Morgunblaðið - 02.12.2000, Qupperneq 6

6 LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Sjónarmið íslands
mæta skilningi
Sendiherrar Islands í ríkjum ESB telja erfítt að ráða í endanlega
afstöðu ríkjanna þegar til kasta ráðherraráðs sambandsins kemur
í Brussel á mánudaginn. Skilningur er mestur á afstöðu Islands
meðal Norðurlandaþjóða og Breta en stjómmálamenn í öðrum
ríkjum eru undir miklum þrýstingi almennings.
Sigríður Á.
Snævarr
Hörður H.
Bjamason
Kornclíus
Sigmundsson
SENDIHERRAR íslands í ríkjum
Evrópusambandsins, ESB, hafa síð-
ustu daga unnið hörðum höndum við
að koma sjónarmiðum íslands á íram-
í'æri vegna yfirvofandi banns ESB á
notkun dýramjöls í skepnufóður og
þar með töldu fiskimjöli. Þau skilaboð
bárust úr utanríkisráðuneytinu til
sendiráðanna að ganga á fund þar-
lendra stjómvalda og þrýsta á um að
fiskimjöl verði undanþegið banninu.
Tillaga um slíkt bann hlaut ekki til-
skilinn meirihluta í sérfræðinganefnd
dýralækna hjá ESB í Brussel á
fimmtudag og verða greidd atkvæði
um tillöguna á fundi ráðherraráðs
Evrópusambandsins næstkomandi
mánudag. Bretar, Svíar, Finnar og
Belgar voru á móti banninu í dýra-
læknanefndinni og fulitrúar Dana,
Hollendinga og íra sátu hjá. Af sam-
tölum sem Morgunblaðið átti við
nokkra sendiherra í gær er ljóst að
viðbrögð við sjónarmiðum íslands er
mismunandi eftir ríkjum. Afstaðan er
frekar jákvæð á Norðurlöndunum og
í Bretlandi en andstaðan meiri í
Frakklandi og Þýskalandi, enda hafa
þau lönd samþykkt lög heima fyrir
sem banna notkun á dýramjöli til
skepnufóðurs og hafa átt frumkvæði
að slíkri tillögugerð innan ESB.
Erfíð staða í
Frakklandi
Frakkar riðu á vaðið á dögunum og
samþykktu lög á sínu þingi sem bönn-
uðu notkun alls dýramjöls í skepnu-
fóður. íslenska sendiráðið í París kom
sjónarmiðum íslands þegar á fram-
færi og lýsti yfir undrun á því að fiski-
mjöl væri ekíd undanþegið banni. Þau
svör fengust frá frönskum stjómvöld-
um að hætta væri á smiti frá fiskimjöli
við annað mjöl, t.d. við flutning með
vöruflutningabifreiðum. Að sögn
Unnar Orradóttur Ramette, við-
skiptafulltrúa í sendiráðinu, var
ákvörðun um bannið algjörlega póli-
tísk, vísindamenn hefðu ekki verið
með í ráðum. Við slíkar aðstæður
væri erfitt að aðhafast í málinu.
Sigríður A. Snævarr, sendiherra
Islands í París, sagði að staðan í
Frakklandi væri ákaflega viðkvæm
og erfið. Kúariðutilfelli í Frakklandi
hefðu tvöfaldast frá því í fyrra og
franskir stjómmálamenn væru undir
miklum þrýstingi almennings að
grípa tii einhverra aðgerða. Sigríður
sagði það hafa verið forgangsmál í
sendiráðinu að koma sjónarmiðum ís-
lands sem víðast á framfæri í franska
stjómkerfinu.
„Þetta era mennimir með frum-
kvæðið að þessu öllu saman og það
segir alla söguna. Frakkar era fýrst
og fremst að hugsa um að loka öUum
gáttum sem geta aukið möguleika á
að kúariða breiðist út. Fólk viU geta
treyst sínum stjómvöldum tU að setja
öflugar reglur varðandi matvæli,"
sagði Sigríður.
Þorsteinn Pálsson, sendiherra ís-
lands í Bretlandi, hefur átt fundi með
fuUtrúum landbúnaðar-, sjávarút-
vegs- og utanríkisráðuneytanna
bresku en sem kunnugt er lýstu Bret-
ar sig andvíga banni á notkun dýra-
mjöls í dýralæknanefnd ESB. Þor-
steinn sagði að Bretum hefði komið á
óvart að bannið skyldi ná til fiskimjöls
og þeir hefðu sýnt sjónarmiðum ís-
lendinga mikinn skilning, enda væra
þau svipuð og þeirra.
