Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 29

31
Ofanleitishamar og Nausthamar. Um hinn fyrra segir síra Brynj-
ólfur þessu viðvíkjandi: »Ekki sjást þess nú nein merki, hvar
þessir Ormsstaðir hifa verið. Hafi Ormur búið niður við Ofanleitis-
hamar, þá hefir landslag hlotið að vera þar alt annað en nú er,
með því þar er nú ei annað en hraun og lítilfjörlegar grasteyg-
ingar".1) Er því sýnilegt, að sira Brynjólfur hefir ekki álitið líklegt
að Lnb. eigi við þennan hamar. Á sömu skoðun er nafni hans
(Árb. 1907, bls. 8); þykir honum liggja »nærri að hugsa sér, að bær-
inn Ormsstaðir hafi staðið nálægt Nausthamri«, en heldur þó að Lnb.
eigi við Heimakletts-nefið fyrir norðan voginn (höfnina) — Sigurður
bendir hér að framan á 3 staði, er Lnb. kunni að geta átt við; fyrstan
þeirra Nausthamar, en færir samt sem rök fyrir að ekki geti Lnb.
átt við hann, það að þar hafi aldrei verið »blásið alt«. Virðist
hann vera á líkri skoðun og Brynjúlfur frá Minna-Núpi og þykir
»liklegast að bærinn hafi verið vestur undir Neðri-Kleifum« og eigi
því Lnb. við Kleifnabergið. Brynjúlfur tekur það réttilega fram, að
líklegt er að bær hafi verið þar nálægt, úr því að þeir Gissur og
Hjalti bygðu þarna megin vogsins kirkjuna. Og sýnilegt er, að
þarna hefir blásið, hvort sem það nú hefir verið þegar svo snemma
er Lnb. var rituð, á fyrri hluta 13. aldar. Víst er það, að kirkja stóð
þar enn á siðari hluta 13. aldar, eins og síðar skal bent nánar á.
— Getgátur Brynjúlfs um flutning Ormsstaða hafa ekki við neitt að
styðjast.
Mér skilst á orðum Lnb að höfundurinn miði við Herjólfsdal,
er hann segir að Ormsstaðir sé (eða hafi verið) »við Hamar niðri«.
Þykir mér fyrsti staðurinn, sem Sigurður bendir á, vera hinn lík-
legasti til að vera sá er Lnb. á við Samt þykir mér ekkert óeðlilegt
að kalla í Sandskörðunum, eða Rofunum undir Hánni, «við
Hamar niðri«, er maður er staddur í Herjólfsdal. Hamar er þar,
eins og Sigurður tekur líka fram, bergið sunnan í Hánni, og þar er
nú «blásið alt«. En eins og eg tók fram áður, hefir uppblástur sá,
er nú hefir orðið þar, átt sér stað á síðustu áratugum. Eg athugaði
í fyrra stað þennan vandlega, þvi að eg hafði lengi haft hugmynd
um að einmitt þarna væri hið forna bæjarstæði. Hafði Þjóðmenja-
safnið fengið þaðan oftar en einu sinni ýmsa smágripi, er þar
höfðu fundist og sýna að þar hefir verið bær til forna Síra Jes
Gíslason afhenti mér þá og enn nokkra smágripi, er þar höfðu
fundist. Sjást þar forn garðlög og byggingaleifar, en alt mjög úr
lagi fært og sandi orpið. Virðist mér helzt sem hér væri líkt
>) Sbr. í»l. Besbr. I, bls. 281.