Skírnir - 01.08.1916, Síða 76

300
Utan úr lieimi.
[Skírnir
u u n i verða það aðallega fátæklingarnir, sem spara við sig,.
svo að rikið getur fengið umráð yfir spöruðu kaupmagni þeirra, og
þeir v i t a e k k i af því að þetta gengur til herkostnaðarins. En
til að halda ófriðinum við þarf annaðhvort að minka neyzluna,
eða láta gróða þaun, sem al'gangs verður af neyzlunni, ganga til
herkostnaðar, eða li v o r 11 v e g g j a. Nú hefir framleiðsla þjóðanna
minkað í ófriðinum og verða nienn því að spara enn meira en fyr.
fíu auk þess sem franileiðsluaflinu er beint að ófriðarfram—
leiðslu, þá er þó einnig eytt ýmsum þeim nothæfum vörum, sem
annars mundu notaðar til frekari framleiðslu, t. d. búpeningi.
Þegar svo er, þá er ekki einungis þjóðartekjunum eytt, eins og
þegar sparað er, heldur þjóðarauðnum, merg atvinnulífsins,
auk vinnunnar og náttúrunnar.
o. Bráðabirgðalán, ríkissjóðsvíxlar og því líkt hafa sér-
staklega átt sór stað í Frakklandi. Þeir eru einuugis ólíkir föstum
lánum að því leyti, að ríkið þarf að endurgreiða þau innan skamms
tíma og getur það á ófriðartímum komið ekki litlum glundroða á
fjármál landsins.
d. Skattar. Skoðun sú, að með lánum geymi þjóðin
framtíðiiini að greiða herkostnaðinn, en með sköttum beri nútíminn
hann, er röng. Þjóðfólagið og ríkið er sitt hvað. Auðvitað verða
einhverir að greiða kostnaðinn þegar í stað. Sá er einungis
munurinn, að með sköttum er ákveðið, hverir eigi að bera kostn-
aðinn a ð 1 o k u m. Vafi getur stundum leikið á, hvort heppilegra
só að taka herkostnaðinn fyrst um sinn með lánum eða sköttum.
Með lánum nær ríkið þegar í stað í peninga hjá mönnum, sem
hafa þá aflögu, en skattar geta lent á öðru en reiðnfó. Einnig er
erfitt að ná upp eins miklu fó með sköttum eius og lánum. Þar
fyrir eru samt skattarnir eina endanlega aðferðin til að
ná upp herkostnaðinum. Þjóðverjar bafa haldið fram lánaleiðinni,
en Englendingar skattaleiðinni. Nú er samt svo komið, að allar
stærri ófriðarþjóðirnar hafa snúið sór að sköttum, þó engar eins
og Englendingar.
2. Land, semskiftir viðönnurlönd. Sameigin-
legt með einangruðum löndum var, að til ófriðarfjárins svöruðu
nothæfu vörurnar í landiuu og aðalatriðið var að ná umráðum yfir
vörum þessura á sem auðveldastan hátt. I landi, sem hefir sam-
göngur við önnur lönd, breytist þetta þannig, að nothæfum vörum
er hægt að ná frá útlöndum.
G r e i ð s 1 u á vörum þessum getur verið varið á tvennan hátt.