Skírnir - 01.01.1896, Side 62

62
Bandaríkin í Norðr-Ameríku.
því búast við, að sérveldistnönnum mundi þungt veita, þar sem verzlunarðár
og atvinnubrestr hafði staðið yflr í mörg ár svo megn, að eigi hefir slíkt
jafnmegnt orðið fyrri. Yið þetta bœttist fjárskortr í landssjðði, er aldrei
hefir fyrri kent síðan samþegnastyrjöldinni miklu lauk fyrir meira en 30
árum. Að vísu stafaði fjárþurð þessi af aðgerðum og löggjöf samveldis
manna, er áðr höfðu við völdin verið. En þess gætir þjóðin eigi.
Það hefir og jafnan við loðað í Bandaríkjunum, að hvenær sem óár
hefir yfir landið gengið, hafa magnazt þeir flokkar í landi, er öll þjóð-
mein vilja lækna með ýmsum fjárhagslegum kerlingabókum, svo sem ó-
takmarkaðri útgáfu óinnleysanlegra seðla og því likt.
Nú varð sá ófögnuðr ofan á í flokki sérveldÍBmanna, að gera það að
aðalatriði í stefnuskrá sinni, að heimta að báðir málmarnir, gull og silfr,
yrðu jafn-gildir til pening&sláttu eftir föstu hlutfalls-ákvæði: 16: 1; það
þýðir, að 16 únznr silfrs skuli jafngildar 1 únzu gulls, og megi hver, sem
vill, fá silfr (og gull) mótað í mótunarsmiðju alríkisins til peninga eftir
þessu hlutfalli. Nú stóð svo á, að gangverð silfrs á frjálsum verzlunar-
markaði heimsins var sem næst sem 30: 1, það er: 1 únza gulls jafn-
gilti sem næst 30 únzum silfrs. Ef silfr hefði því verið mótað til pen-
inga eftir hlutfallinu 16: 1 meðan markaðsvcrðið var 30: 1, þá hefði
Bilfrið í peningunum fengíð nafuverð, sem var nálega tvígilt sannverði.
Þegar þjóðir leyfa sláttu beggja þessara málma jöfnum höndum til
peninga, er það kallað tvimelmi (bimetallism), og er þá jafnan vant að á-
kveða hlutfallið sem næst sannverði að komizt verðr. Fyrir n>örgum ár-
um var hlutfallið alt annað en nú; stóð þá milli 15: 1 og 16: 1. En
það er eðli peninga, að sé fleiri en ein tegund þeirra í landi, flýr in betri
tegund til útlanda, og ef jafnheimilt er að búa til dollar úr silfri sem
gulli, en nærri helmingi ódýrra efnið í silfrdalinn, þá dettr engum í hug,
að láta búa til dali úr gulli. Þegar Blik breyting kœmist á, mundu allar
vörur, utan ein, hækka þegar í verði innaulands, því að peningarnir eru
orðnir minna virði. Aftr hefir reynslan sýnt, að ein vara fer hœgt að
hækka; það er vinnan; það þykir reynsla fyrir því, að það taki alt að 17
árum áðr en kaupið og vöruverðið ná jafnvægi eftir slíkar breytingar. Sé
þessir peningar lögþvingaðr gjaldeyrir, mundi hver sá, er lánað hefir öðr-
um 100 dali í gulli og nú fær þá borgaða með 100 silfrdölum, tapa nær
helmingi af skuld sinni, með því að silfrdalirnir yrðu nær hálfu verðminni
en gulldalirnir.