Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1885, Síða 66

66
andi er, var eða verður, er tíminn óendanlegur, bæði
upp og ofan. fetta leiðir af umsögnunum fyr og síff-
ar, er ekki þurfa nema örstutt tilveruvetfang við að
styðjast. þ>að er að eins Ekkert, hið fullkomna Ekk-
ert, sem hvorki á sér nú, fyr né síðar. Sama kemur
fram í tölunni. Talan er einnig óendanleg og heldur
áfram í endalausar þúsundir þúsunda og aptur á bak
í eins mörg brot af einum, eins og þúsundirnar eru af
áframhaldinu; núllið þar á mót á hvorki fyr né síðar;
það verður ekki til úr hinu minnsta broti og verður
ekki að hinu minnsta broti; það hefir hvorki fyr né síð-
ar, og er ekki, af því það er það sem það er.
En — eins ómögulegt eins og hugsuninni er að
ætla tima og rúmi upphaf og endir, eins erfitt á skiln-
ingrinn með að verjast því, að setja þeim takmörk.
Kant (Kritik der praktischen Vernunft) játar að sig
sundli:
„|>egar hann í huganum hefji sig upp yfir þann
„stað, sem hann í hinni skynjanlegu veröld sé staddur
„á, og reiki um í hinum óendanlega heimsgeimi, þar
„sem heimar eru yfir heimum, stjörnur yfir stjörnum,
„sólkerfi yfir sólkerfum, er um aldir halda reglubund-
„inni rás. Hugurinn rís ekki undir þessari langferð frá
„fjarlægustu veröld til annarar enn þá fjarlægari, frá
„elztu fornöld til annarar enn þá eldri og aptur inn í
„ókominn tíma, sem má heita nútíð hjá öðrum enn þá
„ókomnari, ef svo mætti að orði k.omast“. (En — það
er ekki skilninginn einn sem sundlar. J>að er kunnugt
að mann sundlar líkamlega, ef maður t. d. á sjó horfir
að kvöldi dags í logni upp í hinn alstirnda himin, og
horfir lengi. Stjörnurnar sýnast fjölga meir og meir,
og fjölga máske í raun og veru fyrir sjóninni.)
Mannlegur skilningur eins og hverfur í þessum
stóru hýbýlum, þessum óþrjótanda heimsgeimi, og
sekkur á kaf í þessum óendanlega tíma. J>ví býr hann