Skírnir - 01.08.1916, Side 104

328
Ritfregnir,
[Skirnir’
konsúlsins og ritstjórans í tugthúsinu. Ef menn vilja skilja vel
söguna, verða þeir að lesa þann kafla rækilega.
Að baki þessari sálarlvsing felst líklega sú hugsun, að vér
mennirnir séum svo hlífðarlausir hver við annan af því, að vér
höfum ekki uppgötvað sálina hvet í öðrum, ekki sóð dvrð hennar
og dásemd. Og Álfhildur synir, hvernig á að lúka upp augum
vorum. Og ef það tekst, að minsta kosti á líkan hátt og henni
tókst, þá vaxa mönnum samúð og nærgætni.
Gera má ráð fyrir, að ófreskisgáfa ritstjórans og dulræn fyrir-
brigði, er fyrir hann bera, orki nokkurs tvímælis, ekki sízt þar sem
þau gerbreyta honum, og mörgum þykir víst, sem þar sé skáldið
komið út fyrir lönd listarinnar, telja þetta óeðlilegt, ósennilegt.
Líklega fer mörgum eins og þeim, er þetta ritar, að þeir kannast
ekki við slík fyrirbrigði úr lífi sínu, þeir geta ekki dáðst að því,
hve trú só 1/singin. En þess verður að gæta, að höf. skyrir hvergi
þessi fyrirbrigði. Hann lýsir hér aðeins einkennilegu sálarástandi,
sem kallast dularfull fyrirbrigði, og áhrifum þeirra á mannshugann.
Ef lýsingiu er sönn, ætti að vera eins leyfilegt að lýsa slíkum
afbrigðum og ofsjónum og missýningum. Og lýsingin á þessum
fyrirbrigðum er merkilega skýr, t. d. er Eggert verður var við, að
eitthvað sé á sveimi í skrifstofu sinni. Það bendir á, að hér «egi
skáldið frá einhverju svipuðu og hann hefir lifað, eða hann hafi
það frá einhverjum, er líkt hefir komið íyrir. En skáldið hefir
lótt sór verk sitt, er hann lét þessi dularfullu fyrirbrigði valda
straumhvörfum í sál hans, í stað þess að láta góðvild og mann-
gæði vaxa þar smámsaman. Skáldglöggur maður hefir sagt við
mig, að höf. hefði getað slept þar öllum dularfullum fyrirbrigðum.
Þau væru þar óþörf — hinar skýringar hans væri nógar. Um
áhrif þeirra á uppgötvun morðmálsins er þetta vafalaust rétt. Meiri
vandi er að skera úr, hvort sinnaskifti ritstjórans eru þar fullskýrð
á eðlilegan hátt. Að minsta kosti eru engin tvímæli á, að betur
hefir hepnazt rökstuðningin á megnu hamingjuleysi Þorsteins.
Lesendurnir finna undir eins, að svona og engan veginn öðruvísi
hlaut að fara fyrir honum, alveg eins og Eggert fanst, að net
ógæfunnar voru svo úr garði gerð, að hann gat ekki smogið gegn-
um möskvana.
Það er eftirtektavert, að hér bólar á efasemdum um, hve mikið
mark sé takandi á dulskynjunum. »Efasemdir fylgja dulskynjununr*
eins og skugginn mönnunum. Og hann sagði við sjálfan sig;