„Sjáifir hafa þeir tekist á við þetta
kúariðuvandamál með því að banna
kjöt- og beinamjöl. Þeir hafa ekki,
frekar en við, séð vísindaleg rök fyrir
því að bannið eigi að ná til fiskimjöls.
Þetta er í grandvallaratriðum þeirra
afstaða. Hins vegar hafa þeir ítrekað
að það sé með öllu óljóst hver niður-
staða ráðherraráðsins verði í Brassel
á mánudaginn. Þeir hafa ekki fullyrt
um hver endanleg afstaða þeiiTa
verður tU málsins í ráðherraráðinu."
Sendiráð íslands í London nær
einnig til írlands en írar sátu hjá í at-
kvæðagreiðslunni á frmdi dýralækn-
anefndar ásamt Dönum og Hollend-
ingum. Þorsteinn sagðist ekki hafa
náð fundi með írum en þeir hefðu ver-
ið upplýstir um afstöðu íslands. Skýr-
ing lægi ekki fyrir á því af hverju þeir
sátu hjá.
Þýska þingið samþykkti í gær lög
sem banna notkun alls dýramjöls í
skepnufóður og var fiskimjölið ekki
undanskilið. Ingimundur Sigfússon,
sendiherra íslands í Þýskalandi,
sagði að málið væri hápólitískt og afar
viðkvæmt. Hann sagðist hafa fengið
ágæt viðbrögð stjómmálamanna við
sjónarmiðum íslands, meðal annars
tveggja ráðherra og nokkurra þing-
manna, en þeir væra undir miklum
þrýstingi almennings um að grípa til
aðgerða. Hræðsla væri það mikfl
meðal almennings við kúariðu.
Norðurlandaþjóðir jákvæðar
Helgi Ágústsson, sendiherra ís-
lands í Danmörku, sagði Dani ávallt
taka vel á móti íslendingum þegar
þeir knýðu dyra. Hann sagði Dani
skijja sjónarmið íslands mjög vel,
þeir vfldu nálgast málið á faglegum og
fræðflegum grandvelli. Aðspurður af
hveiju Danir hefðu setið hjá í at-
kvæðagreiðslu innan dýralækna-
nefndar ESB sagði Helgi að dansldr
stjórnmálamenn yrðu að horfast í
augu við almenningsálitið. Þeir gætu
ekki í einu stökki tekið ákvörðun í
málinu. Að sögn Helga verða funda-
höld mikfl og stíf innan danska stjóm-
„HÉR í Þýzkalandi ríkir nú sann-
kallað neyðarástand. Gríðarlega
sterkur þrýstingur er á um að allt
dýramjöl sé tekið úr umferð. Við
urðum að setja lög í skyndi. Og við
gátum ekki annað en gert annað
hvort allt eða ekkert. í flýtinum
var heldur ekki hægt að fara út í
að gera greinarmun á mismunandi
gerðum dýramjöls." Þetta segir
Ulrike Höfken, þingmaður þýzka
græningjaflokksins Bundnis90/Die
Griinen, í samtali við Morgunblað-
ið, til útskýringar því að nú hafa
verið sett lög í Þýzkalandi sem
banna notkun alls dýramjöls, þar
með talið fiskimjöls, í skepnufóður.
Höfken er talsmaður þingflokks
þýzkra græningja í þessum mála-
flokki.
Hún segir þennan mikla þrýst-
ing, sem gerði svo brýnt fyrir rík-
isstjórnina að bregðast hratt við,
hafa komið frá neytendum, sem
unnvörpum sniðgengju nú kjöt
vegna fréttanna af útbreiðslu kúar-
iðu, sem getur valdið banvæna
heilahrörnunarsjúkdómnum Creu-
tzfeldt-Jakob í mönnum.
„Það voru neytendur sem gerðu
skilyrðislausa kröfu um að dýra-
mjöl yrði tekið úr umferð, eftir að í
ljós kom að það væri smitleiðin
fyrir kúariðu."
