Morgunblaðið - 14.12.2000, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 2000 41
Gull og
gersemar?
BÆKUR
Náttúrufræðirit
SKRAUTSTEINAR
eftir Cally Hall. Þýðandi er Ari
Trausti Guðmundsson. 160 bls. Út-
gefandi er Jðn Snorri Sigurðsson;
JENS ehf. Reykjavík 2000.
ÍSLENZKA steinaríkið er fátæk-
legt borið saman við mörg önnur lönd.
Engu að síður er áhugi fólks á
steinum og bergtegundum talsvert
mikill og það er dauður maður, sem
lætur ekki í ljós hrifningu, þegar hann
sér fallegan stein. Á hinn bóginn er
þekking manna á steinum vægast
sagt lítil, ekki aðeins á innlendu grjóti
heldur líka á erlendum steinum, enda
engin furða vegna lítilla kynna. Það er
rétt, sem Benedikt Gröndal segir um
steina í Steinafræði og Jarðarfræði
sinni frá 1878, að »eigi er unnt að
þekkja neitt þess konar af lýsingum
einum; menn verða að reyna og sjá«.
Á síðastliðnum árum hefur mikið
verið rætt og ritað um fölsuð málverk.
Margir hafa orðið fyrir barðinu á
óvönduðum sölumönnum og greitt
hátt verð fyrir lélegar eftirlíkingar af
verkum gömlu meistaranna. Næsta
víst er, að enn fleiri hafa goldið geipi-
verð fyrir gervisteina eða glerlíki ým-
issa eðalsteina, því að víða um heim
eru menn, sem stunda þá iðju eina að
selja óekta gripi. Heiðvirðir skart-
gripasalar hafa oft varað fólk við slík-
um viðskiptum, en engu að síður láta
margir glepjast.
Nú hafa ánægjuleg tíðindi gerzt, að
út er komin lítil, en einkar handhæg
bók um skrautsteina, þar sem fólk
getur leitað greinargóðra upplýsinga
um nær allar tegundir skrauts, sem
notaðar eru í skartgripi. Að baki út-
gáfunni stendur virtur silfur- og gull-
smiður, Jón Snorri Sigurðsson, en
þýðingu annaðist Ari Trausti Guð-
mundsson.
í fyrsta hluta bókar er farið yfír
helztu frumatriði gimsteinafræði,
myndun skrautsteina, lögun kristalla,
Ijós- og eðliseiginleika ásamt mörgu
öðru, sem þýðingu hefur. Þar er einn-
ig rætt um fágun og slípun, en það er
oft lykillinn að háu verðgildi, gerð
grein fyrir gervisteinum og ódýrum
eftirlíkingum. Þá er þar tíu síðna
handhægur greiningarlykill, sem
byggist á lit steina. Þennan litalykil
ætti fólk að geta notað sér til þess að
kanna eigin steina og komizt að því,
hvort þeir séu ekta.
Þá er meginhluti bókar, þar sem
eru ítarlegar lýsingar á eðalmálmum,
gulli, silfri og platínu; sh'puðum stein-
um, demöntum, ametýsti, rúbíni, tít-
aníti ásamt fjölda annarra, sem of
langt er upp að telja, og loks lífrænum
efnum, sem notuð eru í djásn, perlum,
kolsteini, kóröllum, skeljum, fílabeini
og rafí. Við hverja gerð er almenn lýs-
ing, greint frá fundarstað og sagt frá
einhverju markverðu. Þá er og getið
helztu sérkenna, bæði með skýrum
Ijósmyndum og sérstökum reitum
efst og neðst á hverri síðu. Á síðustu
síðum bókar eru svo töflur yfir efna-
samsetningu, kristallakerfí, hörku,
ljósbrot og margt fleira, sem þýðingu
hefur í sambandi við steintegundir.
