Skírnir - 01.12.1913, Blaðsíða 16

304
Um visindalif á íslandi.
Eg nefni þetta dæmi sérstaklega og tala ítarlega um
það, af því eg sjálfur þekki nokkuð til slíkra starfa, og
svo af því eg sé, að þetta er eitt af því sem mest ríður
á og er auðveldast að gera. En það mætti nefna mörg
fleiri dæmi. Lif lægri dýra er lítt rannsakað á Islandi.
Ef 1—2 menn í hverju héraði vildu safna þeim að Stað-
aldri og senda miðnefndinni eða náttúrufræðissafninu i
Iieykjavík, mundi ekki lítið ávinnast. Þetta er þó erfiðara
en orðasöfnunin, því það er alveg nauðsynlegt, að safn-
endur þesskonar dýra hafl nokkra undirstöðuþekkingu á
því sviði, ef í lagi á að vera.
Mér dettur ekki í hug, að félögin okkar og samband
þeirra geti fyrst framan af kept við útlendu félögin, sem
eiga ólíkt hægra með alt, að því er snertir stærð og fjölda
útgefinna rita. En þótt vinna íslenzku félaganna hljóti
að vera í smærri stíl, af því við erum fámennari og fá-
tækari þjóð, þá getur þó ekki hjá því farið, ef hugur
fylgir máli, að hún verði til mikillar blessunar.
Við verðum að byrja fljótt á þessu. Nú stendur Is-
land á tímamótum, svo alvarlegum og þýðingarmiklum,
að þjóðin hefir aldrei áður verið eins stödd. I þau rúm-
lega þúsund ár, sem nú eru liðin, síðan landið bygðist,
heíir bænda- og sveitamenningin, sem forfeður vorir fluttu
með sér frá Noregi, ríkt einvöld. Upp í sveitunum áttum
við heima, þjóðin var bændaþjóð, kaupstaðir risu seint,
voru litlir og lítilmagnar og þjóðlegrar menningar gætti
þar lítið. Landið stóð í stað, og miðaldirnar og þeirra
hugsunarháttur, sem víðast er horfið fyrir löngu í Norður-
álfunni, lifðu góðu lífl áfram á íslandi fram á okkar daga.
Þjóðtrú og þjóðsiðir, verzlunarástand, efnahagur, og ekki
sízt búnaðarhættir eru þessa órækur vottur.
Nú er alt þetta að breytast, nýi tíminn að komast á,
en miðaldirnar að hverfa. Hugmyndir nýja tímans hafa
að vísu við og við gægst inn á ísland, en fá hafa þau
íslenzk hjörtu verið, sem þær hafa fest rætur í, og menn-
ing nýja tímans hefir komist inn i enn færri. En nú er
hið forna á förum, bæði kostir og gallar, og kemur aldrei