Skírnir - 01.01.1896, Page 38

38
B<ia þáttr.
svörin komu frá Kriiger, lögðu námamenn niðr verk og bjuggust til upp-
reisnar. Minni hluti borgarmanna lézt fyrir hvern mun vilja frið hafa,
en lét sem sér stœði geigr mikill af verkalýð þeim, er nft hefði lagt niðr
störf, og lézt óttast að þeir mundu sér árás gera og vinna spellvirki í
bœnum. Sendu nú til Búastjórnar enn og báðu hana senda þangað herlið
til varðveizlu og friðgæzlu. Búar vopnuðu um 1000 manna en friðsemd-
armennirnir í Johannesburg þóttust þá eigi geta trúað því, að það lið
mundi ætlað sér til varðveizlu. Snéru þeir nú liðsbón sinni í aðra átt.
„Löggilta félagið", sem stjórnar landeignum Breta fyrir vestan og
norðan Transvaal, hefir herlið á mála á sinn kostnað, en þó með leyfi
Englastjórnar og eru foringjar þess taldir embættismenn Breta. Lið þetta
á að vera til löggæzlu í landi og til varnar gegn villimannaþjóðum. Maðr
cr nefndr Jameson. Hann er læknir og aldavin Cecil Rhodes’ og félagi
hans í Btjórn Löggilta félagsine. Dr. Jameson þessi var yfirforingi mála-
hers Löggilta félagsins. Tveim dögum fyrir nýár vnr hann við miklu
liði i Mafeking; svo heitir bœr í Bretalöndum rétt við vestrlandamœri
Transvaals, beint vestr af Johannesburg. Hann hafði blásið þaðan að
kolunum í Johannesburg, og nú sendu Útlendingar til hans menn og báðu
bann seuda herlið til Johannesburg „til varðveizlu lífi og eignum varnar-
lansra landa sinna þar“, en reyndar, eftir því sem síðar kom íram, til
þess að veita uppreistarmönnum lið gegn lögmætri landsstjórn Búa; kváð-
ust þeir albúnir til að ganga í lið með honum til að kúga stjórnina til
að veita Útlendingum þær réttarbœtr, er þeir œsktu.
Detta var það sem Dr. Jameson hafði beðið eftir. Það var ekki af
tómri tilviljun að hann var staddr í Mafeking með lið sitt. Það vóru
svo búin að ganga boð og bréf milli hans og Útlendinga — sér í lagi P.
Rhodes, ofursta, bróður Cecil Rhodes, — að hann var við öllu búinn. Að
ákveðnum degi skyldi hann koma til Jobannesburg og þann dag skyldu
Útlendingar vera vopnaðir allir og vigbúnir. Cecil Rhodes hafði lagt á
ráðin með honum. Það liggr járnbraut milli Höfðaborgar (Cape Town)
og Mafeking, og 14 dögum áðr en þessi tíðindi gerðust, hafði Dr. Jameeon
verið í Höfðaborg og var þá gestr Cecil Rhodes.
Nú er að víkja sögunni til „Páls okkar“ (svo kalla Búar Paul Kriig-
er forseta sinn). Hann er meðal einkennilegustu manna sinnar samtiðar
að ýmsu leyti, þótt hér verði eigi fœri til að lýsa honum. Hann var al-
inn upp með stafrófskverið eða barnnlærdómsbókina í annari hendi, en
byssuna i hinni, eins og flest Búa-börn á þeirri tíð. (Hann er fœddr 1825).