Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1914, Page 22

22
in eru á, með höndunum og kemur því upp á meiðmarnar, þær halda
nfl. skaftinu kyrru, sem er nauðsynlegt til að fá skilið; þá er vind-
an tekin og látin í gegnum skilið, svo er hrællinn tekinn og öðrum
enda hans stungið í þráðinn undan miðju vefaðinu, svo að bugða
myndast á fyrirdráttinn; þetta heitir að gefa í, og er haft í staðinn
fyrir það sem menn núna gera með fingrunum á okkar vefstað; síð-
an er öðrum enda hrælsins stungið ofan í þráðinn og með honum
er fyrirdrættinum ýtt upp að vefaðinu, hingað og þangað er þetta
gert; svo er farið að hræla, og er það gert þannig, að með öðrum
enda hrælsins er rispað þvers um yfir þráðinn, rétt fyrir neðan vefaðið,
— þetta heitir að jafna varpið, — svo sem 3—4 sinnum; en endilega
verður að vera búið að taka skaftið ofan af meiðmunum áður en
hrælað er. Það á að vefa tvo fyrirdrætti áður en barið er með
skeiðinni. Að lýsa hvernig eigi að slá með henni er ekki gott; það
á nfl. að stinga henni eða 3meygja henni iun í skilið, en ekki við
jaðarinn, heldur byrja á miðjum þræðinum og slegið hægra megin,
svo er henni aftur stungið inn í þráðinn og slegið vinstra megin, alt
af frá miðjunni á þræðinum, og barin 4 högg í einu; — svo er byrjað
aftur, nfl. skaftið látið á meiðmarnar, svo að skilið komi, og svo
dregið fyrir o. s. frv«.
3. Enn fremur heflr Sigurður lagt hér með miða og þetta
á hann ritað:
»Vísa um íslenzka vefstaðinn.
Sá eg standa systur tvær, settar hétu báðar eitt, þeirra á milli
þrammar mær, þar til hún er ekki neitt. Þetta er eiginlega gáta
um snakkinn eða snekkluna sem sumir kalla, og fyrirvafið var vafið
upp á, eftir Daniel á Fróðastöðum, sem heflr séð ofið. — Stundum
voru barin framundir 20 högg þegar ofið var smá vaðmál, sem var
tvíbreitt, eins og vanalega var; þá var barið sérstaklega bæði í miðj-
unni og til endanna. í smá-vaðmáli var bæði fyrirvafið og uppistað-
an jafnan tvöfalt eða tvinnað. Vaðmál úr íslenzka vefstaðnum var
einstaklega þétt og sterkt«.
Gáta þessi er í gátnasafni Jóns Árnasonar1) nr. 983 (sbr. og nr.
982). í því safni eru margar aðrar gátur um gamla vefstaðinn og
áhöld úr honum og nokkrar ennfremur um nýja vefstaðinn. Gamli
vefstaðurinn var nefndur »islenzki vefstaðurinn* er hinn nýi, sem
var útlendur að uppruna, fór að tíðkast hér. Um gamla vefstaðinn
eru auk þeirra tveggja, er getið var, þessar gátur í nefndu gátna-
‘) íslenzkar gdtur, safnað hefir Jón Árnason. Khöfn 1887. Fyrsta ritið í
ritasafninu íslenzkar gdtur, skemtanir, vikivakar og þulur. Gtefið út af Hinu
isl. bókmentafélagi. Khöfn 1887—1903.