Skírnir - 01.04.1905, Side 64

160
Leturgerð og leturtegundir.
þessar myndir eru notaðar sem skildi. Af þeim fáum
vér vitneskju um, hvað mennirnir heita hver um sig.
Neðsti höfðinginn heitir, svo sem skildi hans ber með
sér, Tlotli, sem er nafn fálkans á Mexikómanna máli.
Sá í miðið heitir Noþal eftir kaktusinum (nopal), sem
er skildi lians, og sá efsti Amacui þ. e. »sá sem tekur
pappír«. A þetta, nafn bendir pappírsblaðið (amatl) er
hann ber sem skildi. Kvennanöfnin er erfiðara að ákveða.
En nú vita menn að sú neðsta, kona Tlotli, ber hið fagra
nafn Icpaaxochitl «Blómhringurinn«, eins og líka sjá má á
merki hennar. Sú í miðið heitir eflaust Quauheihuatl,
»Kvenörnin« (Assa) eða því urn líkt, ef annars er unt að
ráða skildi hennar rétt. Nafn Tsinaconoztoc-hellisins
er líka táknað með leðurblöðku (tsinacon) sem hangir
i loftinu.
Þetta skjal var eitt af þeim sem alþýða manna í
Mexikó las fyrrum og er nokkurnveginn auðskilið hverj-
um manni, af því að myndaletrið ræður þar mestu. I
vísindalegri ritum hefur aftur á móti myndaletrið mest-
megnis orðið að þoka fyrir hljóðrituninni. Konungsnafnið
Itzcoatl, »Steinslangan«, er þannig hjá lærðum mönnum
táknað með steinör (itzli, rótin itz), skrautkeri (comitl,
rótin co) og vatni (atl), þar sem ólærðu mennirnir láta
sér nægja að tákna sama nafn með slöngu (coatl) sem
skreytt er með steinörvum.
Þessi dæmi sýna meginregluna fyrir leturgerð hinna
fornu Mexikómanna, sem venjulega er kallað Atzteka-
letur. Orðin voru rituð með einu eða fleirum táknum,
sem hljóðuðu, þegar þau voru nefnd, eins, eða að minsta
kosti því sem næst eins, og orðið. Að merking orðsins
alls ekki alt af var liáð merkingu táknanna, sem notuð
voru, þ. e., að oft þurfti ekki að finna líkingu milli tákns-
ins sjálfs og þess sem það átti að tákna, til þess að skilja
það, það sýnir ljóslegast hve mikil framför var fólgin í
þessu letri.
Menn munu hafa veitt því eftirtekt, að vér höfum að-
eins tekið persónunöfn sem dæmi upp á orð rituð með