Hún bætir við að önnur ástæða
hafi líka legið fyrir því að þýzka
ríkisstjórnin gat ekki annað en
gert tillögu um að bannið næði til
alls dýramjöls. „Framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins lagði
samtímis fram tillögu [til að bregð-
ast við ótta neytenda], og hún náði
einnig til fiskimjöls. Af þeirri
ástæðu út af fyrir sig gátum við í
Þýzkalandi ekki undanþegið það.
Þá hefði farið af stað endalaus um-
ræða um fiskimjöl, fiskirækt og svo
framvegis. Og blöndunarhættuna,“
fullyrðir Höfken.
Hún segir að Ingimundur Sig-
fússon, sendiherra íslands í Berlín,
hafi strax haft samband við hana,
áður en búið var að taka ákvörðun
kerfisins fyrir ráðherraráðsfundinn á
mánudaginn.
Hörður H. Bjamason, sendiherra
íslands í Svíþjóð, sagðist m.a. hafa
komið sjónarmiðum Islands á fram-
færi við landbúnaðarráðherra Sví-
þjóðar, sem fer einnig með sjávarút-
vegsmálin. Hann sagði Svía hafa sýnt
skflning á afstöðu íslands.
„Svíum hefur fundist afgreiðslu-
um málið. „Eftir að sendiherrann
hafði samband við mig reyndi ég
að fá því framgengt að það yrði
tekið fram í frumvarpinu að áfram
mætti nota fiskimjöl í fóður handa
svínum og alifuglum. Ég hefði talið
það skynsamlegt," segir hún. Þessi
tillaga hafi hins vegar strandað á
tfllögu framkvæmdastjórnarinnar,
sem gerði ekki ráð fyrir neinum
undanþágum.
Hún segist ekki vera með það á
hreinu hvaðan tillagan kom, sem
framkvæmdastjómin gerði að
sinni; hún viti bara að með hinni
„evrópsku" tillögu hefði sín tilraun
til að gerður væri greinarmunur í
lögunum sem verið var að semja í
þýzka þinginu, verið „dauð“.
„En á næstu mánuðum verður
ástandið í skepnufóðursmálum tek-
ið til nákvæmrar skoðunar," segir
hún. „Og ég tel mjög líklegt að þá
verði gerður greinarmunur á mis-
munandi gerðum mjöls. í þeirri
umræðu munu skynsemisröksemd-
ir einar ráða ferð. Og ég held að
það bann við notkun fiskimjöls í
skepnufóður, sem nú má búast við
að verði sett í öllu Evrópusam-
bandinu, verði í gildi í mesta lagi
þetta hálfa ár [fyrri helming ársins
2001].“
Það liggi ekki fyrir neinar grun-
semdir um að mjöl unnið úr fiski
úr sjó geti borið kúariðusmit. Þetta
opni fyrir möguleikann á upp-
byggilegum viðræðum.
Náttúruverndarrök
komu hvergi við sögu
„Og náttúruverndáiTÖk' kömú í
þessari umræðu hvergi við sögu,“
segir hún, í því skyni að svara full-
yrðingum sem komið hafa upp á
Islandi um slíkt. Auk þess bendir
hún á, að það hljóti að vera góðar
fréttir fyrir íslenzkan sjávarútveg,
að eftirspurn eftir fiski muni ör-
ugglega aukast mikið í kjölfar þess
að fólk á meginlandinu þori ekki að
neyta kjöts.
„Frá okkar bæjardyrum séð, það
háttur málsins fljótvirknislegur.
Þeirra afstaða er sú að taka þurfi slík-
ar ákvarðanir byggðar á staðreynd-
um og vísindalegum granni. Þeir era
því jákvæðir í okkar garð en síðan er
annað mál hvemig hin pólitíska um-
ræða fer fram í Brassel. Frakkland er
áhrifamildð og hefur stuðning meiri-
hluta í-íkja við sína tillögu, en ekki
meirihluta atkvæða, þannig að erfitt
er að segja til um hvemig þetta fer á
endanum. Við bíðum og sjáum hvað
setur,“ sagði Hörður.
Líkt og Hörður í Svíþjóð sagðist
Komelíus Sigmundsson, sendiherra
íslands í Finnlandi, hafa mætt já-
kvæðri og, jieilbrigðri" afstöðu Finna
gagnvart sjónarmiðum íslands, enda
hefðu þeir verið andvígir banni á
fundi dýralæknanefndar ESB á
fimmtudag. Komelíus sagðist hafa átt
fundi strax á fimmtudag með emb-
ættismönnum í landbúnaðarráðun-
eyti og utanríkisráðuneyti Finnlands.
