Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1937, Page 11

15
legt, að smekkur manna á íslandi hafi getað beinzt í aðra átt en.
til Noregs. Það er einnig mjög eftirtektarvert, að vjer verðum varir
við sjálfstæðan, íslenzkan iðnað svo snemma á öldum, og það ein-
mitt koparsmíði, þá iðngrein, sem alþýðulistin á íslandi hefur fram-
leitt svo ágæta hluti í á síðari tímum.
Af silfurmunum frá víkingaöldinni er ekki neins markverðs að
geta. Það hafa fundizt tvær engilsaxneskar silfurmyntir, hvor út af
fyrir sig, einn flatur armbaugur, skreyttur með þríhyrningum, sem
slegnir hafa verið í hann (hjer um bil eins og þann, sem 711. m..
1 bók Ryghs er af, en íslenzki baugurinn er lokaður með hnút eins
og sá, sem 714. m. í bók Ryghs sýnir), og loks dálítill sjóður af gang-
silfri, er fannst í einu lagi. Eru það venjulegir silfur-bútar og
og -baugar, og enn fremur brot af stórri hringnælu af vestur-brezkri
víkingaaldar-gerð, sem á heima einkum umhverfis írlandshaf.15) Er
á henni, eins og á fleiri nælum af skyldri gerð, norrænt verk, unnið
á brezkri grund. Sem sjá má á IV. myndbl. er þetta brot hluti af
öðrum endanum á skífunni og þeim hluta hringsins, sem þar er á-
fastur við. Á bakhliðina hefir verið krotuð liðlega með hnífsoddi
dálítil mynd, sjá 2. m. á IV. myndbl., og hefir það verið gert nokkru
síðar en nælan hefur verið smíðuð, og þó áður en hún hefur verið
brotin sundur. Þetta er snotur dýrsmynd í Jalangursstíl, dregin af
mestu snilld; en það er alls ekki víst, að það hafi verið gert á ís-
landi. Silfrið barst auðveldlega frá einu landinu til annars; nælan er
sjálf frá brezku víkingabyggðunum, og Jalangursdýrið má helzt bera
saman við tilsvarandi myndir á stórum hringnálum frá Skili á Orkn-
eyjum10). — Silfursjóðurinn fannst í eyðibæjarrúst undir Sandmúla.
í Suður-Þingeyjarsýslu; er hann enn til viðbótar því, er áður var
bent á, að bæri vott um vestræn áhrif, þegar rætt var um fornleifa-
fundi í dysjum.17)
Þá er enn eitt sjerkennilegt atriði, sem vjer getum ekki gengið
fram hjá við þetta stutta yfirlit yfir íslenzkar menningarminjar frá.
víkingaöldinni; það eru tvær litlar mannsmyndir, líkön, sem ekki
eiga sinn líka í Noregi, og ekkert sjer skylt, nema nokkur sænsk smá-
líkön úr bronzi. önnur þessara íslenzku mynda er og steypt úr
bronzi; er álitið, að hún eigi að vera líkneski af Þór; hún var áð-
ur í þjóðminjasafninu í Kaupmannahöfn, en hefir nú verið látin
af hendi við safnið í Reykjavík. Þetta smálíkneski sýnir mann, er
situr á stól og tekur með báðum höndum, hvorri frá sinni hlið, í
skeggið og klýfur það („tjúguskegg"), en neðst er það óklofið, mynd-
ar breiðan kross og fellur niður á hnje mannsins. Myndin mun vera
frá því um 1000, og má sjá það af yfirskegginu; það er með blaðlög-