Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 38

40
ólfur skrifar svo hér um sem hann gerir í sóknarlýsingu sinni. —
Brynjúlfur frá Minna-Núpi segir blátt áfram (Arb. '07, bls. 4) að
eyrin heiti Hörgaeyri og getur ekki um annað nafn á henni, og á
uppdrætti landmælingadeildar herforingjaráðsins, sem er gerður 1903,
er eyrin nefnd Hörgeyri.
Nafnið Clemenseyri er vafalaust gamalt; þó hefir höfundi Kristni-
sögu verið kunnugt, að eyrin héti Hörgaeyri, er hann á 13. öld rit-
aði um komu Gissurar og Hjalta þangað; — því að eg tel það vafa-
laust, að hvorttveggja nafnið sé nafn á sömu eyrinni. En áður en
Clemenskirkja lagðist niður heflr eyrin verið búin að fá nafnið af henni
og líklega löngu áður, þótt hið upprunalega nafn gleymdist eigi. —
Höfundur Kristnisögu segir, að þar sem þeir Gissur og Hjalti reistu
kirkjuna hafi áður verið »blót ok hörgar«, og í Olafs sögu konungs
Tryggvasonar hinni miklu, 128. kap., er þessi sama sögn, dálitið
orðum aukin, þannig: »Þar voro áðr hof heiðíngja ok blotskapr
mikill; brutu þeir þat alt niðr«. Vel má það vera að þessi sögn
um »blót ok hörga« á Hörgaeyri sé sönn, en hún Tcann að hafa
myndast með sennilegri getgátu af nafninu, sem vel má vera af
öðrum hörgum tilkomið en blóthörgum. — Að þeir Gissur og Hjalti
hafl brotið niður »hof heiðingja« þar á eyrinni, er þeir dvöldust þar
þessa tvo daga við að reisa laup kirkjunnar, eins og segir í sögu
Olafs konungs, það er harla óliklegt; en hafi blóthörgar verið á
Hörgaeyri þá er kirkjan var reist, hafa þeir sennilega samsumars
verið eyðilagðir, eftir að kristnin hafði verið löglcidd og opinber
blót aftekin með lögum. Hafi nú mönnum verið það minnisstætt
eða hafi það verið álitið, að Hörgaeyri dragi nafn af blóthörgum,
er þar hafi verið í heiðni og verið eyðilagðir, þá er eðlilegt að það
hafi þótt mörgum eiga betur við, að kalla eyrina Clemens-eyri, er
hinir heiðnu hörgarnir voru horfnir, og kristileg Clemens-kirkja
komin þar í þeirra stað.
Dýrlingur sá, er kirkja þessi hefir verið helguð, hinn heilagi
Clemens, á að hafa verið hinn fyrsti páfi með því nafni og hinn
fyrsti eða þriðji i röðinni á Péturs stóli postula í Rom að honum
liðnum (Clemens Romanus); talinn dáinn árið 100 eða þar um bil.
Clemensmessa er 23. nov. og máske hefir kirkja þessi og sú önnur
Clemens-kirkja, er var á Hofi i Öræfum, verið vígðar þann dag og
honum helgaðar. Fleiri kirkjur íslenzkar er mér ekki kunnugt
um að honum hafi verið helgaðar, enda virðist hann ekki hafa
verið mikið dýrkaður hér á landi, né í Noregi. Akkeri er einkunn
hans af því að honum var drekkt og sökt með akkeri. Einkum
dýrkuðu sjófarendur hann. Olafur konungur Tryggvason helgaði