Þeir hefðu verið búnir að afla sér
gagna og myndað sér skoðun. Líta
bæri á málið á grandvelli vísindalegra
staðreynda. Komelíus sagði funda-
höld hafa víða farið fram í finnska
stjómkerfinu í gær þar sem fyrirmæli
voru gefin fyrir fundinn í Brassel á
mánudaginn. Komelíus minnti á að
málið hefði pólitíska undiröldu. Það
væri ósk íslands að vísindin yrðu ofan
á og ákvarðanir teknar samkvæmt
því.
„Finnar hafa fullan skflning á hvað
þetta er alvarlegt mál fyrir okkur,
bæði sem grandvallaratriði og við-
skiptamál. Þama er um veralegar
fjárhæðir að ræða fyrir útflutning ís-
lendinga tfl Evrópusambandsins, og
einnig til Finnlands því við flytjum
talsvert af fiskimjöli og lýsi hingað,“
sagði Kornelíus.
segi ég líka í nafni Græningja, vilj-
um við aftur heimila notkun ís-
lenzks fiskimjöls í skepnufóður,"
segir hún.
I þýzku lögunum, sem ganga í
gildi í dag, er ákvæði um að þýzka
landbúnáðarráðuneytinu sé, að
uppfylltum vissum forsendum,
heimilt að færa bannið út til ann-
arra fóðurtegunda en nefndar era í
lögunum, en einnig til að veita und-
anþágur. Aðspurð hvort þetta
ákvæði opni fyrir möguleikann á að
semja um undanþágu fyrir fiski-
mjöl frá íslandi, segir Höfken
sennilegast að það sem kveðið sé á
um í ESB-löggjöfinni um þetta
verði látið ráða ferðinni. Um það
geti hún hins vegar ekki fullyrt á
þessari stundu. Það sé þó vel hugs-
anlegt að litlu verði hnikað þetta
hálfa ár sem framkvæmdastjórnin
hefur lagt til að bannið gildi.
Bakari hengdur
fyrir smið?
„Málið er, að við verðum að taka
ærlega til í öllum fóðuriðnaðinum
hjá okkur,“ segir Höfken, aðspurð
hvort hér sé ekki verið að hengja
bakara fyrir smið. Við eftirlit á
vegum yfirvalda í sambandslönd-
unum hafi ítrekað fundizt ólöglegar
fóðurblöndur hjá bændum og dreif-
ingaraðilum. „Eins lengi og þessu
kerfi hefur ekki verið breytt þann-
ig að almenningur treysti því, mun
enginn vera reiðubúinn að taka
neina áhættu,“ segir hún.
„Þetta sver sig mest í ætt við að-
ferðir mafíunnar. Þarna eru menn
sem notfæra sér hvert tækifæri til
að hagnast á glæpsamlegan hátt á
fóðurdreifingaraðferðum sem hafa
mjög alvarlegar afleiðingar. Og
bændurnir eru þeir sviknu. Það
hefur verið bannað hér í Þýzka-
landi að fóðra jórturdýr á dýra-
mjöli en nú hefur það gerzt, án
þess að bændurnir vissu af. Þetta
er náttúrlega alveg hrikalegt.
Milparðaskaði hefur nú hlotizt af,“
segir þingmaðurinn.
Gráglettin og hreinskilin
bók eftir einn af fremstu
rithöfundum Bandaríkja-
manna, Ambrose Bierce.
Frásagnir hans af spill-
ingu, prettum og ávirð-
ingum samborgaranna
hafa staðist tímans tönn
og eiga ekki síður erindi
nú en í upphafi 20. aldar.
Orðin urðu beitt vopn í
höndum Bierce og hann
notaði þau á miskunnar-
lausan, mergjaðan en
jafnframt spaugilegan
hátt svo að undan sveið.
Einsamall: I slæmum félagsskap
„Bráðskemmtilegt myndmál og hnitmiðaður still I Tp .
$ ... bók sem gaman er að grípa niður í... “ \ ^ J I J
Björn Þór Vilhjálmsson/Mbl. g
L. —I JPV FORLAG
Þingmaður græningja í Þýskalandi um mjölbannið
N eytendasj ónar-
mið ein réðu ferð