Skírnir - 01.04.1905, Blaðsíða 9

Nokkur orð um lifsaflið.
105
óheppilegt, þá fer það fram engu að síður á sama hátt.
Svo er t. d. ef drep hleypur í görn. Vegna þess að það
sem eftir lifir losar dauða partinn, kemur gat á görnina,
og einmitt þetta er orsök til lífhimnubólgu, af því saur
fer um gatið út í kviðarholið, og lífhimnubólga þessi er
oftast ólæknandi.
A hvern hátt verða þá þessar breytingar?
Um insta eðli þeirra er oss ókunnugt. En nokkra
þekkingu höfum vér. Vér eigum ekki erfiðara með að
skilja að dauði parturinn erti þá lifandi, sem í kring eru,
og valdi bólgu, heldur en að sandkorn sem fer upp í auga
geri roða, og bólgu, ef það er ekki bráðlega tekið í burt.
Vér getum líka séð með sjónaukum hvernig frumpart-
arnir kringum það dauða æxlast og margfaldast og fylla
á þann hátt í skarðið.
Svipaðar breytingar verða þegar beinbrot grær eða
skurður.
2. Beinbrot. Nálega þegar eftir að bein brotnar, tekur
lífsart frumpartanna í beini og beinhimnu
til starfa. Þessir frumpartar, sem annars virðast vera i
hvíld, og úr barneign, gæti maður sagt, fara að æxlast,
taka í sig kalk, breyta útliti og verða í stuttu máli eftir
ekki alls kostar langan tíma að beini. Brotið grær »af
sjálfu sér«, beinendarnir gróa saman, mynda nýtt bein
sem með tímanum verður jafnhart og fast og gamla beinið.
Þetta nýja ör er í fyrstu svörgulslegra en gamla beinið og
ber þeim mun meira á því sem skekkja hefur orðið meiri.
Þegar beinbrot grær, má einnig sjá, hvernig lífsaflið
starfar í blindni. Sumstaðar hagar svo til, að stórar taugar
liggja fast að beini. Fari svo að beinið brotni á þessum
stað, þá væri heppilegast að örið í beininu væri ekki
svörgulslegt, en lífsaflið tekur ekkei’t tillit til þess. Það
ber stundum við, þar sem svona stendur á, að beinörið
verður svo fyrirferðarmikið, að það þrýstir á taugina, og
veldur fyrir það svo miklum óleik, að læknir verður að
skera inn og nema nokkuð buit af beinörinu.