Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1983, Blaðsíða 56

60
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
huganir í Vestmannaeyjum (1939; 1941). Hann segir gróður mjög fá-
skrúðugan og telur upp fimm gróðurlendi: Mólendi, valllendi, tún,
sandmel og klettagróður. í fuglabyggðum er gróður gróskumestur,
enda sér fuglinn fyrir gnótt áburðar.
Niðurstöður og ályktanir
Með hliðsjón af því sem segir á bls. 57-58 verður ekki farið út í einstök
atriði frjólínuritanna tveggja, og sú lauslega mynd af gróðurfarinu, sem
dregin var upp hér að ofan, látin duga.
Torfmýrarlínuritinu var ætlað það hlutverk að styðja niðurstöður
Herjólfsdalslínuritsins, en erfíðleikar við tímasetningu gróðurfarsbreyt-
inga í línuritinu gera það að verkum, að slíkur stuðningur er ekki
mögulegur, a.m.k. ekki á núverandi stigi rannsóknanna.
Ályktanir, sem dregnar voru af Herjólfsdalslínuritinu (Margrét Halls-
dóttir 1979), byggja því enn sem fyrr á sömu veiku forsendunum.
„Svörin", sem sú rannsókn gaf um hvernig og hvenær áhrifa ábúðar
gætir í gróðurfari Heimaeyjar, eru enn jafnloðin og margræð.
Ekki verður þó skilist svo við verkefnið, að ekki sé gerð grein fyrir
því á hvern hátt megi búast við, að landnám komi fram í gróðurfari á
Heimaey.
Vitneskja okkar um gróðurfarsbreytingar við landnám er sem vænta
má bundin láglendisbyggðum fastalandsins, þar sem land var vaxið
birkiskógi/kjarri (Sigurður Þórarinsson 1944; Þorleifur Einarsson 1961,
1962 og 1963; Bartley 1973; Páhlson 1981 og óbirt línurit höf.). Meg-
ineinkenni landnámsins á þessum slóðum er fall birkilínuritsins og
aukning grasafrjóa. Flest bendir til, að Heimaey hafi aldrei verið vaxin
birki, og leiða má líkur að því að víðikjarrið, sem þar óx fyrir 5-6000
árum, hafi verið horfið er líða tók að landnámi, bæði vegna gossins í
Helgafelli, sem varð fyrir um 5000 árum (Þorleifur Einarsson 1974:11),
og vegna þess að veðurfar tók að versna fyrir um 2500 árum (Þorleifur
Einarsson 1975). Frjólínuritin tvö frá Heimaey gefa heldur ekki tilefni
til að ætla annað en að kjarrlaust hafi verið í Eyjum er landnema bar að.
Hér verður því að leita annarra einkenna, svo sem ræktunar (t.d.
kornfrjó), aukningar á frjói ræktunar- og birtukærra jurta (apofytar) og
frjóa jurta, sem áður voru óþekktar í flóru eyjarinnar, en bárust með
mönnurn fyrir tilviljun (synantropar).
Hyggjum fyrst að ræktuninni. Á fyrstu öldum Islandsbyggðar varð
þjóðin að vera sjálfri sér nóg í sem flestu. Þá ræktuðu menn víða sitt
eigið korn. Örnefni, fornleifafundir og frjógreining benda til þessa.
í Herjólfsdalssniðinu mældust Qögur grasafrjó stærri en 40 /j.m. Þau