Skírnir - 01.12.1913, Blaðsíða 25

Nokkrar athugasemdir.
313
hallast að þejrri skoðun, hjer sje rímkað til um erfðarjett-
inn, svo að hann nái einnig til fjarskildari ættingja. Þetta
er þó nokkuð vafasamt. Hitt er sem sje ekki heldur tek-
ið fram beinum orðum, að fjarskildari menn enn næsta-
brœðra skuli til arfs ganga. Ef það hefði verið tilætlun-
in að breita hinum eldri erfðalögum Olafssáttmálans í þá
átt að fjarskildari menn enn næstabrœðra skildu ganga
til arfs í Noregi, þá hefði, að því er virðist, þurft að taka
það beint fram. Þar sem segir, að erfðir skuli uppgefast
firir úslenskum mönnum« þá er auðvitað átt við
þá íslenska menn, sem eru r j e 11 i r erfingjar arfleifanda
enda er það beint tekið fram á eftir í orðunum »þegar
rjettir koma arfar til«. Enn sáttmálinn sker ekki
úr því, hvort hann á við r j e 11 a arfa eftir almennum
erfðalögum, íslenskum eða norskum, eða við r j e 11 a arfa
eftir þeim lögum sem áður gíltu um þetta efni, eftir Olafs-
sáttmálanum, »næstabrœðra eða nánari«. Ef sáttmálinn á
við rjetta arfa eftir Olafssáttmálanum, sem mjer virðist
liklegast. þá kemur þetta ákvæði Gamla sáttmála alveg
heim við tilsvarandi tvo staði í Staðarhólsbók að efni til.
Enn ef sáttmálinn á við rjetta arfa eftir almennum erfða-
lögum, norskum eða íslenskum, eins og E. A. virðist halda
fram, ef sáttmálinn, með öðrum orðum, gerir þá rimkun
á erfðarjettinum, að hannn nái til fjarskildari erflngja, þá
eru tilsvarandi erfðaákvæði Staðarhólsbókar blendingur af
ákvæði Olafssáttmálans um það, að erfðarjetturinn nái eigi
lengra enn. til næstabrœðra, og ákvæði Gamla sáttmála
um það, að erfðarjetturinn firnist ekki. Ritarinn hefur þá
í hugsunarleisi tekið upp greinina um næstabrœðra-tak-
mörkin eftir frumriti sínu, og láðst að geta um rimkun
erfðarjettarins, um leið og hann gat þess, að nú væri
erfðafirningin afnumin. Hvernig sem á málið er litið, þá
er það víst, að Staðarhólsbók hefur tekið það eftir Gamla
sáttmála, að erfðarjetturinn firnist nú eigi framar. Þetta
ákvæði Staðarhólsbókar er eiumitt, eins og Konr. Maurer
tók rjettilega fram,1) ein af hinum mörgu röksemdumr
sem sína, að Staðarhólsbók er rituð síðar enn 1262.
‘) Udsigt over de nordgermanske retskilders historie 81. hls.