Skírnir - 01.01.1896, Blaðsíða 37

Búa-þáttr.
37
tíundu hluti af allri fémætri eign í ríkinu. Búar leggi á alla skatta, en
Útlendingar horgi þá mestalla. Skóla kveðr Mr. Leonard vera heldr lé'
lega í landinu, og eigi telr hann Búastjérn fara vel með fjárhag laudsins;
hún veiti Hollendingum og Þjöðverjum dýrmæt hlunnindi og einkarétt-
indi, sem landið fái eigi þau iðgjöld fyrir, sem vert væri, en hins vegar
renni drjúgt fé fyrir þetta í vasa ættmanna og vina forsetans.
Útlendingar mynduðu félagskap sín á meðal í þeim tilgangi, að þeir
segja, að ávinna réttarbœtr í þá átt, að hver maðr, sem settist að í land-
inu, skyldi fá fullan þegnrétt eftir tveggja ára landsvist, og að atkvæðis-
réttr yrði eigi bundinn við nein sérstök trúarbrögð, en að eins við þegn-
rétt, aldrstakmark og ákveðna fasteignar-upphæð, og að ensk tunga skyldi
sama réttar njóta sem in hollenzka mállýzka Búa.
Detta sýnast nú í fljótu bragði alt sanngjarnar kröfur. En Búar
svara þvi til, að „Löggilta félagið11 og Engla-stjórn geri alt, sem auðið
er, til að ota Englendingnm inn í landið, í þeim tilgangi, að gera þá fjöl-
mennari i landinu en Búa og ná þannig með atkvæðum þessara aðskota-
dýra völdum öllum í hönd sér og neyta þeirra til að útrýma þjóðerni
Búa og koma landinu undir vald Englands. Segjast eiga þjóðlega tilveru
sína og sjálfstœði að verja, og sé það því nauðvörn ein fyrir sig, að gera
aðskotamönnum sem örðugast fyrir að öðlast þegnrétt. Hins vegar hneigj-
ist hugr Búa meir að Djóðverjum, sem þeim eru náskyldir að tungu og
þjóðerni.
Það er nú víst, að „Löggilta félagið“ hefir lengi, þótt dult hafi átt
að fara, haft umboðsmenn í flokki Útleudinga, þá er unnið hafa af megni
að því að œsa Útlendinga upp og koma í öllu, sem auðið var, fram til-
gangi félagsins. Dað hefir lagt fé fram til fasteignakaupa og ýmislegra
fyrirtœkja Útlendinga, og bróðir Cecil Bhódes’ hefir verið ötull forgöngu-
maðr að samtökum Útlendinga.
Útlendinga-félagið sendi nefnd á fund Kriigers forseta, til að beiðast
réttarbóta í þá stefnu, sem nú hefir getið verið. En hann tók þeirri mála-
leitun fjarri. Nú gerðist illr kurr meðal Útlendinga. Deir stóðu í stöð-
ugum bréfaskiptum við „Löggilta félagið", og eftir samráði við það og að
þess hvötum œstu þeir upp fólkið.
Örskamt i suðr frá höfuðborginni Pretoría er bœr sá, er Johannes-
burg heitir. Fyrir fám árum var það þorp eitt lítið, en svo fanst þar
gull og drógst urmull útlendra manna að námunum, mest Englendingar,
svo að Johannesburg hefir nú 100000 íbúa, og fiesta enska. Degar af-