Skírnir - 01.08.1916, Qupperneq 78

302
Utan úr heimi.
[Skírnir,-
munar þess, sem er á flestum lánunum milli nafnverðs skuldabréf-
anna og verðs þess, sem lánveitendurnir gefa fyrir þau. Þessir
liðir eiga sammerkt í því að auka kostnaðinn fyrir ríkið án þess-
að til þess svari aukinn kostnaður fyrir þjóðfélagið í heild sinni,
Alls munu þessir liðir nema um þ r i ð j u n g i herkostnaðarins.
Af afganginum kemur mikið frá sparnaðinum. Talið er, að
auður Þjóðverja aukist venjulega um 7—T1/^ miljarð króna á ári,.
Frakka um S1^—4 miijarða og Englendinga um —7 miljarða.
Séu þessar upphæðir tvöfaldaðar — álitið að aukinn sparnaður vegi
á móti minkaðri framleiðslu — þá sést, að þetta mundi nema
næstum því öðrum þriðjungi herkostnaðar tveggja ára < lönd-
um þessum.
Það sem þá er eftir af herkostnaðinum er mikið til tekið af
þjóðarauðnum og fer sá hlutinn vaxandi. Vélar og önnur fram—
leiðslutæki eru ekki endurnýjuð, vörubirgðum er eytt, án þess að
nyjar komi í staðinn, og búpeningur er skorinn niður. Verðbróf
eru seld til útlanda, sérstaklega í löndum Bandamanna, sem geta
átt óhindruð viðskifti við umheiminn. Móti þessu kemur reyndar,
að nokkur hluti herkostnaðarins fer ekki alveg að forgörðum, held-
ur í vegi, járnbrautir, hús og þvílíkt, en það mun þó vera til-
tölulega lítið. Talið er að þjóðarauður Þjóðverja hafi verið 270
miljarðar króna fyrir ófriðiun, Frakka 210 miijarðar og Englendinga
270 miljarðar. Geri menn ráð fyrir, að svo sem fimtungur herkostnað-
arins só goldinn af þjóðarauðnum, þá verður það samt ekki nema
liðug 3°/0 af þjóðarauðnum. I fljótu bragði virðist herkostnaður-
inn þvl ekki svo mikill, að hann ætti að geta heft framíarir þjóð-
anna um langan aldur.
Þannig lltur þetta út frá sjónarmiði þjóðfólagsins. Só aftur á
móti litið á það frá sjónarmiði ríkisins, rlkissjóðs, þá þarf að
gjalda hvern eyri, sem tekinn hefir verið að láni, ef ríkið vill ekki
verða gjaldþrota. Eftir ófriðinn verður eitt mesta vandamálið,
hvernig þessari niðurjöfnun herkostnaðarins verði bezt komið fyrir.
Englendingar hafa reyndar komið á nægum sköttum í bráð, en sór-
staklega er þar ástatt. England er fríverzlunarland með lipurt
tekjuskattakerfi. Verndartollalöndin standa þar ver að vígi. Þegar
rætt hefir verið um nýjar álögur í ófriðinum, þá hefir þeim reynd-
ar verið tekið með »skattagleði«. En bak við tjöldin verða menn-
varir þungrar undiröldu, ágreiningsins milli auðmannanna og frjáls-
lyndu flokkanna um, hverir eigi að lokum að bera skattana, og:
má búast við, að sú deila skerpist að mun, þegar ófriðarhættan er