Skírnir - 01.12.1913, Side 17

Um visindalif á Islandi.
305
aftur. Og enginn má skilja orð mín svo, að eg víti alt
það sem hefir einkent oss sem miðaldaþjóð. Þvert á móti.
Það hefir verið og er enn einkenni miðaldanna á ýmsu
sem okkur þykir vænst um. En alt er það að breytast.
Málið breytist stórum. Þjóðtrúin er á förum. Stéttajöfn-
uðurinn og efnahagsjöfnuðurinn líka. Utlenda auðvaldið,
sem nú ræður víðast á jörðinni, er nú að læðast inn.
Bráðum munu straumar þess sópa burtu ýmsu, sem hefir
einkent okkur sem þjóð, máske munu þeir líka frjóvga
annað, sem ekki gat þrifist í miðaldalífinu okkar. Alt
virðist og benda til þess að innlend auðmannastétt kom-
ist smámsaman á fót. Þungamiðja þjóðlífsins og menn-
ingarinnar er að flytjast úr sveitunum í borgirnar. Brátt
koma járnbrautir og loftför, verksmiðjur rísa við fossana,
og innlend og útlend fiskifélög og iðnaðar- og verzlunar-
fyrirtæki gerbreyta lífi kaupstaðanna og þar af leiðandi
lika sveitanna.
Nú er tíminn til að frelsa það sem
frelsa má frá gleymsku og gereyðing. Við
getum ekki aftrað því að ýms góð sveitaorð í tungunni
úreldist, en við getum ritað þau upp í tíma og geymt þau
þannig frá gleymsku. Nú er tíminn til að safna því, sem
menn enn þekkja af þjóðsögum, venjum og þesskonar, því
þótt ekki litlu hafi verið safnað, er meira ógert enn. Nú,
meðan borgir eru að myndast, er hægast að safna til sögu
þeirra, segja frá helztu íbúunum og athöfnum þeirra, safna
myndum af mönnum, húsum og viðburðum o. s. frv. Nú-
tímalífið í sveitunum hefir líka sinn einkennilega blæ, sem
er mjög að breytast.
»Og eg held að menn gætu nú notað tímann til ann-
ars þarfara!« býst eg við klingi við hjá okkar Sigmund-
um-8eint-í-verum! En eg efa að menn geti gert annað þarf-
ara fyrir sjálfa sig, en fást við vísindalega starfsemi.
Því vísindin eru sannarlega há og heilög regin, og þegar
þau eru dýrkuð réttilega, með þeirri hjartans auðmýkt,
sem þeim ber að sýna, veita þau vinum sínum ununar-
söm og mikil gæði, máske ekki í gulli né silfri, en í sál-
20