Skírnir - 01.08.1916, Blaðsíða 109

'Skirnir].
Athugasemdir.
333
eins og G. Björnsson gefur í skyn, myndi þetta alt öðru
visi orðað. Annars lítur út fyrir að miðvikudagsheitið sé
gamalt með Germanaþjóðum og haíi verið notað jafnhliða
nafninu óðinsdagur, og hefir þá eins og oft vill verða,
annað nafnið tíðkast meira í einu héraðinu, en hitt í öðru.
Þá verða einungis eftir: »týsdagur og þórsdagur* og þau
nöfn er ósennilegt að Islendinga hafi vantað, úr því þeir
höfðu vikutalið, því mjög kunnir voru báðir þeir guðir
hér á landi, sem dagarnir eru kendir við.
Þá færir höf. sterk rök fyrir þvi, að reglan um að
láta vetur byrja á laugardag, sé uppátæki rímfræðinga
á 12. öldinni. Hann álítur og að vetur hafi áður byrjað
á föstudag, svo sem líka er talið í íslenzkum ritum frá
aldamótunum 1500, og íslenzk alþýða hefir talið fram á
miðja 19. öld. En það er þessi föstudagsbyrjun vetrarins
í upphaflegu tímatali Islendinga, sem eg er mjög vantrú-
aður á. Það er næsta ótrúlegt, að þessi regla um vetrar-
komu á föstudag, sem aldrei tókst að útrýma, hafi hún
áður almenn verið, hefði hvergi gægst fram í neinu forn-
aldarritanna. Vel má hugsa sér, að þessi regla um föstu-
dagskomu vetrar hafi rétt fyrir 1500 verið tekin upp, af
einhverjum misskilningi við biskupsstólana, helzt í Skál-
holti og breiðst svo þaðan með lærðum mönnum út um
alt landið og unnið sigur á laugardagsreglunni. Slík
áhrif frá höfuðstöðum landsins, má finna í öðrum efnum.
Fyrsta staffræðin ísler.zka er rituð um 1140. Sá háttur í
riti sem þar er lagt til að tekinn verði upp, varð furðu
fljótt í öllum höfuðatriðum ofan á í íslenzkri ritmensku og
breiddist út um alt landið.
Þetta hefir varla getað orðið á annan hátt, en að rit-
gerðin hafi verið samin og síðan verið notuð námsmönn-
um til fræðslu, þar sem einhver almennur skóli, fyrir alt
landið eða mestan hluta þess, var haldinn, og er þá sjálf-
sagt að benda á biskupssetrin, einkum Skálholt. Nokk-
uð líkt gæti verið með þetta, að telja vetrarkomuna á
föstudegi.
Svo sem Guðmundur Björnsson tekur fram, þá er hið