Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1914, Blaðsíða 34

34
sennilega verið kúpt gler; þau hafa ekki getað verið 41 eins og
stendur i Skýrslu II, bls. 152, heldur mun það vera ritvilla (eða
prentvilla fyrir 31; má ráða það af efri endanum. Eirþynnurnar
hafa í fyrstu ekki verið einungis á framhlið krossins, heldur einnig á
bakhlið og röndum, og eru litlar leifar af þeirri klæðningu annars-
vegar utan á röndinni, þótt þess gæti lítt á myndinni, en naglar og
naglaför sýna einkar ljóst, að krossinn heíir verið alklæddur utan.
Þetta bendir til að hann hafi verið ætlaður til þess að bera fyrir á stöng
i skrúðgöngu og ekki aðeins til þess að standa á altari. — Mynd
þá, sem verið hefir á hægra armi í fyrstu, vantar; þar hefir verið
lík mynd og enn er á vinstra arrni, guðspjallamaður. — Því að myndin
á vinstra armi er engan veginn konumynd eins og stendur í Skýrslu
II. 152; það sést á samanburði við hinar báðar myndirnar og eink-
um á því, að þessi persóna ber, eins og báðar hinar, bók1) undir vinstri
hendi, en væri hér um mynd nokkurrar konu að ræða, þá væri það
móður Jesú eða einhverrar af þeim konum, sem sagt er að hafi ver-
ið við krossfestinguna, en þær eru aldrei sýndar með bók þar sem
þær eru settar við krossfestinguna. — Aftan af höfðum guðspjalla-
mannanna vantar gylta eirþynnu, sem táknað hefir gloríuna og af
einum vantar alt höfuðið. Neðan i örmunum á krossinum hafa
hangið í smákeðjum »steinar« í gyltum umgjörðum úr eir, 2 hvoru
megin; má ráða það af holum í neðri rönd armanna, þar sem smá-
keðjunum hefir verið fest í, enda sést þetta að nokkru leyti af krossi
þeim sem myndaður er í Sveriges medeltid III. 5, bls. 672. Sá kross
virðist vera mjög líkur Draflastaðakrossinum; en ekki virðist þessi
heldur heill að neðan; mun sá útbúningur, sem nú er á honum, ekki vera
upprunalegur Að þeir hafa brotnað þannig, bendir til, að þeir
hafa verið fastir á stöngum (upphalds- eða burðarstikum).
Ferhyrnda platan fyrir ofan höfuð Krists hefir á síðari tímum
verið negld öfug á krossinn; — því snýr nú I H S öfugt, eins og
segir í skýrslu; s-in eru öfug, eins og á Breiðabólsstaðar-krossinum.
Stafirnir 3, sem eru fyrir neðan I H S, sé plötunni snúið rétt, virð-
ast vera öfugt S, öfugt P, (eða rhó) og I, en óljóst er mér hvað þeir
merkja. Á krossinum, sem myndaður er í Sveriges medeltid III 5,
bls. 672, og mjög víða annarsstaðar við hlið I H S, stendur X P S
(grísk) skammstöfun fyrir Kristos. Sennilegast þykir mér að (hið
öfuga) S standi hér fyrir X (eða C), og að hið öfuga P eigi að vera
rhó og I þriðji stafurinn í Kristos (XPI2T02).
Þessi plata, guðspjallamannamyndirnar allar og mynd Krists,
eða mittisskýlan og fótastallurinn eru með smelti, þeirri gerð, er
‘) Hinn umtalaði ferhyrningur og þrihyrningur í Skýrslu eru vitanlega bækur.