Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1914, Side 4

4
í ljós, að þar eru miklar veggjamoldir; venjulegt var og að kirkjur
og kirkjugarðar væru rétt við bæina, en enginn vottur hefir fundist
nm, að kirkjugarður hafi verið hér fyrrum nokkurstaðar annarstaðar
en þar sem hann var, þangað til hann 1837 var fluttur suður fyrir
Hólavöll. Nafnið Austurvöllur um þann völl, er lá austur frá kirkju-
garðinum, var og því að eins eðlilegt, að hann lægi einnig austur
frá bænum. Fyrir stórbýli, eins og Eeykjavík jafnan var, var áríð-
andi að vera í nánd við gott og áreiðanlegt vatnsból; en í nánd við
Reykjavík er litið um slík vatnsból; í jarðabók Árna Magnússonar
er þess getið sem galla bæði á sumum hjáleigunum og á jörðunum
Seli og Arnarhóli, að þar þrjóti vatn; að vísu voru uppsprettur á
nokkrum stöðum meðfram tjörninni, en sá galli var á þeim flestum,
að tjörnin gat flætt yfir þær; brunnurinn austan við Aðalstræti var
um langt skeið helzta vatnsból Reykjavíkur og sé hann frá fornöld
þá hefir bærinn eflaust jafnan verið í nánd við hann, en hætt er við
að hann hafi eigi verið grafinn fyr en iðnaðarstofnanirnar voru sett-
ar á fót 1752, að minsta kosti hefir vatnið aldrei náð þar upp í yfir-
borðið; eina uppsprettan, sem aldrei þraut og altaf var hægt að
komast að, var uppsprettan hjá húsinu Suðurgötu nr. 11, og þangað
var eigi langt að sækja vatn frá Aðalstræti sunnanverðu (um 150 m.)
en óhentugt hefði verið, að bærinn hefði verið lengra frá vatnsból
inu; það er eigi ólíklegt, að Suðurgata hafi upphaflega verið stígur
frá eldhúsdyrum suður að uppsprettunni, en Aðalstræti hafi þá verið
gata frá bæjardyrum (hlaðinu) norður að sjónum, og að þaðan stafi
það, að þær standast eigi á.
Þess er getið að Ingólfur gerði skála á Skálafelli, stuttu eftir að
hann var seztur að í Reykjavík; það Skálafell mun vera Skálafell
austanvert við Svínaskarð, en eigi Skálafell norðanvert við Lága-
skarð, svo sem getið hefir verið til; til þess bendir það, að þaðan sá
reyki við ölvesvatn (Þingvallavatn); það blasir við úr fellinu fyrir
ofan Stardal, en frá Skálafelli við Lágaskarð mun vatnið ekki sjást
og þess utan er það Skálafellið mikið lengra frá Reykjavík en hitt.
Hafi skálagerðin, sem líklegt er, staðið í sambandi við selstöðu, þá
var hún vel sett í nánd við Stardal, því að þar er grösugt og land-
kostir góðir á sumrum. Af búskap Ingólfs fara annars engar sögur;
eyjarnar Akurey og Engey hafa eflaust fengið nöfn sín þegar á dög-
um Ingólfs, og benda þau til þess, að Ingólfur hafi haft kornakur í
annari eynni en engjar í hinni; Viðey dregur ef til vill nafn sitt af
því, að hún hefir verið skógi vaxin en ekki af rekavið, og getur þá
verið að Ingólfur hafi haft þar skógarhögg. Á miðri 18. öld var til
örnefnið >Ingólfsnaust« fyrir ofan Grófina, sem nú er kölluð, fyrir