Skírnir - 01.12.1913, Side 79

Ymsar skoðanir á eðii rámsins.
367
hér er gert ráð fyrir að verki í hreyfingarstefnuna) eykst
hraðinn ávalt jafnt á hverri sekúndu. Sem dæmi er oft-
ast fallhraðinn tekinn; steinninn sem er að detta er undir
stöðugum áhrifum sinnar eigin þyngdar. Sú hugsun, sem
hér liggur til grundvallar, er á þessa leið:
Hugsum oss að A stæði efst í jðfnum halla og héldi
í vagn. Vagninn er þá kyr, það er að segja kyr gagn-
vart A. Nú skyldi A sleppa vagninum og rennur hann
þá ofan eftir hallanum með vaxandi hraða. Hugsum oss
nú að annar maðui’, B, gangi með jöfnum hraða, segjum
5 h, ofan eftir brekkunni Gerum ráð fyrir, að einni mín-
útu eftir að A slepti vagninum, sé hraði hans líka orðinn
5h; hann er þá orðinn afstætt kyr gagnvart B. En þar
sem nú sama hreyfingarorsök er verkandi á vagninn:
þyngd hans í sambandi við hallann, hlýtur hraðinn á
næstu mínútu að verða 5 h gagnvart B, þar sem harm á
fyrstu mínútunni varð 5 h gagnvart A. En ef hraðinn er
5 h gagnvart B eftir tvær mínútur, og hraði B gagnvart
A er líka 5 h, þá er hraði vagnsins orðinn 10 h gagnvart
A, og hefir því aukist jafnt á annari mínútunni eins og
þeirri fyrstu.
Þessi er nú hugsunin og hún væri vissulega alveg
rétt, ef B mældist sekúndan eins og A. En nú hefir B
hraðann 5 h gagnvart A, svo að ef það er rétt að tíma-
einingin sé afstæð, þá mælast A sekúndurnar hjá B vera
nokkru lengri en hjá sér. Frá A séð verður því hraða-
aukningin ofurlítið minni á annari sekúndunni, en á þeirri
fyrstu.
Þetta gerir þá hvorki meira né minna en það, að
raska grundvelli hreyfingarfræðinnar og eðlisfræðinnar
yfirleitt. Að vísu er þessi landskjálfti ekki svo mikill,
að hennar háreistu turnum sé við hruni hætt, eins og þeir
andríku mundu að orði komast, en þeir kynnu að
hallast ögn, og mættu það heita stórtíðindi, þó lítið væri.
önnur afleiðing þessarar kenningar er sú, að lengdar-
einingin er líka afstæð. Ef metrakvarði hreyfist í stefnu
sína, mælist þeim sem kvarðanum fylgir, eða er afstætt