Hér hefur verið farið fljótt yfir
sögu, en bókin er óvenju efnismikil og
haganlega gerð. Myndir eru nær allar
vel gerðar, að vísu heldur litlar, en
góðar skýringar við mikilverðustu
einkennin. Þýðing bókar hefur tekizt
vel og flestu, sem máh skiptir, er vel
til haga haldið. Benda má þó á, að
mynd á bls. 24 er af víðsjá en ekki
smásjá. Þá má nefna, að orðið krist-
allur hleypur úr einum flokki nafn-
orðabeyginga yfir í annan, þegar það
er hluti í samsettu orði. Ekki er fullt
samræmi á milh kaflaflokkunar í efn-
isyfirhti og inni í bókinni. Prentvihur
eru fáar og flestar af þeim toga að
gleymzt hefur að þurrka út eða
breyta orði, sem rekja má til tölvu-
notkunar. Að vísu er letur heldur
smátt en engu að síður vel læsilegt.
Geta verður svo þess, að á kápu bókar
kemur nafn höfundar hvergi fram,
heldur aðeins nafn Ara Trausta og því
lítur svo út, að hann sé höfundur bók-
ar en ekki þýðandi; slíkt verður að
teljast heldur óviðeigandi.
»Hvað ástundun náttúruvísind-
anna snertir, þá getur sérhver maður
ætíð haft nóg til að skoða og rann-
saka, ef hann hefur löngun til þess,
þvi náttúran er alls staðar,« segir
Benedikt Gröndal í áðumefndri bók
sinni, og síðar bætir hann við: »Með
góðum bókum styðja menn iðkanina.«
Þessi orð hins gagnmerka náttúru-
fræðings eiga hér vel við, því að óhætt
er að mæla með bók þessari; og ekki
þurfa menn að seilast langt eftir við-
fangsefnum, því að þau leynast í öll-
um skartgripaslaTnum.
Ágúst H. Bjarnason
-----------------
Joladagskrá á
Sufístanum
JÓLADAGSKRÁ verður á Súfistan-
um, bókakaffi í verslun Máls og
menningar, Laugavegi, í kvöld,
fimmtudag, kl. 20.
Þar verður tekið forskot á jólin,
lesið úr bókinni Jesús Kristur: Jesús
sögunnar-Kristur trúarinnai- og ým-
iss annar jólafróðleikur og hið sívin-
sæla Jólahappadræti Máls og menn-
ingar og Súfistans framkvæmt. Kór
Flensborgarskóla syngur jólalög
undir stjórn Hrafnhildar Blomster-
berg.
Aðgangur er ókeypis og öllum
heimill.
lcind flover ^
Freelcinder Di+
Nýskr. 8. 1999, 2000cc,
dieselvél, 5 dyra, 5 gíra,
L. sifurgrár, ekinn 39 þ.
Verð 2.190 þ
Grjóthólsi 1
Síml 575 1230/00
Nýjar bækur
• ÚT eru komnar tvær nýjar
myndabækur fyrir börn um risa-
eðlur. Nefnist önnur þeirra Risa-
eðlurnar en hin heitir Risaeðlan
Aladar. Báðar bækurnar eru frá
Disney, Sigrún Árnadóttir þýddi.
Risaeðlan Aladar er í flokki
„Litlu Disney-bókanna“ en það
eru bækur með léttum texta og
stóru letri fyrir unga lesendur. í
bókinni segir frá því þegar und-
arlegt egg fellur af himnum ofan
og lendir á Lemúreyju. Lemúr-
arnir eru mjög forvitnir en þeir
verða dauðhræddir þegar risaeðlu-
ungi skríður út.
Þegar lemúrarnir sjá að þetta er
elskulegur ungi sem gerir engum
mein ákveða þeir að ala hann upp.
