Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 50

52
Balthasar voru fangaðir, og Arni biskup kom ekki aftur úr sinni
för. Officialis á Hólum var danskur maður, settur til þess af Hann-
esi að prestum nær öllum þvernauðugum, en offlcialis í Skálholti
gamall og blindur. Hin útlendu yflrráð orðin svo afskapleg, að lands-
menn sáu sér ekki fært að kjósa sér biskup. Og hinn útlendi kon-
ungur gat ekki séð umboðsmanni sínum né biskupum til landsins
fyrir fari! Hannes kom ekki hingað aftur, en hirðstjórinn, Balthazar,
varð að sættu sig við að taka sér fari með englendingum út hing-
að árið eftir (1426) og árið þar eftir (1427) skrapp hingað einhver
Jón Jónsson, er taldi sig vera Hólabiskup; hann kom auðvitað með
enskum líka og reið með þeim til alþingis, vígði nokkra presta og
djákna í Skálholti og fór svo samsumars utan aftur, án þess að
vitja stóls síns, því að norðlendingar tóku honum ekki allblítt. —
Næsta ár var biskupslaust, en 1429 kom Jón biskup Vilhjálmsson,
og hreinsaði nú klaustrið á Helgafelli o. fl. Kom hann frá Eng-
landi og virðist hafa verið enskur maður, tekið vígslu af páfanum,
án vitundar og vilja erkibiskupsins í Noregi. Árið þar á eftir, 1430,
fengu menn loks biskup til Skálholts, Jón karlinn Gereksson, sæll-
ar minningar, eða hitt þó heldur; hann kom líka frá Englandi og
heflr verið studdur til biskupsdómsins hér af englendingum, því að
þetta var óbótamaður, sem Eiríkur konungur hafði gert að erki-
biskupi í Uppsölum, en verið settur þar af fyrir glæpasakir fyrir
mörgum árum síðan.— En hér er ekki rúm til að fara ýtarlega út
í verzlunarsögu og biskupasögu vora á þessari öld. Aðeins skal
bent á, að við friðarsamninginn í Kallundborg 1432, hétu sendiherr-
ar Englands því fyrir hönd konungs, að refsað skyldi ránsmönnum
öllum og föngum skilað aftur, og verzlunarbannið ítrekað. Eng-
lendingar héldu þó áfram verzluninni, stundum með sérstöku leyfi.
Þó voru forboð ítrekuð og 1449 verzlunarsamningur með því endur-
nýjaður. Konungur bauð hirðstjóra sínum, Birni ríka Þorleifssyni,
að standa á móti hinni ólöglegu verzlun englendinga, og varð það
Birni að bana; drápu enskir hann 1467, sem kunnugt er. Kemur
sagan ekki á þessum árum við Vestmannaeyjar, svo menn viti, fyr
en um 1484. Það ár gefa þeir út, Guðni sýslum. Jónsson og þrír
menn aðrir, merkilegan vitnisburð, er varpar skæru ljósi yfir verzl-
unarviðskifti englendinga þá, og undir hve óhæfilegum kringumstæð-
um fyrir þá og landsmenn þau áttu sér stað. Vitnisburður þessi er
prentaður í ísl. fornbrs. VII. b., bls. 12—13; skal hér settur úr
honum sá kaflinn, er snertir Vestmannaeyjar: »Þar epter kom skip af
Lundun i Vestmanna Eyiar. kom þar þá fovite Pinings (þ. e. Dið-
riks Pinings hirðstjóra) Bíörn Oddsson og tók af þeim seckia giölld.