ráða niðurstöðu
matsins að hluta.“
Skýrt var því tekið
fram að það væri
verðið sem réði mestu
um niðurstöðuna en
að heimilt væri einnig
að líta til annarra
þátta.
Eftir að niðurstaða
útboðsins lá fyrir kom
framkvæmdastj óri
WC að máli við undir-
ritaðan og var mjög
ósáttur við að FSA
ætlaði að leita samn-
inga við Vaxtarrækt-
ina - Fimi sem átti
lægsta tilboðið. Taldi hún að matið
á tilboðunum væri rangt þar sem
augljóst væri að fyrirtæki hennar
væri með „bestu þjónustuna, bestu
tækin og bestu starfsmennina"
auk þess sem starfsemi Vaxtar-
ræktarinnar væri niðurgreidd af
Akureyrarbæ með því að þeir
borguðu svo lága húsaleigu. Ég
benti henni á að við matið á tilboð-
unum hefði fyrst og fremst verið
litið til verðsins enda skýrt tekið
fram að það væri „ráðandi þáttur".
Um þá skoðun hennar að starfsemi
Vaxtarræktarinnar væri niður-
greidd af Akureyrarbæ sagði ég
henni að FSA gæti ekki gerst
dómari í þeirri sök, til þess væru
aðrir bærri.
Þá lýsti framkvæmdastjóri WC
því yfir að FSA gæti ekki verið
þekkt fyrir að semja við Vaxtar-
ræktina, „tækin hjá þeim væru
meira og minna ónýt, heimasmíðað
drasl auk þess sem öll aðstaða þar
væri vægast sagt ófullnægjandi".
Taldi ég að þessi gagnrýni gæti
tæplega staðist þótt ég viður-
kenndi fúslega að ég væri ekki
sérfræðingur í því að meta gæði
tækjanna. Ég benti henni á að
samkvæmt þeim gögnum sem send
voru inn yrði ekki annað séð en
allar stöðvarnar uppfylltu þær
Heilsurækt
Það þykir ekki góð lat-
ína að markaðssetja sig
með því að ata keppi-
nautinn auri, segir Bald-
ur Dýrfjörð, hvað þá
viðskiptavini hans.
grannkröfur sem gera þyrfti og að
við hefðum lagt gögnin til grund-
vallar matinu, þar hefðu allir notið
sama trausts. Þá sagði ég henni að
mér þætti ólíklegt að stöðin nyti
þeirra vinsælda sem hún virðist
njóta ef ástandið væri eins og hún
lýsti, en m.a. lægi fyrir að fjöl-
margir íþróttamenn (þ.m.t. vaxtar-
ræktar- og þolfimifólk) stunduðu
þar æfingar. Þá gerði ég Ástu
Hrönn grein fyrir því að við hefð-
um litið til þjónustuþátta og þá
m.a. þess að Vaxtarræktin byði
upp á lokaða kvennatíma og að það
gæti hentað starfsmönnum okkar
vel, ekki síst þar sem 85% þeirra
væru konur og að rámlega 50% af
þeim væra á aldrinum 40-60 ára.
Enn vék framkvæmdastjórinn
talinu að óréttmætri samkeppnis-
stöðu og flaggaði nú leigusamningi
Vaxtarræktarinnar og bæjarins og
spurði hvort ég hefði gert samn-
inginn. Ég taldi ekki ólíklegt að ég
hefði komið að uppsetningu samn-
ingsins sem starfandi lögmaður
hjá Akureyrarbæ á þeim tíma þó
að ég myndi það nú ekki nákvæm-
lega, hvað þá efnisatriði einstakra
samninga. Að öðru leyti sagði ég
Ástu að þennan slag gæti hún eðli
málsins samkvæmt ekki tekið við
FSA og órökrétt væri að per-
sónugera þetta mál við mig þar
sem ákvörðun um leiguna á sínum
tíma lægi að sjálfsögðu hjá
Iþrótta- og tómstundaráði.
Baldur
Dýrfjörð
Bann við neyslu
ávaxtasafa í skólum,
ný manneldisstefna?
Tannverndarráð ís-
lands og Manneldisráð
hafa sent skólastjór-
um bréf þar sem óskað
er eftir því að einungis
verði boðið upp á létt-
mjólk og vatn í skól-
um. í ljósi þess langar
mig að koma eftirfar-
andi á framfæri.
Hvatningu um aukna
vatnsdrykkju ber að
þakka, en það er of
langt gengið ef hætta
á að selja ávaxtasafa í
skólum og jafnvel
banna neyslu hans,
eins og mun gerast 20.
september næstkom-
andi í skóla einum í Reykjavík.
Tannheilsa mikilvægari
en almenn lieilsa
Ekki ætti að taka safa úr matar-
æði barna vegna þeirrar staðhæf-
ingar að safi skemmi tennur. Holl-
usta safa vegur upp á móti öllum
hugsanlegum tannskemmdum. Safi
inniheldur frá náttúrunnar hendi
ávaxtasykur, en engan viðbættan
sykur. Venjulegur sykur skemmir
tennur meira en ávaxtasykur í safa
eða mjólkursykur í mjólk. Öll mat-
væli sem eru súr geta
eytt tönnum fái súrinn
að liggja á tönnunum.
Því er nauðsynlegt að
vera ekki með súr
matvæli eins og ávexti
og ávaxtasafa í munn-
inum allan daginn,
heldur borða vel á
matmálstímum og
hreinsa munninn á eft-
ir. í stað þess að setja
boð og bönn um holla
drykki eins og safa í
skólum hefði verið
nær að manneldisráð
og tannverndarráð
hefðu beint þeim til-
mælum til skóla að
börn drykkju vatn eftir máltíðir og
þeim væri jafnvel boðið upp á að
bursta tennur sínar, sem og að
fræðsla um gildi fjölbreytts fæðis
yrði efld.
Hollusta ávaxta- og
grænmetissafa
Hreinir ávaxta- og grænmetis-
safar eru afurðir pressaðar úr
grænmeti og ávöxtum, drykkir full-
ir af bætiefnum, trefjum og efnum
sem talin eru verja okkur fyrir
sjúkdómum eins og krabbameini og
Ávaxtadrykkir
Ef safi verður fjarlægð-
ur úr skólum er hættan
sú, segir Ólöf Hafsteins-
dóttir, að mataræði ís-
lenskra skólabarna
verði rýrara að bæti-
efnum.
hjarta- og æðasjúkdómum.
Kannanir manneldisráðs hafa
leitt í ljós að Islendingar neyta al-
mennt ríflega af mjólkurvörum,
kjöti og físki, en neysla á grænmeti
og ávöxtum er mun minni en æski-
legt getur talist (Rit manneldisráðs
1994, Manneldismarkmið fyrir Is-
lendinga). Börn eru mörg hver illa
fáanleg til að taka með sér græn-
meti og ávexti í skólann þar sem
þau ráða ekki alltaf við að flysja eða
að þeim finnst hrámetið ekki nógu
girnilegt í nestisboxinu. Því er safi
þægileg og handhæg lausn, bæði
fyrir nemendur og kennara. Viss
hluti nemenda þolir ekki mjólk
Ólöf
Hafsteinsddttir