Risaeðlurnar er stærri bók með
mun meiri texta og ætluð eldri
börnum. Þar segir einnig frá risa-
eðlunni Aladar sem elst upp í góðu
yfirlæti á Lemúreyju. Þegar Alad-
ar er orðinn stór fer hann í við-
burðaríkt ferðalag með risaeðlu-
hjörð. Risaeðlurnar lenda í ótal
hættum en þá kemur í ljós að
Aladar er bæði hjálpfús og hug-
rakkur.
Útgefandi er Vaka-Helgafell.
Bækurnar eru prentaðar í Dan-
mörku.
Risaeðlan Aladar er 16 bls.
Leiðbeinandi verð er 290 kónur.
Risaeðlurnar er 24 bls. Leið-
beinandi verð er 690 krónur.
"BOOSTER"
STARTTÆKI
2/24 Volt
100 Ah
250 Ah
300 Ah
tt. Aimtrfrt n - Siml SBB-i;íOO
i.aniilKlclni ■ giiwioi.iBWI
www.mbl.is
,1
■ ■

MEÐAL VIÐBURÐA:
LAUGARDAGUR 16. DES. KL. 14.00 í BORGARBÓKASAFNI GRÓFARHÚSI
Lokasveiflan er ætluð allri fjölskyldunni og hefst hún með sýningu Sögusvuntunnar,
Átta sögur og einni betur, þar sem Hallveig Thorlacius flytur sögur frá
menningarborgum Evrópu árið 2000 við hörpuleik. Andri Snær Magnason flytur
stutt erindi um bama-og unglingabækur og síðan verður lesið úr bráðskemmtilegum
bókum fyrir börn og unglinga. Jólasveinar verða á sveimi og munu skemmta
gestum, aðstoða börn við að velja sér bækur og veita verðlaun (jólagetraun safnsins.
KVIKMYNDAHÁTÍÐ í HÁSKÓLABÍÓI TIL 17. DES.
Frægustu myndir Friðriks Þórs og aðrar sem fáir hafa séð. M.a. ný eintök af
Skyttunum og Rokki f Reykjavík, stóru myndirnar; Börn náttúrunnar, Djöflaeyjan
og Englar alheimsins, skrýtnu myndirnar: Hringurinn, Brennu-Njáls saga og Kúrekar
norðursins o.fl.
SUNNUDAGUR 17. DES. KL. 16.00 í LANGHOLTSKIRKJU
Jólatónleikar helgaðir verkum J.S. Bach í tilefni 250 ára ártíðar hans og útgáfu
Kammersveitarinnar á Brandenborgarkonsertunum. Kammersveitin flytur allar
hljómsveitarsvítur Bachs og hefur fengið hinn þekkta fiðluleikara Reinhard Goebel
sem stjórnanda. Hann er þekktur sem einn af frumkvöðlum I flutningi barokktónlistar
á gömul hljóðfæri og hefur síðasta aldarfjórðunginn sýórnað og leikið með hinni
frægu hjjómsveit Musica Antiqua Köln.
Einleikari: Martial Nardeau, flauta. Forsala hjá Máli og menningu.
ÞRIÐJUDAGUR 19
HAFNARHÚSINU
DES. KL. 17.00 í LISTASAFNI REYKJAVÍKUR f
Frumsýning á sjónvarpskvikmynd Hrafns Gunnlaugssonar. Borgin er skoðuð I nýju
jjósi og spurningum og skemmtilegum möguleikum sem snerta þróun Reykjavíkur
er velt upp. Hvað réði því að Reykjavlk lítur út eins og hún birtist okkur nú við
aldamótin? Myndin verður sýnd l Sjónvarpinu 30. desember nk.
LAUGARDAGUR 30. DES. KL. 15.00 Á INGÓLFSTORGI
Fjölmargir kórar barna og fullorðinna syngja út menningarárið.
ÍTARLEG DAGSKRÁ Á
www.reykjavik2000.is
¥-
mvmrnmm Jkmtm xmmm
MATTARST ólpar menningarborgar
(§) BÚNABARBANKINN
Landsvirkjun
CIP