Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 4

6
ar og fornir garðleggir, og sumir all-langir. Hvers konar garðar
þetta hafi verið, er ekki gott að gizka á. Jarðvegur er þar sendinn,
grunnur og víða hraunhryggir, klappahólar og snasir upp úr. —
Sunnan og austan við Hána eru svonefnd Sandskörð. Þar er jarð-
vegur mjög sendinn og uppblásinn, víða yfir 3 álnir niður í mold,
klappir eða hraun. I þessum uppblástri eru nokkrar þéttar garða-
rústir, sem gcta verið leifar af fiskigörðum, þótt heldur sé það ólík-
legt. En skamt þaðan í suður, eru áreiðanlega fiskigarðar og borg-
hlaðnar krær — allar fallnar — sem notaðar voru áður en farið
var að salta fiskinn. — Innan um Sandskarðarústirnar geta dulist
fornar bæjarrústir, og athugavert er, að í þessum Sandskörðum hafa
fundist smávegis gamlir munir: brýniskubbar með gati, kambabrot
úr beini og eyri, koparhnappar, tönn úr gömlu svíni, fornlegt signet
og ýmislegt fl., svo og margskyns beinarusl, vaðsteinsbrot, flsksleggju-
hausbrot o. fl. Meðan þarna var óblásið, hefir þar verið mjög
fagurt og mikil útsjón: austur yfir alla bygðina, »upp fyrir hraun«,
innsiglinguna, sundið, »austur-eyjarnar«, »suður- og vestur-eyjarnar«,
haflð og meginlandið austan og vestan við klettana o. m. fl. í einu
ber þar margt fyrir augað, og óvíða þvílíkt. Ekki er heldur langt
þaðan í vatnsbólið í Herjólfsdal. En stormasamt er í öllum áttum
við enda Háarinnar
Gjábakki — nú tvíbýli — er líklegt að sé einn með allra elztu
bæjum. Til þess benda einkum hinar fornu kumbaldalegu túngirð-
ingar. I túngarðinum austan við bæinn er mjög fornleg rúst, er
líklegt er að só af bæ. Vestan undir rústinni er dæld, nefnd Brunn-
láq, uppfylt að nokkru leyti I henni var stór og forn brunnur
fram undir miðja 19. öld. Olíklegt er að brunnurinn hafi verið
bygður þarna, um 40 faðma frá núverandi bæ. Frá rúst þessari og
hinum forna túngarði — er liggur til suðurs, heflr túnið verið fært
út — austur; þessi túnútseta nefnist Akur, sem getur hafa verið
kornakur í fornöld, því nafnið er eldra en frá öðrum fjórðungi 19.
aldar þegai' Abel sýslumaður hafði Gjábakkann til ábúðar og byrjaði
á kornyrkju í Akrinum, sem ekkert varð þó úr.1) Kornakur heflr
*) Við þessa akuryrkju Abels hafði komið nokkuð broslegt fyrir. Gamall draugur
kendur við Akurinn kunni ekki við umrótið og fór á kreik. Sveinn nokkur Hjalta-
son, vinnumaður Abels, þóttist sjá piltinn 4 ferð heima á Gjábakka, og varð vitskert-
ur. Nóttina oftir drapst önnur kýrin í fjósinu, en dyraumbúningur með hurðinni
fanst úti á tiíni. Hinn svo nefndi „Akurdraugur11 hafði samt ekki verið akurgerðar-
maður fornaldarinnar, heldur 1 af 5 vinnumönnum á Gjábukka, er neyddur hafði
verið til þess að ganga á reka á jóladaginn, og hafði druknað í þeirri ferð, gengið
svo aftur og tekið sér bólfestu í Akrinum, nokkru fyrir Abels daga eða i
Jok 18. aldar.