Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 49

51
umboðsmönnum konungsins hefir farist í viðureign þeirra við þessa
ensku fanta.
Englendingarnir fóru með þá til Englands og hafa sennilega
ekki slept þeim án ríflegs lausnargjalds. Þar skrifaði svo herra
Hannes þetta kæruskjal sitt til ríkisráðsins enska fyrir þeirra beggja
hönd. Mun það ekki hafa orðið til annars, en að verzlunin við ís-
land var forboðin einu sinni enn, — til málamynda.
Lögmannsannáll getur eðlilega um þennan mikla atburð í Vest-
mannaeyjum 1425, en þarf að segja frá öðrum fyrst, sem sýnilega
hefir þótt miklu markverðari um land alt; höfundurinn kemst svo
að orði:1) »Saurgat klaustrid a Helga felli oc suo kirkian med.
fyrst brotid klavstrid þar næst kirkian sidan spillt med öfundar
blodi. skotinn madur j hel j sialfvm kirkiu gardinum. giordv þat
sveinar herra Hannis Pals sonar. Þotti þat mikel hormungar tid-
ende at fretta. var kirkian sidan saung laus vm næstv fiog(ur) aar
sidan oe nockru betur.« — Þetta voru ekki englendingar og þetta
þurfti síra Hannes því ekki að nefna í kæruskjalinu. — Síðan get-
ur höfundurinn næsta viðburðar, sem ekki fellur honum eins þungt:
»Voru þeir fangadir j Vestmanna eyium Balthasar herra Hannis oc
voru fluttir til Einglandz. hormudv þat fair«.
Það er bersýnilegt að þessi verzlun englendinga hér við land
hefir ekki verið landsmönnum sjálfum yfirleitt mjög þvert um geð.
Þeir sem hart hafa orðið úti fyrir óaldarmönnunum, þeim hefir svið-
ið sárt eigin skaði auðvitað, en landslýður hefir grátið þurrum tár-
um dráp og barsmíðar þær, er danir hér urðu fyrir af hinum út-
lendingunum, englendingunum, ekki sízt þar sem framferði dana var
svo sem það var á Helgafelli og erindi þeirra hingað til lands ekk-
ert annað en þröngva kosti landsmanna. Af öllu því fé, er konung-
ur hafði af landinu, varði hann ekki einum skildingi landsmönnum
til hagsmuna, til varnar gegn ránsmönnum eða viðhjálpar i óárum.
Sjálfsagt hafa margir enskir kaupmenn, máske flestir, farið hér
með friði, og verzlunarviðskiftin við þá komið landsmönnum vel.
Þegar hér er komið sögunni virðist svo sem lítið vanti á að
landið sé að losast úr sambandinu við Norðurlönd og komast alger-
lega undir yfirráð cnglendinga. Hefði stjórnin á Englandi viljað
leggja landið undir englendinga, þá hefði það víst orðið auðunninn
leikur, enda þótt öll Norðurlönd stæðu einmitt um þessar mundir
undir veldi konungs þess, er landið taldi sitt.
Hinn danski biskup Jón Tófason dó árið áður en Hannes og
‘) Isl. ann., bls. 294.
7*