Skírnir - 01.01.1896, Síða 35

Bfta-þáttr.
35
ábyrgjast aftr sjálfstœði þjóðveldisins; en eigi skyldu Englar megi senda
vopnað lið inn yfir landamœri Transvaala, nema með leyfl Bfta-stjórnar eða
eftir beiðni hennar. — Kriiger varð þá forseti þjóðveldisins, og hefir jafn-
an verið endrkosinn síðan.
Eins og áðr var getið, eru Bftar nær allir bœndr. Sumir stnnda mest
vínyrkju og eru þeir Yínbftar nefndir. Aðrir stunda kornyrkju og eru
kallaðir af því Kornbftar. Enn stunda allmargir þeirra kvikfjárrœkt, eink-
um sauðfjárrœkt; þeir eru nefndir Fjárbftar.
Vinbftar eru allvel mentaðir menn, og bezt uppfrœddir allra Bfta.
Þeir eru og atkvæðamestir og bezt efnum búnir. Kornbftar eru og sœmi-
lega vel mentir; en Fjárbftar eru taldir hinum allmjög á baki að því er
til frœðslu keinr og menningar. Meðal þeitra kvað t. d. vera margt fólk
illa læst eðr alls eigi
Enskir menn og ensk blöð gera mjög orð á, að Bftar sé fáfróðir menn
og forneskjulegir og lítt siðaðir. Auðvitað er margt af slíkum sögum
geip eitt og lygi, svo sem þá er þeir tala svo um Kriiger, að hann nýti
nldrei vasaklftt, en snýti sér með berum fingrum og þurki sér á erminni
sinni. Hitt ætlurn vér sannara, sem margir sjónarvottar mæla, er honum
hafa kynzt, að hanu sé prftðmenni og höfðingi, bóndalegr eða hreppstjóra-
legr á andlitssvip, en beri sig að öllu til í háttum og klæðaburði svo sem
þjóðhöfðingja einfalds og óbrotins þjóðveldis samir, og er það ýmsra mál,
að ætti hann sæti í lávarða-málstofu Engla, mundi hann þykja þar vel
sóma sér.
Þá er það talið eitt af órœkurn merkjum um forneskjuskap Bfta og
hleypidóma og heimskuloga fastheldni við fornar venjur, að þeir vóru lengi
tregir á að leyfa járnbrautalagning um land sitt. En þess ber að gæta,
að þótt enskir menn lái þeim þetta, þá er auðskilin önnur og skynsam-
legri ástæða fyrir þessari tregðu þeirra, heldr en hieypidómar einir. Járn-
brautin átti nefnilega að tengja þá við landeignir Engla. Það var því
sýnt, að hftn hlaut að greiða Englum veg inn í landið bæði á friðartímum
og á ófriðartimum. Þegar menn nft minnast þess, hverja hrakninga og
yfirgang Bftar höfðu mátt þola af Englum aftr og aftr, þá er ekki tor-
skilin óbeit þeirra á að greiða þeim veg inn í land sitt.
Nft hafa Bftar þó járnbrautir frá höfuðborg sinni Pretóría í þrjár átt-
ir: eina suðr um Óraníuþjóðveldi suðr tii Höfða nýlendu; aðra suðr um
Natal til Durban, borgai á austrströndinui; ina þriðju austr' til Delagóa-
3*