Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 6

þykkum hellusteinum nokkra faðma sem til sést frá opinu. Sýni-
lega er þetta fornmannaverk, og gert til þess, að tryggja sér vatnið.
Frá »Daltjörninni«, sem »Lindin« myndar, og opinu, liggur lækjar-
stokkurinn falinn í jörð eitthvað austur að Hánni. Ofan á stokkn-
um er alt jafnslétt og grasgróið. Verið getur að Daltjörnin — lautin,
— sem Lindin rennur í, sé að nokkru leyti mannaverk, til þess, að
safna i hana vatninu, í vatntsskorti eyjarinnar. Þriðja er örnefnið
FjósaTclettur, sem er vestan við skriðu þá og grjótdyngju, er munn-
mælin segja að fallið haíi ofan úr fjallinu — þ. e. Dalfjalli norðan
við dalinn — yfir bæ Herjólfs. Ofurlitlar brekkur liggja upp að
Fjóskletti á þrjá vegu, en fjalls megin liggur skriðan ofan frá fjall-
inu — frá Blátindi — niður að honum. Þótt víðar sé fagurt og
einkennilegt í dalnum, er ekkert ólíklegt að bær Herjólfs hafi staðið
austan við Fjósaklett, fast upp við rætur Dalfjalls og brekkuna, sem
liggur upp að hömrum Blátinds. Nú er brekkan þakin stórgerðri
grjótskriðu, sem fallið hefir úr fjallinu — og smástækkar með ára-
fjöldanum — yfir bæinn, og að likindum nokkuð lengra fram. Grjót-
dyngjan sýnir nokkrar fornar gryfjur og geilar, sem hafa verið
grafnar inn í hana, og tilgangurinn hefir auðvitað verið sá, að leita
að leifum bæjarins. Gryfjur þessar eru nokkuð grasi vaxnar. Börn
og sveitungar Herjólfs hafa vitað nákvæmlega hvar bærinn stóð;
Fjósaklettur gat verið þeim áreiðanleg leiðbeining við bæjarleitina,
og telja má víst, að Herjólfs og bæjar hans hafi verið leitað bráð-
lega. Þegar maður virðir fyrir sér gröftinn og geilarnar, einkum
frá brekkunni til hliðar, dylst það ekki, að elztu gryfjurnar eru ein-
mitt á líklegasta staðnum til þess að finna nokkuð, og svo hitt, að
þótt gryfjurnar séu ekki mjög stórar, þá hefir fádæmum af grjóti verið
rutt ofan af skriðunni og hún lækkuð afar mikið; því grjóti hefir
verið velt og kastað undan hallanum, og á þann hátt hefir grjót-
dyngjan færst mikið fram og hækkað um leið úr því, sem hún hefir
verið eftir hlaupið, en það liafa seinni menn ekki athugað. Flestir
munu hafa ímyndað sér, að bærinn hafi staðið neðarlega undir hæstu
dyngjunni; því lét P. Bryde kaupmaður grafa þar ofan í hana all-
mikla gryfju fyrir nálægt 50 árum, en komst ekki hálfa leið niður
að jafnsléttu. Þessi kaupmannsgröftur var líkur því, ef einhver
græfi ofan í þann haug, sem annar hefði myndað áður með upp-
grefti; — enda sýndi þessi kaupmaður aldrei verklega hagsýni á
eyjunum. Löngu seinna gerði Hjalti skipstjóri Jónsson, þegar hann
var i eyjunum, tilraun til að grafa í grjótdyngjuna í Herjólfsdal og
miklu nær hinu hugsanlega bæjarstæði, en hann skorti fé til þess
að halda verkinu áfram, og árangur varð enginn. Silfurbrunnar