Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 8

10
hvergi annarsstaðar verið aðal inn- og útgöngudyr fyrir öll skip og
báta, innlendra sem útlendra.
Þarna blöstu við nótt og nýtan dag tignarlegar dyr sjávarguðs-
ins, hvort sem litið var til hafsins úr landi kringum »Voginn«, eða
til »Vogsins« og landsins af haíinu. Hurðin frá dyrunum var um
8/4 viku sjávar í burtu, nfl. Bjarnarey. Þessar Ægisdyr voru öllum
mönnum frjálsar og opnar til umferðar. Ægir gekk þar sjálfur út
og inn og leiddi mennina með sér. I þessum tignarlegu dyrum hefir
hann frá aldaöðli sýnt öðru hvoru mátt sinn, vald og mikilleik.
Kári hefir riðið Ránarhvel með honum austan frá Jötunheimum og
að dyrunum. Ægis þrumandi rödd hefir heyrst langar leiðir þegar
hann hefir stígið á þrepskjöldinn í dyrunum: Hörgeyrina með hörg-
unum við annan, en Hjörseyrina og skerin við hinn dyrastafinn.
Annar dyrastafurinn er Heimaklettur, hár og tignarlegur, með græna
skikkjuna niður á hamrabrún. Hinn er Kornhólshæðin, breið og
fögur með grænum feldi.
SkipaZeiðiw hefir snemma orðið hljóðhær og vel þokkuð. Þetta
nauðsynlega og nytsama sund var áreiðanlegri landtökustaður en
Eyjasandur. Þessar þýðingarmiklu dyr að lendingarstaðnum, egg-
verinu, verstöðinni og loks að bygðinni, hefir orðið glöggara og veg-
legra markmið í huga allra þeirra, sem sneru sér að eyjunum, held-
ur en hraunskoran »Kaplagjót«. Þessi aðgangur að öllu því sem
eyjarnar höfðu í skauti sínu, hefir haft viðtækari áhrif á líf og
hugsunarhátt, fyrst sjómannsins og seinna bóndans, en ómerkileg
hraungeil eða dráps-smuga. Hugumstórum heiðingja var trúandi til
þess að kenna fyrst þessar mikilvægu dyr við Ægi, norðureyrina
við hörgana og suðureyrina við hjörinn. Hringskersnafnið er líklega
nokkuð yngra, dregið af stórum skipsfestarhring, er festur hefir verið
með blýi, og leifar sjást af enn í dag í skerinu. Hjá manni úr
eyjunum eða af meginlandi, sem átt hefir þetta atriði í sögunni, er
það hugsunarrétt, að skoða Herjólfsdal fyrir innan Ægisdyr — o:
aðganginn, »Leiðina« að eyjunum. Fyrir ókunnugum, eða jafnvel
kunnugum, var ekki hægt að afmarka staðinn glöggar á annan hátt.
Ægisdyr þarna voru þegar svo fjölþektar, en Kaplagjót óþekt fyrir
líf og hugsunarhátt nær og fjær. — Alt í og á eyjunum mátti í
„ huganum og daglegu tali miða innan við þessar dyr — »Leiðina«.
A seinni timum hefir margt verið miðað við kauptúnið og frá þvi,
sem hinn merkasta stað eyjanna. I kauptúninu við »Leiðina« er
venjulega sagt: »inn í Dal«, og sama hvar maður er staddur í
nánd við það, eða jafnvel allstaðar á Heimaey. Sé mað-
ur héðan kominn í fjarlægð, mun hann segja spyrjanda: