Skírnir - 01.08.1916, Side 66

Utan úr heimi.
Herkostnaður.
i.
Oft hefir verið sagt um Norðurálfustyrjöldina, að þœr þjóðir,,
sem mest hafi fjármagnið, muni sigra að lokum. Liggur því nærri
að athuga fjármál ófriðarþjóðanna, hve miklu fé hefir verið varið
til herkostnaðar, hvernig fjárins só aflað, hvaðan þjóðunum komi
það og nve langær ófriðurinn geti orðið fjármálanna vegna. Ýmis-
legt í fjármálum ófriðarþjóðanna er mjög á huldu og verður ekki
fullrannsakað fyr en að ófriði loknum. En samt má afla sér nokk-
urs yfirlits. Mun eg fyrst skýra stuttlega frá fjármálaástandi ríkj-
anna og peningamarkaðnum laust fyrir ófriðinn.
Síðasta áratuginn fyrir ófriðinn hervæddust ríkin í ákafa sí og
æ og söfnuðu skuldum til aukningar l»er og flota. Stafar meiri
hluti ríkisskulda einmitt af hernaði og vígbúnaði. Var samt ekki.
alllítill munur á, hve vel þjóðirnar voru búnar undir ófriðinn.
A. Þýzkaland, mesta uppgangslandið, var vel undirbúið,
þrátt fyrir mikil útgjöld til hers og flota. Þjóðverjar höfðu gert
miklar umbætur í skattamálum sínum á árunum 1906—1913. Arið
1906 hófst aukning á skattaálögum til ríkisins og voru árstekjurn—-
ar þá auknar um 180 milj. marka. Árið 1909 komu nýjar álög-
ur, sem juku árstekjurnar um 500 milj. marka. Auk smáumbóta
1910 og 1912 komu svo skattar 1913, sem juku árstekjurnar um
185 milj. marka og þar að auki um 1055 milj. marka eitl skifti
fyrir öll. Jafnframt þessum umbótum í fjármálum ríkisins var frá
1906 í kyrþey komið skipulagi á seðla- og lánsstofnanir til þess
að gera þær færar um að standast ófrið. Mest af því sem gera
þurfti var í lagi, þegar ófriðurinn brauzt út.
B. Oðru máli var að gegna um Frakkland, lánveitanda-
heimsins. Skattakerfi Frakka stafar frá stjórnbyltingar- og Napó-